شرمنده‌ام که فرانسوی هستم

 جشنواره کن یکی از اتفاقات بزرگ هنری و سینمایی است که همه ساله در این ایام نگاه خیلی از اهالی سینما و رسانه‌ها را از سرتاسر دنیا به سمت خود می‌کشاند؛ جشنواره‌ای که به نوعی می‌توان گفت نقطه آمال و آرزوهای بسیاری از هنرمندان است تا در آن عرض اندام داشته باشند.

با این وجود این نوع جشنواره‌ها معمولاً بدون حاشیه نیستند و گاه همین حواشی است که پررنگ‌تر از خود مراسم جشنواره می‌شود. مثل اجرای بازیگر سیاهپوست برای اولین بار در جشنواره اسکار که خودش یک حاشیه بود، اما همراه شدن این مجری با کمپین اعتراض به انتخاب نشدن سیاهپوستان در اسکار به حاشیه‌ای جنجالی و مجزا تبدیل شد. یا در همین جشنواره کن 2016 قدم زدن پابرهنه زنان بازیگر دعوت شده در مراسم روی فرش قرمز جشنواره انعکاس زیادی داشت؛ بازیگران زنی که در اعتراض به قوانین عجیب و غریب اعلام شده جشنواره، مبنی بر حضور با کفش پاشنه بلند با پای برهنه حاضر شدند؛ البته عمدتاً رسانه‌های زرد حاشیه‌های زرد را نیز می‌بینند و بزرگ می‌کنند، اما گاه حواشی جالب توجهی نیز در این برنامه‌ها رخ می‌دهد، جشنواره کن امسال هم علاوه بر حاشیه زنان پابرهنه و کفش پاشنه بلند، اظهارات بازیگر محبوب و پیشکسوت فرانسوی که چند سالی است به روسیه مهاجرت کرده است هم قابل تامل بود. 

ژرار دوپاردیو بازیگر درشت اندام و شناخته شده فرانسوی است که از فرانسه به روسیه جلای وطن کرد و از ژانویه ۲۰۱۳ به دستور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه شهروندی روسیه به او اعطا شد. 

دوپاردیو در مراسم یک‌شنبه‌شب جشنواره سخنان جنجالی و تندی داشت که از سوی رسانه‌های فرانسوی مورد نقد شدیدی قرار گرفت. او بعد از اکران فیلم «توردو فرانس» به کارگردانی Rachid Djaïdani دومین فیلم سینمایی این کارگردان جوان الجزایری و مادری سودانی در مراسم جشنواره کن تحت‌تأثیر زیادی قرار گرفت و به شدت نظام حاکم در فرانسه را مورد نقد قرار داد. ژرار دوپاردیو که خود او هم در این فیلم بازی می‌کند، در سخنانی ارتش فرانسه را که به قتل‌عام مردم بیگناه الجزایر و هندوچین پرداخته بود، مورد شماتت و انتقاد قرار داد و گفت: «من شرمنده‌ام که فرانسوی هستم.»

 این بازیگر معروف فرانسوی که ایرانی‌ها شاید او را بیشتر در نقش به‌یاد ماندنی سریال کنت مونت کریستو می‌شناسند در ادامه سخنرانی خود در جشنواره کن معترض به نژادپرستی حاکم بین عرب‌ها و سیاهپوستان شد و گفت: شرمنده هستم از این همه تبعیض نژادی و ظلم در حق سیاهان و اعراب که از سوی فرانسه صورت گرفته است. 

البته در موضعی مخالف نسبت به سخنان ژرار دوپاردیو، روزنامه لوموند در مقاله‌ای به شدت این بازیگر و فیلم «توردو فرانس» را نقد کرد. در بخشی از این مقاله اعتراضی آمده است: «سینمای فرانسه باید به سؤالات ما پاسخ بدهد که چرا برای چنین فیلم‌هایی هزینه و انرژی صرف می‌کند تا فیلمی مانند «توردو فرانس» تولید بشود که اعتبار ما را کم می‌کند. فیلمی که رپر جوانی با رفتار عجیب و غریب خود از این بندر به آن بندر می‌رود، مردی بی ادب و ناخوشایندی است که اخلاق درستی ندارد و برای زندگی هر کاری انجام می‌دهد...»

دوپاردیو همچنین در سخنان خود در حمایت از فیلم توردو فرانس به ماجرای شارلی ابدو و حملاتی که بعد از آن به بهانه تروریسم نسبت به مسلمانان می‌شد، اشاره کرد و گفت: پس از حمله به شارلی ابدو مسلمانان مورد ظلم و تبعیض زیادی قرار گرفتند و به اندازه همان قربانیان در حق آنها ستم شد که شکایت دارند و معترض هستند. 

او در سخنان خود به تعامل و ارتباط دوستانه با مسلمانان هم اشاره کرد و در ادامه گفت: من مدتی به مسجد پاریس رفته و نماز و عبادت روزانه مسلمانان را دیده‌ام و گاهی خودم هم در این مراسم حضور داشته‌ام. البته آنچه مسلم است فیلم فوق اولین و تنها فیلم در رابطه با قتل عام مردم الجزیره توسط رژیم استعماری فرانسه نبوده است، به طوری که در جشنواره امسال صدای اعتراض بازیگر قدیمی فرانسه را هم درآورده، تاریخ سینما در این باره شاهد آثار مختلفی بوده است، اما کشتار بیش از یک میلیون الجزیره‌ای توسط کشوری که ادعای آزادی و صدور آزادی بیان را همیشه در دیپلماسی خارجه خود به عنوان یک ادعای مبنایی قرار داده جای تأمل دارد.