بهترين فاصله سني ميان فرزنداول ودوم چندسال است؟/ پايان دوران يکي يک دانگي

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- رعايت فاصله سني مناسب بين فرزند اول و دوم، تاثير مهمي در تکامل و بهداشت رواني آن ها دارد. بعضي والدين احساس مي کنند که کودکان آن ها به علت فاصله سني کم يا زياد، توافق و همکاري لازم را با يکديگر ندارند و به خوبي با هم کنار نمي آيند. نظر اين والدين درباره فرزندانشان ممکن است درست باشد؛ بااين حال يک قاعده کلي و توافق عمومي درباره فاصله سني مناسب وجود ندارد. روابط خانوادگي تحت تاثير عوامل متعددي قرار مي گيرد و در مقايسه با ديگر عوامل، سن بين دو فرزند ممکن است تاثير چنداني نداشته باشد. براي فاصله هاي سني مختلف مي توان امتيازها و نارسايي هايي را برشمرد. اطلاعاتي که در ادامه ذکر مي شود راهنماي خوبي درباره فاصله سني مناسب بين کودکان خواهد بود.

فاصله سني 9 تا 18 ماه
اگر فاصله سني دو فرزندتان کمتر از 18 ماه باشد، با فرزنداني سر و کار داريد که اغلب نيازهاي مشترک و مشابهي دارند. وقتي نوزاد به دنيا مي آيد، فرزند اول هنوز داراي توقعات بچه گانه اي براي استراحت، جلب توجه و تغذيه است. بچه اول نمي تواند اختلاف سني خود و نوزاد را تشخيص دهد و حتي ممکن است حضور ناگهاني نوزاد، او را دلتنگ و ناراحت کند. در اين فاصله سني فرزند اول در مرحله اي از تکامل قرار دارد که در پي استقلال و خودکفايي است تا وابستگي‌اش را به والدين، به ويژه مادر کم کند؛ اما در شرايط جديد وابستگي زيادي به مادر نشان و نسبت به ديگران رفتارهاي پرخاشگرانه اي بروز مي دهد. اگر والدين و ديگر نزديکان در مراقبت از دو کودک همکاري کنند و مادر بتواند مدتي از وقت خود را به کودک بزرگ تر اختصاص دهد، اين فاصله سني بيشتر قابل تحمل خواهد بود. در اين شرايط به تدريج که کودکان بزرگ مي شوند، به علت نزديک بودن سن مي توانند همبازي هاي خوبي براي هم باشند. کودک کوچک‌تر تلاش مي کند که از بزرگ تر عقب نماند و فرزند اول ممکن است احساس کند که رقيب کوچک او بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد و هر چيز را آسان تر به دست مي آورد. اين احساسات گاهي به رقابتي شديد بين آن ها منجر مي شود.

براي اين که از بروز اختلاف شديد جلوگيري شود، والدين بايد از دخالت کردن در دعواي آن ها و مقايسه آن ها خودداري کنند. در کنار اين رقابت ها، بسياري از خواهران و برادران بزرگ تر که فاصله سني کمي دارند؛ خود را نسبت به هم خيلي نزديک و صميمي احساس مي کنند و اين احساس رفاقت در طول زندگي شان ادامه مي يابد. مهم ترين نکته درباره اين فاصله سني ناتواني و ضعف مادر است که اطرافيان بايد مواظب سلامتي او باشند. وقتي مادر در فاصله يک سال يا کمتر، از تولد نوزاد اول و قبل از اين که بدنش کمبودها و عوارض زايمان اول را جبران کند و به حالت عادي برگردد، براي بار دوم باردار مي شود؛ قدرت کافي براي پرورش و نگهداري از جنين را نخواهد داشت. اين بارداري ها و زايمان هاي نزديک براي مادر و نوزاد دوم مشکلاتي به وجود مي آورد. بارداري با اين فاصله کم بايد زيرنظر متخصص زايمان باشد تا احتمال بروز خطر براي مادر و نوزاد کاهش يابد.

فاصله 18 ماه تا 3 سال
اين فاصله رايج ترين فاصله سني بين کودکان است وامتيازات زيادي دارد. بچه بزرگ تر تا حدودي به حرف والدين گوش مي کند و سخنان آن ها را مي فهمد و اگر نزديک سه سالگي باشد، مي تواند تمايلات و عقايد خود را بيان کند. اگر کودک اولي دو ساله باشد، با اين که به مراقبت زيادي- مثل تعويض پوشک- نياز دارد، ليکن مي تواند براي رفع نيازهاي خود مدتي صبر کند. کودک بزرگ تر براي خود، احتمالا برنامه منظمي دارد و معمولا تمام شب مي خوابد، ولي با ورود نوزاد ممکن است اين برنامه مختل و در طول شب بيدار شود. او مي تواند براي مدت کوتاهي به تنهايي با اسباب بازي هايش مشغول شود و در مرحله اي از تکامل قرار دارد که علاقه زيادي به مساعدت والدين و تقليد از آن ها نشان مي دهد. با اين که کودک به علت توجه مادر به نوزاد، تا حدي خود را فراموش شده احساس مي کند، ولي مي داند که نوزاد به توجه بيشتري نياز دارد. والدين مي توانند ضمن گفت و گو با بچه اول او را قانع کنند و با گوش دادن به حرف هاي او، بار دلتنگي و نگراني اش را سبک کنند. گاهي کودک براي جلب توجه والدين، رفتار بچه گانه اي پيدا مي کند و وابستگي شديدي به مادر نشان مي دهد. اين رفتار را در اين شرايط بايد امري عادي تلقي کرد. والدين روش تربيتي و پرورش کودک اول را تجربه کرده اند و تربيت و نگهداري از بچه دوم به خاطر اين تجربه و آشنايي آسان تر است. فاصله سني بين دو کودک به اندازه اي است که مي توانند براي يکديگر همبازي خوبي باشند و در عين حال به خاطر اختلاف سني به طور جداگانه توجه والدين را به خود جلب کنند.اين دو کودک احتمالا در مهد کودک و مدرسه در يک کلاس قرار نمي گيرند و اين موضوع رقابت بين آن ها را کاهش مي دهد. از آن جا که اين فاصله سني خيلي متداول است، احتمال اين که آشنايان شما هم کودکاني با اين فاصله سني داشته باشند زياد است. اين موضوع معاشرت با اين آشنايان را براي والدين و کودکان عملي مطلوب مي سازد. در اين معاشرت ها کودک بزرگ تر مشاهده مي کند که همسالان او نيز خواهران و برادران کوچکي دارند.

فاصله سني 3 تا 5 سال
بعضي کارشناسان تعليم و تربيت کودکان بهترين فاصله سني فرزندان را 3 تا 4 سال مي دانند. به عقيده آن ها وقتي کودک اول به سن 3 تا 4 سالگي مي رسد مي تواند به خوبي حرف بزند و قدرت درک و فهم و استقلال او به اندازه اي است که به مراقبت و توجه احتياج زيادي ندارد. با توجه به اين دلايل، فاصله سني بين 3 تا 4 سال فاصله خوبي است؛ ولي با در نظر گرفتن شرايط و ملاحظات ديگر مانند بالا رفتن سن مادر و خطر بارداري ممکن است اين فاصله عملي نباشد. به علاوه هيچ گزارش عملي مبني بر امتياز اين فاصله سني منتشر نشده است.

بعضي والدين از اين که کودک اول پس از 3 تا 4 سال که شماره يک به حساب آمده است، با ورود نوزاد خود را فراموش شده تلقي مي کند، احساس خوبي ندارند. بايد دانست که در اين سن کودک در مرحله اي از رشد است که مي تواند نيازهاي اجتماعي خود را توسط افراد ديگري غير از والدين برطرف سازد. کودک در سه سالگي علاقه زيادي به بازي با بچه ها و رفتن به مهد کودک پيدا مي کند. براي والديني که صاحب فرزند دوم مي شوند، اين رفتار کودک فرصت خوبي ايجاد مي کند تا به او اجازه دهند که رشد و استقلال خود را به دست آورد. البته اين امر، بدين معني نيست که کودک اول براي آشنايي و سازگاري با نوزاد از کمک ديگران بي نياز است. شايد مهم ترين نکته در پرورش کوکان 3 تا 5 ساله آگاهي از نياز آن ها براي جلب توجه والدين و مصاحبت با آن هاست. کودک در اين سن برخورد مثبت والدين را ترجيح مي دهد؛ ولي اگر بداند با برخورد منفي آن ها روبه رو مي شود، سعي مي کند با بدرفتاري و بهانه گيري، آن ها را عصباني کند تا به اين وسيله توجه شان را به خود جلب کند. بهتر است والدين ساعاتي از اوقات فراغت خود را با اين کودکان بگذرانند تا با تامين نيازهاي آن ها، رضايتشان را جلب کنند. بزرگ ترين نارسايي اين فاصله سني، تفاوت علايق و توانايي هاي آن ها براي مدتي به نسبت طولاني است. به علت اين تفاوت، براي سرگرمي و جلب رضايت هر يک از آن ها، فعاليت ها و روش هاي متفاوتي لازم است.

فاصله سني 5 سال و بيشتر
اين فاصله سني باعث مي شود که هر يک از فرزندان در بسياري از جنبه هاي زندگي به طور مستقل رشد و تکامل پيدا کنند. در بين اين کودکان نيز رقابت وجود دارد ولي شدت آن به مراتب کمتر از کودکان با فاصله هاي سني کمتر است. دوستان و همبازي هاي اين کودکان متفاوت اند و فعاليت ها و مدرسه آن ها احتمالا با هم فرق دارد. معمولا خواهران و برادران بزرگ تر در اين موقعيت ها از اين که گاهي مي توانند به جاي والدين نقش آن ها را انجام دهند، احساس غرور مي کنند.اين فاصله سني به ندرت در خانواده ها ديده مي شود چرا که در حال حاضر با بالا رفتن سن ازدواج، بارداري ديرهنگام مي تواند مشکلات جسمي زيادي براي مادر و نوزاد به وجود آورد.