پايگاه خبري تحليلي «پارس»- يوسف بهروز - «درحاشيه» با همه حاشيه هايش توانسته بار ديگر تبحر کارگردانش را در فضاي طنز تلويزيوني اثبات کند.
قاب جادويي تلويزيون هميشه مکان مناسبي براي معرفي هنرمندان با استعداد در زمينه هاي مختلف هنري است. البته در ادامه راه، طبيعي است که پس از طي دوران بالندگي ، بسياري از هنرمندان ترجيح مي دهند، ظرفيت هاي هنري خود را در عرصه هاي بزرگ تر و مهم تري بيازمايند و حتي برخي هنرمندان تا پايان راه هرگز به آشيانه اصلي هنري خود (تلويزيون) بازنمي گردند... اما موضوع درباره هنرمندي مثل "مهران مديري" به شيوه ديگري است.

او هنرمندي است که در کارنامه هنري خود در 3 مقطع زماني بنا به اجبار و شرايط و بي ميلي برنامه سازان از آشيانه اش فاصله گرفته و هربار هم در بازگشت، موفق شده انبوه مخاطبان را با خود همراه کند. "مهران مديري" از همان نخستين تجربه هايش در بازيگري يا کارگرداني در مجموعه هاي نوروز 72، پرواز 57 و به خصوص مجموعه به يادماندني "ساعت خوش" نشان داد، تلويزيون پس از سالها صاحب کارگردان و بازيگر خلاقي شده که عرصه طنز را مي شناسد و حرف هاي بسياري براي گفتن دارد. اقبال مخاطب پس از آن با مجموعه هاي متفاوت تري چون : "ببخشيد شما؟" و "پلاک 14" و ... هم ادامه داشت و مديري در زمان فعاليتش بسياري از چهره هاي مطرح طنز را به مردم معرفي کرد که رضا عطاران، مهران غفوريان، نصرا... رادش، سعيد آقاخاني و ... تنها نمونه اي از آن جمله بودند که بيشتر آن ها هم بعدها هر کدام بازيگران و کارگرداناني مطرح در تلويزيون و سينما شدند.

"90شب" آخرين اثر جالب توجه مهران مديري در پايان دوره اول جدايي ناخواسته اش از قاب تلويزيون بود. پس از "90 شب" ، مسئولان وقت شبکه سوم ترجيح دادند، تريبون طنز را از سيطره يکه تازي يک نفر خارج کنند و به همين خاطر هم مجموعه طنزي به کارگرداني مرحوم "منوچهر نوذري" با حضور اغلب هنرمندان طنز راديويي (!!) روي آنتن رفت که البته نتوانست مثل آثار "مديري" مخاطبان را با خود همراه کند.

در ادامه رضا عطاران و مهران غفوريان با ساخت سه گانه "زير آسمان شهر" جايگزين طنزهاي مديري شدند و در اين دوران، مهران مديري به ايفاي نقش و بازيگري در يک فيلم سينمايي (توکيو بدون توقف) و سريال (دردسر والدين) پرداخت و پس از شکست همه جانبه مجموعه "زير آسمان شهر 3" وي دوباره با چراغ سبز مسئولان شبکه 3 با مجموعه طنز "پاورچين" با کارگرداني و بازيگري در اين مجموعه به آشيانه اش بازگشت. استفاده از نويسندگاني چيره دست چون "پيمان قاسم خاني" و بازي جالب توجه خودش، جواد رضويان، شقايق دهقان، سحر زکريا، سحر ولدبيگي و ... و برگ برنده اش "سيامک انصاري" مجموعه پاورچين را به اوج برد و همين موفقيت باعث تکرار موفقيت پاورچين اين بار با مجموعه طنز "نقطه چين" و با تيم جديدي از بازيگران و نقش ها: رضا شفيعي جم (بامشاد) ، ددي (محمدرضا هدايتي) و اردل (مهران مديري) و ... شد. در اين مقطع ، دوباره مسئولان وقت و مهران مديري سرناسازگاري کوک کردند تا اين کارگردان مطرح عرصه طنز براي مقطع کوتاه تري (نسبت به دوره اول و سوم) از تلويزيون فاصله گيرد و در اين فاصله به بازي در يک فيلم سينمايي ديگر (هميشه پاي يک زن در ميان است) بپردازد. پس از مدت کوتاهي و پس از اين که آنتن تلويزيون با جايگزيني مقطعي برنامه هاي طنز و (حتي حذف ساخت سريال هاي طنز!!) خالي ماند، مهران مديري دوباره با سريال "جايزه بزرگ" به آشيانه برگشت که البته هرگز نتوانست خاطره خوش نقطه چين و پاورچين را تکرار کند.

اما مديري بلافاصله با ساخت مجموعه ديدني "شب هاي برره" يکه تازي اش را در اين عرصه اثبات کرد و طنز گزنده و جامعه شناسانه وي در اين سريال با محوريت نمايان ساختن صفات رذيله جامعه در آيينه طنز بسيار مورد اقبال قرار گرفت و گويشي را در اين مجموعه معرفي کرد که تا مدت ها تکيه کلام هايش در ميان عموم مردم رواج داشت. در ادامه مهران مديري "باغ مظفر" را روانه تلويزيون کرد که گرچه موفقيت "شب هاي برره" را تکرار نکرد اما برخي نقش ها چون بازي شفيعي جم در نقش "گلمراد" هنوز در يادها باقي مانده است.

مديري در ادامه پس از يک افت محسوس، بار ديگر برگ برنده خود را رو کرد و "مرد هزار چهره" را به يکي از بهترين ساخته هاي طنز تلويزيون و چهره "مسعود شصت چي" با بازي خودش را نيز به چهره اي ماندگار تبديل کرد. "مرد دو هزار چهره" اما به خاطر متن هاي نه چندان قدرتمندش ، هرچند نام چهره محبوب مسعود شصت چي را تکرار کرد اما نتوانست موفقيت بيشتري از قسمت اول کسب کند. مهران مديري در اين مقطع زماني، سريال "قهوه تلخ" را براي تلويزيون ساخت که با کج سليقگي و حسابگري بيش از حد مسئولان وقت مجبور شد با نارضايتي تمام آن را پس از عدم توافق مالي و غيرمالي با مسئولان وقت تلويزيون و شبکه سوم، راهي شبکه ويدئويي کند که همان طور که پيش بيني مي شد اين سريال توانست جهش خيره کننده اي را در عرصه فروش "سي دي" در شبکه رسانه اي ايجاد کند و در ادامه هم تلويزيون بزرگ ترين بازنده اين رقابت بود چرا که "قهوه تلخ" با وجود ناکام ماندن در تصوير کردن فصل پاياني با استقبال انبوه مخاطبان مواجه شد. البته سازندگان طنز تلويزيوني هم در زمان سومين جدايي ناخواسته مديري از آشيانه اش بيکار ننشستند و توانستند با مجموعه هاي "خنده بازار" و سپس "شکرآباد" بخشي از مخاطبان گريزپاي خود را به صورت نسبي جذب کنند، در سوي مقابل مديري هم در اين مدت بيکار ننشست و توانست با همکاري بخش خصوصي مجموعه هاي "ويلاي من" و "شوخي کردم" را پس از "قهوه تلخ" براي مخاطبان شبکه غيررسمي رسانه هاي تصويري عرضه کند که با موفقيت نسبي و درآمد مالي خوب براي وي همراه بود.

سومين بازگشت
سومين بازگشت اين کارگردان و بازيگر موفق عرصه طنز تلويزيوني به آشيانه اش چندان هم بي حاشيه نبود و با توجه به نام اوليه سريال جديد مهران مديري (اتاق عمل) و تجربه نوع طنز انتقادي وي براي پزشکان که قبلا در "مرد هزار چهره" هم موجب محبوبيت کارگردان والبته نارضايتي و رنجش تا حدودي غيرمنطقي اين قشر شد، برآشفتگي تند پزشکان را در پي داشت.

حاشيه هايي که در نهايت باعث شد تا علاوه بر تغيير نام سريال به "در حاشيه" ، تغييرات بعدي در متن سريال هم دور از انتظار نباشد و در نهايت هم قرار شد هر دو طرف از مواضع خود کوتاه تر بيايند...

"در حاشيه" و امتيازاتش
"در حاشيه" اما به عنوان جديدترين ساخته يک کارگردان صاحب سبک طنز، امتيازاتي دارد. از تيتراژ سريال که به خوبي معرف لوکيشن و موضوع سريال است (نماد عکس هاي نگاتيو راديولوژي در معرفي عوامل) تا مجموعه اي پربازيگر و خبره شامل طيف متفاوتي از بازيگران چون : سيامک انصاري، جواد رضويان، مهران غفوريان ، نصر ا... رادش، سحر زکريا، نيما فلاح، عارف لرستاني، رسول نجفيان، رامين ناصرنصير، مهران مديري، آرش نوذري، محمدرضا و ساعد هدايتي، فاطمه هاشمي، اليکا عبدالرزاقي، غلامرضا نيکخواه و ... که مديري نشان داده در کارگرداني آنها تبحر لازم را دارد.

تيم نويسندگان اين مجموعه شامل الهه زارع نژاد، امير عباس پيام، امير برادران و امير وفايي به سرپرستي طنزنويسي با سابقه چون "امير مهدي ژوله" نگارش متون نمايشي "در حاشيه" را برعهده دارند. موسيقي بهرام دهقانيار و تدوين امير اديب پرور هم از جمله عوامل فني بارز "در حاشيه" است.

واکاوي نقش ها
امتياز ويژه ساخته جديد مديري در تلويزيون که از آغاز نوروز 94 هر شب از شبکه سوم پخش مي شود را بايد مربوط به کاراکترهاي متنوع و جالب آن دانست . خود "مهران مديري" در اين سريال نقشي را ايفا مي کند که مشابه آن را در سريال "ويلاي من" ارائه کرده بود. فرد شيادي که مي خواهد با "شارلاتان بازي" خود را موجه جلوه دهد. حتي نوع حرف زدن مديري هم دقيقا مشابه شخصيت "ارسلان مشکات" در "ويلاي من" است، با اين تفاوت که "دکتر سهراب کاشف" سريال "در حاشيه" حرکات با مزه تکان هاي "سر" را به سبک فيلم هاي هندي چاشني بازي خود کرده است.

کاراکتر "بهروز عشقي" با بازي جالب توجه "مهران غفوريان" هم از وجوه مثبت اين سريال طنز است که اين چهره قديمي را دوباره به دوران اوج نزديک کرده است. اما از همه جالب تر بازي "جواد رضويان" در نقش مالک کاسبکار بيمارستان است که با تکيه کلام ها و نوع گويش دشوار اما جالب خود لحظات مفرحي را در اين سريال رقم مي زند. دراين ميان "محمدرضا هدايتي" شمه اي از نقش هاي گذشته خود را در آثار مديري در اين سريال هم ارائه مي کند و بازي تنها شخصيت جدي تر اين مجموعه، يعني "دکتر هومن صحرايي" با نقش آفريني "سيامک انصاري" نيز با وجود تسلط کامل بر ريزه کاري هاي نقش، امتياز ويژه اي در کارنامه اش به لحاظ تنوع محسوب نمي شود.

با همه اين ها، مجموعه پازل هاي چند تکه همين نقش ها و شخصيت هاي به ظاهر ناکافي وقتي در يک مجموعه طنز به درستي کنار يکديگر قرار مي گيرند، ضعف هاي يکديگر را تکميل مي کنند و اين چنين مي شود که مخاطبان کم کم به سريال علاقه مند شده و هرشب در ساعتي معين منتظر پخش آن مي شوند.

در بررسي اين سريال اين نکته را هم فراموش نکنيد که تجربه نشان داده که مهران مديري با گذشت يک سوم از زمان سريالش به تدريج دست به صيقل دادن سريالش مي زند و حتي شخصيت هايي را از مجموعه حذف و شخصيت هاي ديگري را جايگزين آنها مي کند و گاه حتي براساس "بازخورد" نگاه مخاطب به پالايش آثارش ملزم مي شود امري که اتفاقا نقطه بارز و متفاوت کارگرداني خالق آثار جاودانه و به يادماندني طنز در قاب تلويزيون طي سالهاي متمادي و ماندگاري کم سابقه او طي بيش از 2 دهه اخير در يکي از پرمخاطب ترين شبکه هاي سيما است و البته تمام اين تفاسير هم به معناي ناديده انگاشتن ضعف برخي آثارش نيست.

بازی بخش خصوصی جامعه چین رسانه سه گانه فیلم سینمایی موسیقی مهران مدیری والدین