سپاه به موشک های برد کوتاه مجهز شد

افزودن توان و قدرت آتش یگان های پیاده نظام از ابتدا جزو اصلی ترین دغدغه های فرماندهان نظامی بوده و توسعه راکت اندازهای ضد زره مثل سری آر پی جی، خمپاره اندازهای ۶۰ میلی متری، نارنجک اندازها و سامانه های قابل نصب روی خودروهای سبک از جمله راه حل هایی بوده اند که تا به امروز برای پشتیبانی از پیاده نظام استفاده شده اند چراکه به طور کلی دو نوع پشتیبانی آتش از پیاده نظام وجود دارد؛ یکی پشتیبانی که توسط خود یگان پیاده یعنی به کمک وسایل همراه یگان انجام می شود و دیگری مربوط به یگان های توپخانه، هواپیماها یا موشک هایی هستند که از دورتر به سمت هدف شلیک می شوند.

در جریان جنگ تحمیلی و با شکل گیری یگان های پیاده نظام سپاه به عنوان شالوده رزمی این سازمان و حضور در عملیات های رزمی، بحث پشتیبانی آتش به سرعت برای این رزمندگان نیز مطرح شد. در دوره های ابتدایی جنگ، آتش عقبه توسط توپخانه نیروی زمینی ارتش برای یگان های سپاه ایجاد می شد اما کم کم با ارائه و برنامه ریزی فرماندهان پرفروغش چون شهید حسن طهرانی مقدم، سپاه دست به تشکیل یگان های توپخانه برای خود زد.

با آغاز فتنه در سرزمین شام و حضور بخشی از نیروهای مستشاری سپاه در این کشور، نیروهای ایرانی با فضایی متفاوت از زمان جنگ تحمیلی مواجه شدند. جنگ های شهری، فاصله بسیار کم نیروهای خودی و دشمن، حضور دشمن در میان غیرنظامیان، عدم امکان انتقال سامانه های توپخانه ای از ایران به سوریه (به دلیل حضور مستشاری کشورمان) و بسیاری مشکلات دیگر نیروهای عمل کننده سپاه را با یک چالش جدی برای فرماندهی و مدیریت این نبرد مواجه کرده بود.

اخیرا سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوا فضای سپاه در سخنرانی جدید خود به نکته ای اشاره کرده که به نوعی گره گشای این مشکل سپاه در سوریه بوده است. حاجی زاده این گونه می گوید: "در جریان جنگ سوریه یک روز به سردار حاج‌قاسم‌ سلیمانی گفتم چرا از موشک علیه داعش استفاده نمی‌کنید و ایشان گفت برد موشک‌های شما زیاد است و به درد ما نمی‌خورد، ‌ما موشک با برد ۱۰ کیلومتر لازم داریم، ‌ پس از شش ماه کار و تلاش و با همکاری وزارت دفاع، موشک با برد ۲۳ کیلومتر ساختیم و در دو سال آخر نبرد در سوریه از اینها استفاده می‌کردیم. "

این فرمانده ارشد نیروهای مسلح اما درباره کم و کیف نوع این موشک، این که از چه نوع سامانه هدایتی بهره می برد یا دیگر اطلاعات مرسوم درباره موشک مورد نظر توضیحات تکمیلی نداده است اما یک موشک با برد ۲۳ کیلومتر در حقیقت در یک کلاس خاص از تسلیحات قرار می گیرد که در ادامه به آنها می پردازیم.

فیبر نوری به جای سیم مسی؛ راه حل مشکل سپاه

یک کلاس بسیار خاص از موشک های کوتاه برد زمین به زمین وجود دارند که البته در برخی از موارد برای شلیک از روی پهپاد، بالگرد و حتی شناورهای نظامی نیز توسعه پیدا کرده اند. پایه اصلی این موشک ها گونه های ضد زره هستند که بزرگتر شده اند اما دارای بردهای معمولا بالای ۱۰ و ۱۲ کیلومتر هستند. اولین سوال یا به عبارت دیگر چالش که در این جا مطرح میشود بحث هدایت و هدف یابی این موشک ها در زمان پرواز است. در بردهای کمتر، موشک هایی مثل تاو یا کورنت از سیستم های هدایت سیمی یا لیزری برای هدایت در خط دید بهره می بردند اما وقتی برد، از حدی بیشتر می شود هدف مورد نظر به خاطر خاصیت کروی بودن کره زمین از دید انسان خارج می شود.

آنچه که در برخی از کشورهای دنیا برای حل این مشکل پیشنهاد شده بحث استفاده از موشک هایی با استفاده از هدایت فیبر نوری تا قبل از رسیدن به مرحله نهایی است. در این روش دقیقا شبیه به روش هدایت سیمی در موشکی مثل تاو، موشک شلیک می شود و رشته فیبر نوری به موشک وصل است و موشک کمی به سمت بالا رفته و دوربین موجود در کلاهک موشک، از طریق این فیبر نوری تصویر را برای کاربر ارسال می کند. اما فراموش نکنید که فیبر نوری از اندازه و وزن بسیار کمی برخوردار بوده و می توان حجم بسیار زیادی از آن در اندازه و وزن بسیار کمی جمع کرد. در مرحله نهایی این کلاس از موشک ها نیز معمولا از سامانه تصویر ساز فروسرخ استفاده می شود که بر روی هدف قفل کرده و بروی آن شیرجه می رود. مصداق اینکه کدام محصول ایرانی بر اساس طرح مذکور، مورد ارتقاء قرار گرفته، اعلام نشده اما گونه هدایت شونده راکت ۱۲۲ میلیمتری که برد متوسط آن بین ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر است، می تواند گزینه مطلوبی باشد که البته ممکن است به جای استفاده از راه حل فیبرنوری، مدل دیگری توسط متخصصان کشورمان اجرا شده باشد.

بر این اساس، در ادامه به بررسی مهمترین مادیق موشک های بسیار کوتاه برد یا اصطلاحا موشک های خارج از میدان دید ((Non Line Of Sight Missiles که در دنیا ساخته شده اند، می پردازیم.

پروژه MGM-۱۵۷ EFOGM توسط شرکت ریتهون آمریکا در دهه ۱۹۸۰ میلادی یکی از همین طرح ها بود که در حقیقت به نوعی بر پایه و اسکلت موشک تاو توسعه پیدا کرد و قرار بود با نصب یک دوربین روی سر این موشک و همچنین نصب کابل فیبر نوری در انتهای آن و رسیدن به برد ۱۵ کیلومتر، توان ضد زره نیروی زمینی ارتش آمریکا را افزایش دهد. پروژه از لحاظ فنی تکمیل شده و آماده تولید انبوه بود منتهی با ورود به دهه ۹۰ میلادی و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق این طرح اولویت خود را برای نیروهای مسلح آمریکا از دست داده و کنسل شد.

موشک MGM-۱۵۷ EFOGM

چین سری HJ-۱۰  را از موشک های خارج از میدان دید توسعه داده که بیش از ۱۰ کیلومتر برد دارد و از روی زره پوش، بالگرد و پهپاد شلیک می شود. این موشک ها از سیستم های مختلف هدایتی و البته از مدل های مختلف سر جنگی بهره می برند. مدل AFT-۱۰ این موشک در حقیقت گونه پرتاب شونده از زره پوش است که از سیستم هدایت ترکیبی از فیبر نوری، امواج راداری موجی میلیتری و تصویر ساز فروسرخ بهره می برد و برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ در خدمت ارتش چین مشاهده شده است.

موشک AFT-۱۰

پروژه موشکی Polyphem یک طرح مشترک اروپایی با توسعه یک موشک با هدایت با استفاده از فیبر نوری با برد تا نهایت ۶۰ کیلومتر بود که بین سه کشور انگلستان، ایتالیا و آلمان پیگیری می شد که در نهایت در سال ۲۰۰۳ میلادی به دلیل مختلف، عملیاتی شدن آن لغو شد.

موشک Polyphem

پروژه ALAS از صربستان که عملیاتی شده و امارات متحده عربی نیز از مشتریان این طرح است. این موشک در سه فاز توسعه پیدا کرده و قابلیت درگیری با اهداف زمینی و دریایی را دارد. این موشک از موتور سوخت جامد، کابل فیبر نوری برای انتقال اطلاعات و برد ۲۵ کیلومتر بهره می برد. مدل C این موشک که توسط امارات سفارش داده شده گونه دفاع ساحلی آن است که می توان برد آن را تا ۵۰ کیلومتر نیز افزایش داد.

موشک ALAS

موشک تایپ ۹۶ ساخت صنایع سنگین کاوازاکی ژاپن دیگر موشک از این کلاس است که حدود ۲۵ کیلومتر برد دارد و معمولا از روی خودروی کلاس هاموی شلیک می شود. این موشک نیز از هدایت فیبر نوری در میانه راه  و سامانه تصویر ساز فرو سرخ در فاز نهایی حمله بهره می برد.

موشک تایپ ۹۶

و اما آخرین موشک مورد اشاره در این کلاس ساخت رژیم اشغالگر صهیونیستی بوده و آن هم عضوی از خانواده موشک های ضد زره اسپایک به نام Spike NLOS است. این موشک ۲۵ کیلومتر برد داشته و به کره جنوبی و انگلستان نیز صادر شده و علاوه بر پرتابگر های زمینی امکان نصب بر روی بالگرد را نیز دارد. اخیرا در جریان درگیری های مرزی بین اسراییل و سوریه، از این موشک برای حمله به پست های مرزی ارتش سوریه نیز استفاده شده است. این موشک تا فاصله ۸ کیلومتری از پرتاب گر از فیبرنوری برای کنترل استفاده کرده و پس از آن از امواج رادیویی برای کنترل بهره می برد.

موشک Spike NLOS

در هر حال با توجه به موارد فوق، به نظر می رسد سپاه پاسداران وارد یک باشگاه بسیار خاص از دارندگان سلاحی تاکتیکی و مهم شده که می تواند توان نیروهای زمینی در رسته پیاده را کاملا ارتقا ببخشد؛ ارتقایی که اگرچه نیازمند مقداری فیبر نوری و یک سامانه اپتیکی باشد اما خلاقیت و برنامه ریزی دقیق و تکنولوژی خاصی را می طلبد که هر کشور قدرتمندی در دنیا توان دستیابی به آن را نداشته است. در عین حال تجارب حضور موفق و موثر فرماندهان نیروهای مسلح در نبرد سوریه، علاوه بر آنکه موجب کوتاهی دست دشمنان از قطع محور مقاومت و محدود سازی نیروهای علاقمند به انقلاب اسلامی شد، بلکه تاثیرات مهمی نیز در به روزرسانی تجهیزات و تاکتیک های نیروهای مسلح کشورمان داشته که یکی از مهمترین نتایج آن، ریشه کنی تکفیری های داعش از غرب آسیاست.