ظریف به سنگاپور می‌رود

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه از سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به سنگاپور خبر داد و گفت: ظریف وزیر امور خارجه به منظور امضای پیمان مودت جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه کشور‌های جنوب شرق آسیا (آ. سه. آن) طی روز‌های آینده به سنگاپور سفر می‌کند. 

قاسمی عنوان کرد: اجماع در کشور‌های جنوب شرق آسیا در پذیرش ایران به عنوان عضو پیمان مودت (TAC) با اتحادیه آ. سه. آن، حاکی از اهمیت روابط و تعامل با ایران به عنوان یک قدرت مهم و تاثیرگذار در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی توسط تمام اعضای این اتحادیه است. 

اتحادیه کشور‌های جنوب شرق آسیا که بیشتر با نام اختصاری آسه‌آن شناخته می‌شود، یک سازمان بین‌المللی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در آسیای جنوب شرقی است.

این سازمان در ۸ اوت ۱۹۶۷ توسط تایلند، اندونزی، مالزی، سنگاپور و فیلیپین برای همبستگی علیه گسترش کمونیست‌ها در ویتنام و شورش‌های درون مرز‌های خود این کشور‌ها تأسیس شد.

سازمان مذکور در حال حاضر ۱۰ عضو دارد و اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و تایلند از اعضای اولیه آن هستند و بعد‌ها برونئی، ویتنام، لائوس، میانمار و کامبوج نیز به آن پیوستند.

پیمان مودت و همکاری آسه آن که به پیمان اول بالی نیز شهرت دارد، در فوریه سال ۱۹۷۶ توسط کشور‌های اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین و سنگاپور که در آن زمان اعضای آسه آن را تشکیل می‌دادند، به امضا رسید. سایر اعضای آسه آن به تدریج و بعد از عضویت در آسه آن این پیمان را امضا کردند.

معاهده مذکور در واقع دستورکاری برای رفتار دولت‌های عضو آسه آن با یکدیگر بوده و دو اصل حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر مورد توجه جدی آن است.

مهم‌ترین هدف این معاهده تلاش کشور‌های عضو برای برقراری صلح دائمی، همبستگی و اتحاد همیشگی و همکاری‌های مردمی بوده است. بر اساس مفاد این معاهده، امضاکنندگان آن باید اختلافات خود را به صورت صلح‌آمیز و از طریق مشاوره و گفتگو حل کنند؛ بنابراین هدف این پیمان گسترش همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله توسعه اقتصادی و صلح و ثبات در جنوب شرقی آسیا بوده و احترام به استقلال، حاکمیت، برابری، تمامیت ارضی و هویت همه ملت‌ها از جمله اصول مهم این پیمان به شمار می‌روند.

از نظر معاهده مذکور پیوستن دیگر کشور‌ها اعم از کشور‌های حاضر در منطقه یا خارج از آن مجاز است. ماده ۱۸ معاهده به مسئله پیوستن کشور‌ها به معاهده پرداخته است و بر اساس این ماده امکان پیوستن دیگر کشور‌های منطقه (به جز امضاکنندگان اولیه آن) پیش‌بینی شده است. در راستای زمینه‌سازی برای پیوستن دیگر کشور‌ها به این معاهده و در واقع در راستای تحقق هدف آ. سه آن مبنی بر محوریت قرار گرفتن در تحولات و مهندسی منطقه، این ماده طی دو مرحله و در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۸ اصلاح شد. بر اساس اصلاحات فوق‌الذکر الحاق کشور‌های خارج از منطقه به این معاهده مجاز بوده و منوط به رضایت کشور‌های عضو آسه آن است.

در حال حاضر به غیر از ۱۰ عضو آسه آن، ۲۲ کشور دیگر به همراه اتحادیه اروپا این معاهده را امضا کرده‌اند. با تصویب الحاق ۴ کشور دیگر در نشست لائوس در ژوئیه ۲۰۱۶، در حال حاضر مجموعا تعداد ۳۶ کشور به این پیمان ملحق شده و اصول مندرج در آن را به عنوان مبنا و پایه تنظیم روابط و رفتار با کشور‌های منطقه پذیرفته‌اند. آسه آن در ارتباط با تمایل دیگر کشور‌ها به‌منظور پیوستن به این پیمان سه معیار کلی را در نظر می‌گیرد.

از آنجا که الحاق به این پیمان به‌عنوان پیش شرط اصلی برقراری روابط سازماندهی شده و منظم با آسه آن تلقی می‌شود، از ۱۳۹۰ تلاش‌ها برای پیوستن ایران به پیمان مذکور شروع شد. در راستای همین اقدامات در سال ۱۳۹۲ نامه‌ای رسمی به امضای علی‌اکبر صالحی وزیر وقت امور خارجه خطاب به همتای برونیایی‌اش به‌عنوان رئیس دوره‌ای آسه آن مبنی بر تمایل جمهوری اسلامی ایران برای پیوستن به پیمان مودت و همکاری ارسال شد. از این مقطع تلاش‌ها و رایزنی‌های سیاسی فراوانی در مرکز و نمایندگی‌های حوزه برای لابی با مقامات کشور‌های آسه آن به‌منظور جلب حمایت آن‌ها به عمل آمد که به صورت مختصر می‌توان به اقداماتی همچون برگزاری دو دور جلسه توجیهی مدیرکل منطقه‌ای با سفرا آسه آن در تهران، طرح موضوع الحاق ایران در سفر دوره‌ای ظریف وزیر امور خارجه به کشور‌های منطقه در اسفند ماه ۹۴ اشاره کرد.

قرار بود سند الحاق ایران به پیمان مودت و همکاری آسه آن از سوی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در اجلاس وزرای خارجه آسه آن در لائوس در تاریخ ۶ سپتامبر ۲۰۱۶ برابر با ۱۶ شهریور ۱۳۹۵ امضا شود که این سفر انجام نشد.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ۱۵ شهریور ۱۳۹۵ در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس درباره عدم انجام سفر ظریف به لائوس برای امضای پیمان مودت و همکاری آ. سه. آن گفت: تصور ما بر این بود که می‌توانیم در اجلاس مذکور این سند را امضا کنیم، تفاهمات انجام شده و تمام کار‌ها بین ما و آسه‌آن انجام شده است.

قاسمی یادآور شد:، ولی در مکاتباتی که اخیرا با دبیرخانه آسه‌آن در اندونزی داشتیم، یک موضوع جدید را پیدا کردیم که دیدیم هنوز پروسه یا فرآیند داخلی امضای این پیمان مودت کاملا انجام نشده است و لذا آن را به دلیل احترامی که برای نهاد‌های درون حاکمیتی قائلیم به بعد موکول کردیم که این پروسه انجام و فرآیند طی شود و بعد امضا صورت گیرد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه امضای این پیمان قطعی است و تفاهمات آن انجام شده، خاطرنشان کرد: پیوستن ایران به این پیمان دو سه سال پیش به مجلس شورای اسلامی رفته بود و به دلایلی در یک مقطع خاص متوقف شد و الان دریافتیم که این روند و فرآیند در مجلس هنوز کامل نیست، به همین خاطر ترجیح دادیم بعد از تصویب نهایی این پیمان را بعدا امضا کنیم.