اتمام حجت با اروپا

در روزهای پر تلاطم دیپلماسی کشورمان و تکلیف نا معلوم برجامرهبر انقلاب در نشستی که با مسئولان نظام داشتند با هدف اینکه نقشه راه ادامه حیات برجام را روشن کنند، شروطی را تعیین کردند که اگر قرار باشد، اروپا راه نرفته آمریکا را ادامه بدهد باید آنها را با تضمینی قرص و محکم عملیاتی کند.

شروط مقام معظم رهبری برای مذاکره با اروپا به شرح زیر است:

۱.با توجه به بدعهدی و بی صداقتی 3 کشور اروپایی در اوایل دهه 80 بر سر مسئله هسته ای، اروپایی ها باید ثابت کنند که این بار قصد تکرار آن بدعهدی را ندارند.

۲.سه کشور اروپایی به آمریکا در نقض مکرر روح و جسم برجام اعتراض نکردند، اگر آنها به آمریکا اعتراض می کردند ممکن بود کار به اینجا نرسد، اروپایی ها باید این غفلت را جبران کنند.

۳.خروج امریکا از برجام را نقض قطعنامه 2231 سازمان ملل است، اروپایی ها باید قطعنامه ای علیه آمریکا به شورای امنیت ببرند و به این حرکت آمریکا اعتراض کنند.

۴. سران 3 کشور باید متعهد شوند و قول دهند که بحث موشک و حضور منطقه ای ایران را مطلقاً مطرح نخواهند کرد.

۵. اروپایی ها با هرگونه تحریم آمریکا علیه ایران به صورت صریح مقابله کنند. همه بدانند جمهوری اسلامی از مؤلفه های قدرت خود از جمله دفاع از راه دور قطعاً دست نمی کشد.

۶.اگر آمریکایی ها توانستند در فروش نفت ایران خلل وارد کنند اروپایی ها باید خرید نفت از ایران به مقدار مورد نیاز ما را تضمین کنند.

۷.بانک های اروپایی درباره دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با جمهوری اسلامی باید تضمین بدهند.

مقام معظم رهبری پس از تعیین شروط جمهوری اسلامی برای مذاکره با اروپا باز هم بر بی اعتمادی به اروپا تاکید کردند و اظهار داشتند: ایران با ۳ کشور اروپایی دعوا ندارد بلکه با توجه به سابقه اروپایی ها، ما به آنها اعتماد نداریم و به همین علت آنها باید تضمین های واقعی بدهند. اگر اروپایی ها در پاسخ به مطالبات ما تعلل کردند حق ایران برای آغاز فعالیتهای تعطیل شده هسته ای محفوظ است. الان غنی سازی ۲۰ درصد را آغاز نمی‌کنیم ولی مسئولان سازمان انرژی اتمی باید آماده باشید که اگر لازم شد و دیدیم برجام فایده ندارد فعالیتهای تعطیل شده بواسطه برجام از سرگرفته شود.

این بند ها و شروط در حالی مطرح شده که دوازدهمین و اولین نشست کمیسیون مشترک برجام بدون آمریکا، با حضور یوکیا آمانو رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاونان وزیران خارجه پنج کشور (انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه) و ایران در هتل کوبورگ وین برگزار شد و پس از حدود سه ساعت بحث و گفت‌وگو پایان یافت.

پیش از برگزاری این کمیسیون معاون سیاسی وزیر امورخارجه که در نشست مسئولان با رهبر انقلاب نیز حضور داشت، تأکید کرد: هدف از تشکیل کمیسیون اضطراری این است که چگونه می شود نبود آمریکا را جبران کرد و کشورهای دیگر چگونه می توانند این خلاء را پر کنند. منتظر هستیم ببینیم اروپایی‌ها می‌توانند به تعهدات خود درباره برجام عمل کنند یا خیر.

پر واضح است که تیم ایرانی با یک دستورالعمل و چارچوب تعیین شده وارد وین شد تا برای اروپایی ها تبیین کند تهران به هر قیمتی حاضر به ادامه راه دو ساله نیست. اما سوالی که پیش می آید این است که آیا اروپا تضمین کننده شروط مطرح شده از سوی رهبر خواهد بود؟ تیم ایرانی باید چه پیش شرط هایی را برای ادامه حیات روی میز اروپایی بگذارد؟ و اگر این شروط از سوی قاره سبز نشینان اجابت نشد ایران چه باید بکند؟

واکنش به شروط رهبر انقلاب

اگنس وان در مال، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در واکنش به شروطی که از سوی مقام معظم رهبری برای ماندن ایران در برجام اعلام شد، گفت: همانطور که ژان ایو لودریان، وزیر خارجه نیز اعلام کردند این توافق از بین نرفته است و ما بیانات رهبری ایران را مد نظر قرار می دهیم.

وی افزود: تمایل اروپایی ها برای ماندن در برجام البته ما را از نگرانی هایی که در مورد برنامه موشکی و اقدامات منطقه ای ایران داریم غافل نمی کند. درمال گفت: به همین دلیل است که ما پیشنهاد می کنیم تا یک چارچوب مذاکرات جامع را با ایران ایجاد کنیم.

جمله آخر سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نشان می دهد اروپایی ها اگر هم بخواهند شروط رهبر انقلاب را تضمین کنند دست به گلچین کردن می زنند. اقدامات نمایشی را انجام می دهند تا به طرف ایرانی نشان دهند همچنان پایبند به توافق هسته ای هستند اما آنچه که برای ما و همگان پر واضح است این موضوع است که برنامه موشکی و حضور منطقه ای ایران نقطه اشتراک واشنگتن – بروکسل است.

به نقل از روزنامه "دی ولت" آلمان، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در حاشیه اجلاس رهبران اروپا در شهر صوفیه پایتخت بلغارستان درباره انتظارات بیش از حد درباره جبران خسارت برای شرکت های اروپایی به دلیل خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران هشدار داده و گفت: ما می توانیم ببینیم که آیا ما برای شرکت های کوچک و متوسط تخفیف ها و معافیت های مشخصی را می توانیم برآورده کنیم. این مسئله مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ اما در یک رویکرد جامع برای جبران خسارات در تمامی عرصه های اقتصاد، ما نمی توانیم و نباید در این راستا هیچ توهمی داشته باشیم.

وی در ادامه افزود: همه اعضای اتحادیه اروپا در خصوص این دیدگاه اشتراک نظر دارند که توافق هسته‌ای کامل نیست ولی ما باید در این توافق باقی بمانیم و مذاکرات بیشتری را با ایران در خصوص سایر مسائل مثل برنامه موشک بالستیک انجام دهیم.

از اظهارات مقامات اروپایی معلوم است که آنها برجام را راهی می بینند که بتوانند مذاکرات جدید با ایران را نیز کلید بزنند. از اهمیت برجام برای هویت سیاسی اروپایی ها تا مستقل عمل کردن در مقابل آمریکای ترامپ زده؛ همه ادعاهایی است که از سوی کارشناسان به عنوان دلایل ادامه حیات برجام از سوی اروپایی ها مطرح شده است، اما آنچه که بیش از همه قابل تامل است،کامل نبودن برجام از دیدگاه سران اروپایی است. این امر بدین معناست که اروپا راه چندان جدایی را از آمریکا در مقابل ایران ندارد.

بنابراین، چنین به نظر می رسد که رهبر انقلاب با تعیین شروط مذکور؛ خواسته اند در فهوای کلام اعلام کنند اروپا هم ادامه دهنده برجام نخواهد بود. چند اقدام ظاهری و حضور تعداد محدودی از شرکت های کوچک اروپایی مقطعی است و بلافاصله آنها برای ادامه فعالیت هایی از این دست مطالبات بیشتری را مطرح خواهند کرد. به قول مکرون آنها حاضر نیستند به خاطر ایران با آمریکا جنگ اقتصادی راه بیندازند. با این وجود باید منتظر بود و دید که آیا اروپا قطعنامه ای را به شورای امنیت علیه آمریکا خواهد برد؟ آیا اروپا بدون هیچ سنگ اندازی روابط بانکی ایران با جهان را تضمین خواهد کرد؟ و اینکه آیا اروپا غفلت خود را در مقابل آمریکا جبران می کند و یا همصدا با کاخ سفید حرکت می کند؟

پیش شرط های ایران برای مذاکره با اروپا

در کنار شروط رهبر انقلاب، تیم ایرانی می تواند پیش شرط هایی را نیز برای مذاکره با اروپایی ها مطرح کند که عملی تر باشند و از همین امروز آنها را اجرایی کند تا زمینه طرح موضوعاتی که جزء خطوط قرمز ماست فراهم نشود، در این میان می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:

1-ایران باید درصد غنی سازی و افزایش آن را جزء پیش شرط های مذاکره با اروپا قرار دهد.

2-ایران باید حضور بازرسان آژانس را به حداقل ممکن برساند یا به طور کلی فعالیت آنها را تا زمانیکه تضمین های مکتوب را از اروپایی ها نگرفته تعلیق کند.

3-ایران برای پیش شرط مذاکره با اروپایی ها باید تاسیسات فردو را از حالت آموزشی و پژوهشی به صورت گام به گام به حالت اولیه بازگرداند.

4-پیش شرط دیگری که ایران باید برای مذاکره با اروپا مطرح کند کاهش زمان محدودیت هایی است که بر توسعه برنامه هسته ای ایران به خصوص توسعه سانتریفیوژها تحمیل شده است و همچنین افزایش تعداد سانتریفیوژهایی است که به موجب برجام از حرکت ایستادند.

از آنجاییکه یک تحول در آن سوی پل برجام رخ داده و یکی از امضا کنندگان از این توافق خارج شده است، برای اینکه تعادل و توازن در دو سوی پل حفظ شود ایران هم به همان مقدار که خروج آمریکا بر روند اجرایی شدن برجام موثر بوده باید اقداماتی انجام دهد که موازنه حفظ شود، از جمله این اقدامات می توان به موارد ذکر شده و گزینه هایی فراتر از آن اشاره کرد.

سخن آخر

اگر اروپایی ها چنین پیش شرط هایی را از سوی ایران پذیرفتند، می توان به ادامه مذاکره با آنها خوش بین بود در غیر اینصورت غرض اصلی اروپایی ها مبنی بر ایجاد محدودیت در برنامه هسته ای کشورمان و همزمان تلاش برای متوقف کردن توان دفاعی مان آشکار می شود. بنابراین با سرباز زدن اروپایی ها از پذیرش چنین نکاتی، هر دو سوی میز مذاکره خالی خواهد ماند.