چرا بانیان تلگرام از روسیه اخراج شدند؟

نرم افزار تلگرام یکی از شبکه های اجتماعی است که چندیست استفاده از آن در ایران رایج شده است.

در ظاهر از این نرم افزار برای چت و ارسال فایل های مختلف از جمله متن و عکس و ویدئو استفاده می شود. به دلیل کاربری آسان این نرم افزار، اکثریت افراد می توانند به راحتی از آن استفاده کرده و اهداف خود را پیش برند.

تلگرام در ۱۴ آگوست ۲۰۱۳ برای گوشی های آیفون راه‌اندازی شد و بعد در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۱۳ نسخه اندروید آن نیز معرفی شد.

تلگرام علاوه بر قابلیت چت کردن و ارسال پیام های ویدئویی و صوتی، قابلیت ایجاد کانال دارد. ویژگی کانال های تلگرامی این است که برخلاف دیگر پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، اینستاگرام  به صورت یک طرفه به شما اطلاعات می دهند و حتی امکان کامنت گذاشتن و اظهار نظر ندارند.

نرم افزار تلگرام توسط «پاول والرییویچ دوروف» که یک برنامه نویس جوان روس و سازنده نرم افزار «وی کنتاکت» یا «وی کی» است، ساخته شد.

وی کی اولین نرم شبکه اجتماعی بود که دوروف آن را طراحی کرد و ایده ساخت آن را از فیس بوک دریافت کرد، و قصد داشت تا یک شبکه اجتماعی همانند فیس بوک برای روس ها ساخته باشد. نرم افزار وی کی در سال ۲۰۰۶ ساخته شد و تا سال ۲۰۰۸ حدود ۲۰ میلیون نفر کاربر داشت. پس از این نرم افزار، در سال ۲۰۱۳ وی برنامه تلگرام را ساخت. این نرم افزار با نسخه های قبلی شبکه های اجتماعی تفاوت زیادی داشت.

در تلگرام از یک نوع رمزنگاری خاص استفاده شده بود و همین مسئله باعث ایجاد یک کانال ارتباطی امن شده بود. دوروف این برنامه را با کمک برادرش نیکلای ساخت. نیکلای مسئولیت بخش فنی تلگرام را بر عهده دارد و پاول مدیریت این برنامه را انجام می دهد.

یکی از قابلیت هایی که نرم افزار تلگرام دارد این است که اجازه دسترسی افرادی غیر از خود مسئولین این شبکه اجتماعی را به کسی نمی دهد و به همین دلیل دولت روسیه چندین بار به دوروف گفته بود که اگر او سیاست های این شبکه اجتماعی را تغییر ندهد باید تلگرام را مسدود کند. اما دوروف بر موضع خود باقی ماند و رسما اعلام کرد که این کار را انجام نخواهد داد.

دوروف به دلیل اینکه با مقامات روسیه کنار نیامد ۲۱ آوریل از این کشور اخراج شد اما منابع رسمی آن را اعلام نکردند. فردای آن روز یعنی ۲۲ آوریل ۲۰۱۴ اعلام شد که پاول دوروف روسیه را ترک کرده است. وی در پیامی گفت که دیگر کار در روسیه ممکن نیست و خارج از کشور بهتر می تواند کار کند و پیشرفت کند. و قصد بازگشت ندارد.

دوروف پس از آن تابعیت یک کشور ناشناخته به نام سنت کیتس و نویس در حوزه کارائیب را دریافت کرد اما در آن کشور ساکن نشد و مزیت این کار این بود که وی با پاسپورت این کشور میتوانست به راحتی به نقاط دیگر دنیا سفر کند.

هم اکنون وی در آلمان ساکن است؛ کشوری که به نوعی می توان گفت دشمن سنتی روسیه است. این که آلمانها به دوروف امکانات داده است خود محل تامل است.

در آیین نامه برنامه تلگرام گفته شده است که این برنامه اجازه فعالیت های مخرب از جمله فعالیت های تروریستی و اقدامات علیه انسان ها داده نمی شود، اما این در حالیست که بر اساس اعلام منابع مختلف، برخی کانال های تلگرامی اقدام به خرید و فروش مواد مخدر می کنند و به بهانه فروش مواد دارویی این کار را انجام می دهند.

چندی پیش سازمان امنیت فدرال روسیه اعلام کرد که تروریست ها برای بمب گذاری در مترو سن پترزبورگ از تلگرام استفاده کرده اند. اما دوروف به شدت این موضوع را رد کرد.

در سال ۲۰۱۵ نیز مقامات دومای روسیه اعلام کردند که پیام رسان تلگرام به دلیل استفاده های تروریستی باید فیلتر شود. پس از آن تیم سازنده تلگرام کانال های تروریستی آن را حذف کرد. سپس قانونی درخصوص تلگرام در روسیه تصویب شد و با شرکت تلگرام مذاکره به عمل آمد اما در زمان اجرای قانون این شرکت آن را اجرا نکرد. سپس دومای روسیه به دوروف اولتیماتوم داد که اگر قانون اجرا نشود این نرم افزار در روسیه فیلتر می شود، اما دوروف مدعی شد که این اقدام ناقض قانون اساسی روسیه است و زیر بار انجام آن نرفت.

استدلال دوروف برای این کار آن بود که با فیلتر کردن تلگرام مسئله ای حل نمی شود، چرا که تنها یک پیام رسان وجود ندارد و آن ها می توانند از برنامه های دیگر نیز استفاده کنند.

گروه تروریستی داعش در ۶ دسامبر سال ۲۰۱۶ در یکی از کانال های تلگرامی خود نوشت: کریسمس و سال نوی میلادی نزدیک است، بیایید یک هدیه برای میمون های کثیف آماده کنیم.

سپس آنها از طریق همین پیام یک داوطلب پیدا کردند و ۱۹ دسامبر یک کامیون به منطقه ای شلوغ در بازار برلین رفت و در نتیجه این حمله تروریستی، ۱۱ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شدند. این تروریست یک تونسی بود و در یک پیام تلگرامی گفته بود که با خواست خداوند، ما شما را می کشیم.

در آشوب های اوکراین در سال ۲۰۱۴ نیز در درگیری های شرق اوکراین، کانال های تلگرامی نقش مهمی داشتند و به آشوب دامن میزدند.

اما در روزهای گذشته در جریان آشوب عده ای از افراد ضد انقلاب در ذیل اعتراضات به مشکلات اقتصادی، نرم افزار تلگرام که به گفته برخی منابع بیش از ۴۰ میلیون کاربر ایرانی دارد، در ایران فیلتر شد.

مقامات ایرانی معتقدند که این آشوب ها از طریق کانال های تلگرامی معاند و ضد انقلاب که ادمین های آن ها در خارج از کشور قرار دارند، هدایت می شود. «محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات ایران نیز پس از وقوع این آشوب ها با یک پیام توئیتری از دوروف درخواست کرد تا یکی از این کانال های تلگرامی که مردم را دعوت به آشوب و اغتشاش می کرد را مسدود کند.

اما پرسش این است که چرا همه مسائل مردم اعم از انجام کارهای مهم، کسب و کار و ... به یک نرم افزار خارجی پیوند خورده است؟ آیا این نرم افزار خارجی که حاوی اطلاعات بسیار گسترده از کاربران خود است مکانی امن است؟ اگر زمانی این نرم افزار تصمیم بگیرد یکجانبه خدمات خود را متوقف کند دولتمردان ما چه خواهند کرد؟

این پرسشها نشان از آسیب پذیری اتکای بیش از اندازه به یک نرم افزار خارجی است که باید تدبیری برای آن اندیشیده شود.