فرزاد رمضانی بونش افزود: روابط ایران و تاجیکستان گذشته از پیوندهای گوناگون فرهنگی، زبانی، تاریخی و تمدنی بویژه بعد از استقلال تاجیکستان روابط بسیار گرم و به سمت روابط راهبردی در حال حرکت بود اما بروز برخی چالش های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نوع نگاه مختلف تهران و دوشنبه به برخی مسائل موجب شد در چند سال گذشته روابط دو طرف با فراز و نشیب هایی همراه باشد.
وی خاطرنشان کرد: با این حال می توان نقطه عطف چالش در مناسبات دو طرف را در نگاه به نهضت اسلامی تاجیکستان ذکر کرد.
پژوهشگر ارشد مسائل منطقه ای ادامه داد: به نظر می رسد نوع نگاه دو طرف به جایگاه نهضت اسلامی تاجیکستان روند روابط دو طرف را با چالش هایی مواجه کرده است، دوشنبه در یکی دو سال اخیر اصرار داشته که نهضت اسلامی به عنوان یک جریان تندرو شناسایی شود اما نگاه تهران به این نهضت به عنوان کسی که میانجی گر و از عاملان اصلی فرایند صلح تاجیکستان بوده با نگاه دوشنبه متفاوت است.
رمضانی اضافه کرد: همین امر دامنه انتقادات و خواسته های دوشنبه از تهران را در یک سال اخیر بیشتر کرده و حتی در مقاطعی برخی رسانه ها و برخی مقامات امنیتی و سیاسی تاجیکستان تهران را به نوعی دخالت در مسائل تاجیکستان در زمان جنگ داخلی متهم کردند.
پژوهشگر مسائل منطقه ای با بیان اینکه در سال های اخیر ایران از مجموعه شرکای اصلی تجاری تاجیکستان بیرون آمده اظهار کرد: علاوه بر اینکه روابط اقتصادی دو طرف در این سالها با چالش های بیشتری روبرو شده، در سایر حوزه ها هم شاهد بسته شدن برخی نهادهای ایرانی در تاجیکستان، اعمال سختگیری بیشتر برای فعالیت های بازرگانان و شهروندان ایرانی بوده ایم به طوری که این اقدامات روابط را کاهش داده است.
رمضانی ادامه داد: در کنار اینها نقش بازیگران خارجی را هم می توان در کاهش روابط تهران و دوشنبه مد نظر قرار داد. در دو سال گذشته تاجیکستان با اعلام سیاست درهای باز نشان داده به دنبال جلب سرمایه خارجی است و رویکردهایی به سمت نهادهای مختلف اقتصادی و سیاسی منطقه ای انجام داده است.
وی یادآور شد: برخی مخالفت های آشکار و پنهان تاجیکستان با عضویت کامل ایران در شانگهای و تداوم برخی اظهارات و سخنان ضد ایرانی در رسانه های تاجیکستان یک سال اخیر بیانگر سردی روابط تهران و دوشنبه در سال های اخیر بوده است.
رمضانی افزود: سفری که آقای دکتر ظریف در شرایط کنونی می تواند نقطه عطفی در روابط دو کشور باشد و چالش های اقتصادی، سیاسی، ژئوپلتیکی و دیپلماتیک تهران و دوشنبه را حل کند.
به گفته این پژوهشگر مسائل منطقه، بسترهای روابط سیاسی دیپلماتیک فرهنگی و اقتصادی و ژئوپلتیکی ایران و تاجیکستان به اندازه ای عمیق و گسترده است که برخی تحلیلگران و کارشناسان به درستی ایران و تاجیکستان را «یک ملت در قالب دو دولت » می دانند، دو طرف می توانند با گذر از چالش های پیش رو به سمت افزایش روابط در جهات مختلف گام بردارند.
وی با اشاره به تنگناهای اقتصادی پیش روی تاجیکستان گفت: در وضعیت کنونی اقتصاد تاجکستان با توجه به کاهش درآمدهای نیروهای کار از روسیه متاثر است و این کشور تلاش می کند این مشکلات را از طریق همکاری و گسترش مناسبات با کشورهای ثروتمند عربی و اعزام کارگر به این کشورها حل کند.
رمضانی با اشاره به سابقه جمهوری اسلامی ایران در میانجی گری بحران و جنگ داخلی تاجیکستان در سال های گذشته اظهار داشت: اگر دو طرف بخواهند ایران باز هم می تواند برای کاهش تنش و مشکلات بین دولت و نهضت اسلامی در تاجیکستان ورود کند کما اینکه از نگاه بسیاری از روشنفکران مقامات حزبی و سیاسی تاجیکستان، جمهوری اسلامی از مهمترین عناصر جلوگیری از روند واگرایی در تاجیکستان به شمار می آید و در آن مقطع کمک گسترده ای به روند صلح در این کشور کرده است.
وی با اشاره به حضور گسترده تاجیک ها در صفوف گروه تروریستی داعش اظهار کرد: با شکست های داعش در سوریه و عراق و تنگناهایی که این گروه تروریستی با آن مواجه است، بحث بازگشت این نیروها به کشورهای خود قوت گرفته و در این شرایط نحوه مواجهه به این نیروهای رزم دیده هم از مهمترین مسائلی است که دو طرف می توانند با یکدیگر همکاری کنند
به گفته وی با توجه به شناختی که جمهوری اسلامی ایران از روند مبارزه با داعش در سوریه و عراق دارد، دو طرف می توانند همکاری های امنیتی خود را در این مسئله مد نظر قرار دهند تا مانع از افزایش نا امنی در منطقه شود. در هر صورت سفر وزیر امور خارجه به تاجیکستان این سفرمی تواند نقطه عطفی باشد در حل و فصل چالشهای روابط تهران دوشنبه در ابعاد مختلف سیاسی اقتصادی و امنیتی و روابط دو طرف به سمت عادی شدن و توسعه حرکت کند.
رمضانی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موجود برای افزایش مناسبات تهران - دوشنبه به نظر نمی رسد بازیگرانی مثل عربستان بتوانند برای تعمیق واگرایی بین دو طرف کاری انجام دهند.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه در سفر تاجیکستان با با امامعلی رحمانف رییس جمهوری این کشور دیدار و گفت وگو کرد.
سیام **2021 ** گفت وگو: داود مرادپور * انتشار: امید غیاثوند

ظریف