«تیغ در گلو»؛ وضعیت حسن روحانی در برابر کاندیدای پوششی

مناظره روز جمعه هشتم اردیبهشت‌ماه در شرایطی برگزار شد که حسن روحانی بعد از حدود چهار سال برای اولین بار در شرایط چالش‌برانگیز پاسخگویی قرار گرفت. لرزش دست‌های روحانی و حضور اسحاق جهانگیری به عنوان ضربه‌گیری که تمام توان خود را انجام داد که نقش خود را به خوبی در مناظرات تلویزیونی ایفا کند از جمله موارد قابل تامل مناظره اول ریاست جمهوری دوازدهم بود.

اما کاندیدای ضربه‌گیر روحانی در شرایطی که او نتوانست به خوبی از عملکرد دولت خود دفاع کند، به گونه‌ای عمل کرد که هم به نگرانی اصلاح‌طلبان افزود و هم اینکه این ایده را در ذهن آنان کاشت که می‌توان از اسحاق جهانگیری به عنوان جایگزی حسن روحانی در شرایط بحرانی استفاده کرد. همین مسئله سبب شده تا حسن روحانی در موقعیتی شبیه به شرایط اره در گلو قرار بگیرد که نه می‌تواند حرف بزند و نه نمی‌تواند حرف نزند؛ چراکه انتقادات آنقدر به عملکرد دولت وی زیاد است که او مجبور شده پشت کاندیدای پوششی در مناظرات پنهان شود. در این زمینه چند نکته قابل توجه است.

۱- روحانی رئیس‌جمهور بی‌عمل: سخنان معاون اول روحانی در مناظرات تلویزیونی به‌ گونه‌ای بود که عده‌ای در فضای سیاسی کشور مطرح کردند که دولت یازدهم نه در ید قدرت روحانی بلکه در دستان اسحاق جهانگیری بوده است. انفعال روحانی در مناظرات به حدی بود که وی نتوانست از عملکرد دولت خود دفاع کند و این موضوع سبب شد تا اسحاق جهانگیری بیشتر به تکاپو بیفتد تا با حمله به رقیب افکار عمومی را از موضوع اصلی منحرف کند که همین موضوع وی را بیشتر به چشم اصلاح‌طلبان آورد.

۲- اسحاق جهانگیری یک اصلاح‌طلب:‌ جهانگیری با اینکه به عنوان یک کاندیدای پوششی برای حمایت از حسن روحانی آبروی سیاسی خود را به میان گذاشته است اما در جریان مناظرات اعلام کرد که نماینده اصلاح‌طلبان است و رقیب حسن روحانی است. گرچه این اظهار نظر جهانگیری با خنده‌های معنادار دیگر کاندیداها همراه بود زیرا از اول ماهیت حضور وی در انتخابات ریاست جمهور دوازدهم مشخص شده اما انفعال روحانی در مناظرات این فکر را به ذهن برخی از اصلاح‌طلبان انداخته که وی نمی‌تواند به عنوان کاندیدای مطرحی در این کارزار ایفای نقش کند. از این نظر غلامحسین کرباسچی، عضو حزب کارگزاران سازندگی که همواره در انتخابات‌های مختلف نقش مرموزی را در این جناح بازی کرده‌اند، اعلام کرده که «روحانی اصلاح‌طلب نبوده است.»

۳- کاربرد عکس کاندیدای پوششی:‌ مهم ترین ماموریت جهانگیری برداشتن آرا از سبد محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی و واریز آنها به سبد رای روحانی بود، اما به نظر می‌رسد آن چیزی که در مناظره اول رخ داد عکس این ماموریت بود.رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که یک جمع‌بندی اولیه از واکنش‌ها در افکار عمومی به مناظره دیروز نشان می‌دهد محمدباقر قالیباف توانست رای پیشین خود را احتمالاً بهبود نیز ببخشد؛ همچنین اسحاق جهانگیری هیچ تلاقی مهمی با ابراهیم رئیسی نداشت، لذا نقشی در بالا یا پایین رفتن سبد رای او نیز نمی‌تواند مستقیماً ایفا کند، اما کنده شدن میزانی از سبد رای روحانی به نفع اسحاق جهانگیری تقریباً قطعی است!

۴- نقش جهانگیری برعکس شده است:‌ انفعال بیش از حد روحانی در کنار جهانگیری سبب شد تا نقش پوششی و اصلی در مناظره تلویزیونی اول عوض شود و همین موضوع سبب شده تا روحانی در تنگنا قرار گیرد که چطور نقش خود را پس بگیرد. این انفعال تا حدودی بود که عده‌ای از درون اردوگاه اصلاح‌طلبی به جهانگیری اقبال بیشتری نشان دادند. با این حال حسن روحانی در این عرصه بسیار تحت فشار قرار گرفته است و نه می‌تواند کاندیدای پوششی اش را پس بزند و نه اینکه قبول کند که جهانگیری بیشتر در مناظرات جولان دهد و ماهیت وی را زیر سئوال ببرد.

۵- جهانگیری پوششی که بایستی پوششی بماند:‌ جهانگیری گرچه در زمان انفعال روحانی به چشم آمده است و مطرح می‌کند که رقیب روحانی است اما خود به خوبی می‌داند که کارکرد او در این رقابت‌ها تنها ضربه‌گیری است و برای همین وارد عرصه انتخابات شده است. در مناظره دیروز نیز به طور ملموسی جهانگیری نقش پوششی بودن را تنها ایفا کرد و این موضوع در ذهن افکارعمومی جا افتاد اما از سوی دیگر انفعال روحانی نظرات برخی را برای جایگزینی این دو برانگیخت. عقلانی هم نیست که دولت با دست خود، خودش را تک دوره‌ای کند. اما این موضوع تنها به ریزش آرای روحانی ختم شد و کاندیدایی که قرار است بخشی از جامعه را تحت تاثیر قرار دهد و بعد به نفع فرد ضعیف‌تر خداحافظی کند بزرگترین چالش این روزهای اصلاحات شده است.