وقتی عوامل میکروبی از بمب اتم کشنده تر می شوند/ بیوتروریسم از کجا به وجود آمد؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- بهروز کلاته- معمولا تا کلمه ترور و تروریسم به گوشمان می خورد سریعا ذهن ما به سمت ترورهای سخت و خشونت باری که به راحتی قابل رویت است می رود. ترورهایی که با سلاح های سرد و گرم انجام می شود. در نوع وسیعترش یعنی نوع جنگی ان هم سریعا ذهنمان به سمت استفاده از سلاح های کشتار جمعی و بمباران هدایت می شود.

این در حالی است که چنین حالت  هایی از ترور چه در طح محدود و چه وسیع آن در جهان تکنولوژیک امروز تا حد زیادی منسوخ شده است. یکی از علل منسوخ شدن آنهم پایان یافتن جنگ میان ابر قدرت ها است که در حال حاضر می توان گفت امکانات جنگی برابری دارند و در ظاهر جنگ سختی بین آنها در جریان نیست.

در حال حاضر سلاح های اتمی بعلت هزینه هایی که کشور استفاده کننده باید برای استفاده از آنها بپردازد یک خطر بالقوه نیستند و بیشتر بعنوان یک عامل بازدارنده شناخته می شوند. چرا که استفاده از  این سلاح ها علاوه بر پاسخگویی در سطح بین المللی مشکلاتی را از نظر جغرافیایی، نظیر توفان های اتمی، گرد و غبار اتمی و ...، ایجاد می کند که باعث خواهد شد کشور استفاده کننده نتواند به راحتی از آنها استفاده کند.

همچنین سلاح های شیمیایی نیز بعلت نیمه عمر پایین، مشکلات نگهداری، هزینه تولید بالا، ممنوعیت استفاده از آنها در عرصه بین الملل و تاثیر گذاری بر افکار عمومی و عواطف جهانی گزینه مناسبی برای جنگ و حتی ترورهای کلان محسوب نمی شوند.

بنابراین درست است که جنگ سرد و جنگ سخت میان بسیاری از کشورها پایان یافته است و یا جریان ندارد اما عرصه جنگ به حوزه  های جدیدتری انتقال پیدا کرده است. اصولا جنگ  ها، پس از پایان دوره جنگ سرد، به حوزه اقتصاد، فرهنگ، جنگ های نیابتی و تضعیف شده در کشورهای کوچک، علم و ... انتقال پیدا کرده است و عملیات های تروریستی نیز در این حوزه های جریان دارد.

از این رو یکی سلاح هایی که قدرت های جهانی، چه در جنگ و چه در عملیات های تروریستی، بکار می گیرند سلاح های میکروبی است. این سلاح های به مراتب هزینه تولید پایین تری نسبت به سایر سلاح های کشتار جمعی، مانند سلاح های اتمی و شیمیایی دارند و از طرفی با توجه به نیاز طراحی و تولید می شوند و به مراتب قدرت اثر گذاری بالاتری دارند. به این نوع از تروریسم، بیوتروریسم می گویند.

استفاده از سلاح  های میکروبی در قالب بیوتروریسم علاوه بر اینکه هزینه  ی تولید پایین  تر و قدرت اثرگذاری بالاتری نسبت به سایر سلاح  ها و ابزار آلات تروریستی دارد قابل ردگیری و اثبات نیست بنابراین کشور و یا گروه  های تروریستی دولتی و غیر دولتی که از این نوع از سلاح  ها برای اهداف خود استفاده می کنند از نظر دادگاه های بین المللی و حتی افکار عمومی در جهان متهم نمی  شوند.

اروپا ماجرای شیوع جنون گاوی که به شدت بر صادرات گوشت این قاره تاثیر گذار بود را کار سازمان های جاسوسی آمریکا و استرالیا دانست ولی نتوانست آن را ثابت کند. در اواخر دهه 80 کره شمالی نیز شیوع وبا در پیونگ یانگ را حاصل فعالیت جاسوسان آمریکایی برای اجبار این کشور به قطع آزمایشات هسته ای دانست و چین هم عامل شیوع سارس در این کشور، در اوج شکوفایی اقتصادی را آمریکا تشخیص داد که باعث شد چین از گردونه رقابت اقتصادی تا سال ها خارج و کارخانه هایش تعطیل شوند. البته آمریکا در هیچ کدام از این موارد مقصر شناخته نشد و کشورهایی هم که مورد حمله تروریستی قرار گرفته بودند نتوانستند ادعای خود را ثابت کنند و این موضوعات فقط در حد اتهام باقی ماند.

بیوتروریسم از کجا به وجود آمد؟

اگر بخواهیم مروری بر تاریخچه عملیات های بیوتروریستی داشته باشیم می توان گفت این نوع عملیات تروریستی از زمان رم باستان وجود داشته است. به طوری که رومی ها برای ایجاد ترس از عفونت در رقیب به سوی آنها مدفوع پرتاب می کردند و یا در اردوگاه آنها طاعون را نفوذ می دادند به این ترتیب وحشت عمومی باعث شکستن مقاومت حریف می شده است.

از منظر تاریخی استفاده از سلاح های میکروبی و بیوتروریسم را می توان به سه دوره تقسیم بندی نمود. دوران اولیه بیوترورسیم از 200 سال قبل از میلا مسیح تا آغاز قرن بیستم است که می توان به شیوع عمدی طاعون، آلوده کردن چاه های آب با استفاده از نعش و لاشه حیوانات و ... در این دوره اشاره نمود.

دوره بعدی بیوترویسم را دوران نوین می نامند این دوره از سال 1918 آغاز می شود. اولین اقدمات را در این دوره کشور ژاپن با راه اندازی یک واحد عملیاتی-تحقیقاتی انجام می دهد و بر روی اسیران جنگی آزمایشاتی را انجام میدهد که دست کم 10 هزار نفر طی این تحقیقات و آزمایش ها تلف می شوند و با شروع جنگ جهانی دوم حملات میکروبی ژاپن علیه چین آغاز می شود که حدود 94000 کشته برجای می گذارد.

دوره سوم بیوتروریسم دوران کنونی است که پس از جنگ جهانی دوم آغاز شده است. در این مرحله کشورهای مختلفی به سوی این نوع از تروریسم گرایش پیدا می کنند و بر روی سیاه زخم و نحوه انتشار آن تحقیقات گسترده ای صورت می گیرد. از جمله این کشورها می توان آمریکا، انگلستان و دولت رژیم صهیونیستی را نام برد.

در این دوره می توان به دهه 80 تا 90 میلادی اشاره کرد که در آن آمریکا این سلاح ها را علیه انقلابیون کوبا با شیوع تب خوکی، شوروی از سم مهلکی به نام باران زرد برای مقابله مجاهدین افغان و رژیم صهیونیستی با عامل بیولوژیکی علیه دختران فلسطینی استفاده کردند.

پس از 11 سمتامبر 2001 این حملات گسترش یافت تا جایی که دولت آمریکا برای مصون سازی خود از این حملات تمهیدات ویژه ای در نظر گرفت و بودجه های فراوانی در این زمینه مصوب کرد تا هم جهت مقابله با حملات بیوتروریسمی و هم در جهت توسعه سلاح ها بیوتروریسم فعالیت داشته باشد.

در مجموع هم اکنون بیش از 400 مرکز تحقیقاتی در درجات امنیت بیولوژیک 3 و 4 در آمریکا فعال هستند که توانایی تولید عواملی همچون باکتری سیاه زخم و فراورده‌های آن را دارند و بیش از چهارده هزار نفر بر روی تولید چنین عوامل خطرناکی کار می‌کنند که اکثر آن‌ها مربوط به بخش غیردولتی بوده و برای کسب بودجه مجبورند پروژه‌های مد نظر سیاست‌مداران را هرچه که باشد بپذیرند.

چرا عوامل میکروبی؟

همانطور که اشاره شد استفاده از سلاح های اتمی، شیمیایی و سایر سلاح  های کشتار جمعی هزینه هایی برای دولت ها دارد در حالی که استفاده از عوامل میکروبی و بیو هزینه کمتری دارد و تاحد زیادی قابل پیگرد نمی باشد.

همچنین قدرت بسیار زیادی که سلاح  های میکروبی در ایجاد تلفات دارند قابل توجه است به عنوان مثال یک موشک با کلاهک 300 کیلوگرمی که گاز اعصاب حمل می کند می تواند 60 تا 100 هزار نفر را به کام مرگ بکشاند و همین موشک با یک کلاهک هسته ای 12 کیلوتنی می تواند 23 تا 80 هزار نفر را از پا در بیاورد ولی همین موشک کافی است حاوی 100 کیلو اسپور سیاه زخم باشد تا بتواند در بهترین حالت 3 میلیون نفر را بکشد. برای درک بهتر کافی است بدانیم که 15 گرم از سم تولیدی توسط توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم می‌تواند تمام مردم جهان را به کام مرگ بکشد!

علاوه بر این عوامل میکروبی در بین جمعیت هدف یک نوع از بیماری را شیوع می دهد که ممکن است عوارض طولانی مدت و به مراقبت های گسترده احتیاج داشته باشند. عوامل میکروبی به راحتی قابل انتقال هستند و دولت هدف برای کنترل آن با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد و همین موضوع باعث خواهد شد که نیروها یا مردم با نا امیدی مواجه شوند و عملا ابتکار عمل از دست کشور هدف خارج می شود.

از طرفی عوامل میکروبی به راحتی قابل شناسایی نیستند و مقابله با آنها زمان بر است و تنها نیروی انسانی را هدف قرار می دهند. عوامل میکروبی به راحتی قابل توسعه و پیشرفت هستند و هر چقدر هم که کشوری پیشرفته باشد نمی تواند در مقابل ویروس ها و میکروب های جدید مقابله جدی داشته باشد. اینها دلایلی است که استفاده از بیوتروریسم را توجیه می کند و باعث شده که دولت ها و گروه های تروریستی دولتی و غیر دولتی به آن علاقه نشان دهند.

بیو ترور و مرگ آرام

بیوتروریسم فقط در جنگ و مقابله های تروریستی کلان کاربرد ندارد بلکه در ترور افراد سرشناس نیز به کارگرفته می شود. کارشناسان معتقدند که استفاده از سموم مرگ  آور و خطرناک که تاثیر منفی بر روی اندام و ارگان  های مختلف بدن دارند باعث مرگی تدریجی و دردآور خواهند شد.

بسیاری از رهبران مقاومت فلسطین نظیر 'ودیع حداد' بنیان‏گذار جنبش ملی‌گرایان عرب و از مهم‏ترین مبارزان فلسطینی در دهه‌های 70 و 80 میلادی، 'خالد مشعل' از فرماندهان حماس و رییس دفتر سیاسی این حزب که ناکام ماند و 'محمود المبحوح' از رهبران حماس با استفاده از عوامل میکروبی توسط موساد، سازمان امنیتی اطلاعاتی اسرائیل، به شهادت رسیده اند.

آمریکا برای ترور رهبر انقلابی کوبا، فیدل کاسترو، بارها از ترور بیولوژیکی استفاده کرده است اما ناکام بوده که بخشی از این اقدامات تروریستی علیه رهبر کوبا در یک سریال 8 قسمتی به نام "او که باید زندگی کند" آمده است.

ترورهای بیولوژیک چگونه انجام می شود؟

استفاده از عوامل میکروبی در بیوتروریسم بسته به اهداف گروه  های تروریستی متفاوت است. اگر هدف جامعه ای بزرگ باشد این اعمال از طریق انتشار عوامل میکروبی در غذا، هوا، آب و مواد غذایی صورت می گیرد. حتی حشرات ناقل، خون وارداتی و ... مورد استفاده قرار می گیرند. بعنوان مثال ورود خون های آلوده توسط فرانسه به ایران که عامل شیوع ایدز بوده است را می توان در این قالب دسته بندی کرد. برای ترورهای فردی و با جمعیت محدود استفاده از هدایای پستی،پاکت نامه ارتباطات فردی و ... مرسوم است.

ایران در سیبل بیوتروریسم

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مخالف قدرت های استعماری همواره از سوی قدرت هایی چون آمریکا مورد آزار و اذیت قرار گرفته است. تحریم های اقتصادی، جنگ تحمیلی، ترور مسئولین و دانشمندان بخشی از این مزاحمت ها است.

با گسترش عوامل میکروبی جمهوری اسلامی نیز در معرض حملات میکروبی قرار داشته اگر چه توانسته با بخش مهمی از آنها مقابله کند. یکی از مواردی بیوتروریسم در ایران همانطور که به آن اشاره شد ورود خون های آولده به ایدز از فرانسه است. همچنین دکتر کاظمی، رئیس فقید پژوهشکده رویان با استفاده از عوامل میکروبی به شهادت رسیده است.

چند روز پیش نیز در فضای مجازی خبر ترور بیولوژیک نادر طالب زاده از فعالین فرهنگی و رسانه ای است منتشر شد که مورد تایید قرار گرفت. مطمئنا این اقدامات تروریستی بیولوژیک به همین تعداد محدود نمی شوند.

چندی است خبرهایی در مورد ورود محصولات تراریخته به کشور از فرانسه شنیده می شود. این محصولات توسط عوامل ژنتیکی دچار تغییرات شده اند. در اروپا بعلت سرطان زا بودن این محصولات استفاده از آنها ممنوع اعلام شده است بنابراین ورود این محصولات با توجه به انچه که در مورد عوامل میکروبی توضیح داده شد مشکوک به نظر می رسد که باید مسئولان امر در مورد آن دقت بیشتری به خر ج دهند.