عموما هر حادثه و اتفاقی تبعات خاص خود را دارد که برخی از آنها در کوتاه مدت و برخی در بلند مدت خود را نشان می دهند؛ از جمله فتنه سال ۸۸ که اثرات کوتاه مدت و بلند مدتی در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بر جای گذاشت.

متاسفانه تاکنون هیچ مطالعه‌ی دقیقی در زمینه برآورد خسارت اقتصادی فتنه ۸۸ مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات و آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران انجام نشده اما پژوهشهای توصیفی در این زمینه صورت گرفته است.

برخی  پژوهشگران آثار و تبعات اقتصادی اغتشاشات ۸۸ را در دو بازه کوتاه مدت و بلند مدت بررسی کرده اند، به استناد پژوهشهای آنان آسیب های کوتاه مدت وقوع فتنه ۸۸ شامل؛  تعطیلی گسترده بازارها و اخلال در سیستم توزیع کالا و خدمات حداقل در ۸ ماه ، خسارات مستقیم جانی و مالی وارده بر بخش دولتی و خصوصی در طول ۸ ماه در شهر تهران به میزان ۶۳ میلیارد تومان است.

همچنین  تخریب فضای کسب و کار و کاهش کارایی از دیگر تبعات کوتاه مدت فتنه است که بهره‌وری و پویایی نیروی کار در سال ۱۳۸۹ در بازه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال را تا ۲۹ درصد در مناطق شهری کاهش داده است.

هزینه فرصت تحمیل شده به جامعه (زمان از دست رفته)، ایجاد رانت و سواری مجانی برای فرصت طلبان اقتصادی بطوریکه نرخ تورم در سال ۱۳۹۰ تا ۳۶ درصد افزایش یافت، نوسانات بازار ارز و طلا تا حدی که نرخ دلار در بازار ارز غیررسمی به مرز ۳ هزار تومان برسد، تخریب ارزش‌های مردمی، زیان‌های بیشتر بخش خصوصی به دلیل عدم پوشش بیمه‌ای از دیگر اثرات کوتاه مدت فتنه ۸۸ بر فضای اقتصادی است.

در ارزیابی اثرات بلند مدت نیز می‌توان به کاهش امنیت سرمایه گذاری و افزایش ریسک سرمایه گذاری و سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) اشاره کرد. بطوریکه در سال ۱۳۸۹ نسبت به سال ۱۳۸۸ رشد متغیر جمع سرمایه گذاری‌های خارجی در ایران تقریباً ۱۳ درصد کاهش، رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) 14 درصد کاهش، رشد متغیر سرمایه گذاری در قالب  قراردادهای  بیع متقابل (دولت  و بخش خصوصی) در بخش نفت، صنعت و معدن، ۹ درصد کاهش داشته است.

اعمال فشارها، تحریم‌ها و هزینه‌های بین المللی، یک جانبه و چند جانبه کشورهای متخاصم بطوریکه تا دو سال بعد از فتنه تحریم بی‌سابقه اقتصاد ایران اتفاق افتاد و بیش ۱۳ تحریم مختلف غیرقانونی که بهانه حقوق بشر نیز در آن به چشم می‌خورد در بلند مدت بر اقتصاد ایران تحمیل شد.

مطالعه سیر تاریخی صادرات غیرنفتی نیز نشان می‌دهد که بعد از ۱۸ سال و دقیقاً بعد از فتنه ۸۸  رکود بخش تولید و کاهش صادرات غیرنفتی مجدداً به اقتصاد ایران بازگشت.

از دیگر تاثیرات بلند مدت فتنه ۸۸ می‌توان به افزایش نااطمینانی در فضای اقتصادی و بدبینی نسبت به آینده اقتصاد، تخریب شاخص‌های سرمایه اجتماعی و افزایش هزینه مبادله در اقتصاد ایران، کاهش نرخ مشارکت اقتصادی به دلیل بی ثباتی فضای اقتصادی و اجتماعی و ایجاد وقفه در اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت تازه تأسیس شده اشاره کرد.

 

اقتصاد تبعات فتنه۸۸