سرکشی آمریکا و تهدید امنیت منطقه و جهان

اقدام اخیر آمریکا مبنی بر استقرار سامانه موشکی تهاجمی در شرق اروپا و در نزدیکی مرزهای روسیه، و تحرکات آن کشور در آبهای دریای چین جنوبی، حساسیت فراوانی را در محافل سیاسی و نظامی برانگیخته است.

برخی از تحلیلگران مسائل راهبردی، این تصمیم واشنگتن را یک تحول در دکترین سیاست خارجی اوباما مبتنی بر صبر راهبردی و توسعه همکاری های بین المللی علیه تهدیدات مشترک جهانی دانسته و معتقدند این اقدمات تبعات قابل توجهی برای امنیت روسیه وچین داشته و آن دو کشور را وادار به پاسخ متقابل متناسب می کند که نهایتا این مسیر جهان را به سمت جنگ جهانی دیگری سوق خواهد داد.

گروهی دیگر نیز تصمیم دولت آمریکا در استقرار سامانه موشکی در شرق اروپا را اقدامی ناشی از احساسات و نتیجه سرایت شرایط دشوار داخلی اوباما به صحنه سیاست خارجی می دانند که از سوی حزب جمهوریخواه متهم به ضعف و سستی در سیاست خارجی است. به اعتقاد این گروه چنین اقدامی بدور از عقلانیت و واقع گرائی است که در شرایط فعلی منطقه منجر به احیای رقابت های سنتی و احتمالا یک جنگ هسته ای با روسیه و حتی چین گردد.

دسته سومی از تحلیلگران، این رفتار ماجراجویانه اوباما را نشانه ای بارز از عدم تغییر رویکردهای کلان سیاست خارجی آمریکا و نگاه هژمونیک و سلطه طلبانه آن به جهان می دانند که دولت اوباما طی سال های اخیر تلاش داشت با اظهارات جذاب و استفاده از قدرت نرم وجود چنین رویکردی را انکار کند و آمریکا را یک قدرت خیرخواه و طرفدار صلح و ثبات بین المللی نشان دهد. ماجراجوئی های تازه در خاک اروپا و دریای چین جنوبی، باعث می شود روسیه و چین تمام اقدامات دولت اوباما طی هفت سال گذشته را صرفا تاکتیک فریب برای توسعه سلطه آمریکا ببینند و به این ترتیب خود را برای واکنش متقابل آماده نمایند.

این احتمالات و بحث در باره عزیمت جهان به سمت یک جنگ جهانی دیگر هرچند قدری مبالغه آمیز به نظر رسد لیکن سیاست های نظامی گرایانه و توسعه طلبانه آمریکا و سابقه سوء آن کشور درآتش افروزی ها و تحریک جنگ های داخلی و منطقه ای بی پایان، تحلیلگران را به این نتیجه رسانده است که با توجه به برخی متغیرهای جدید، از جمله هراس آمریکا در مورد از دست دادن دامنه نفوذ خود در جهان، و یا افزایش بی اعتمادی میان آمریکا و هم پیمانان گذشته آن کشور، ممکن است رفتار واشنگتن چنان رادیکال و تند گردد که شرایط جهان و منطقه را به سمت بحران های غیر قابل مدیریت و مهار پیش ببرد.

نگاهی به مواضع اعلامی مقامات روسیه در باره این اقدام آمریکا نشان می دهد که از دید مقامات آن کشور استقرار این سامانه موشکی یکم، نقض آشکار "پیمان تجهیزات هسته ای میان برد" که در سال 1987 امضا شده، تلقی شده و می تواند نشان دهنده بی اعتنائی آمریکا به سایر تعهدات بین المللی اش باشد و منجر به افزایش تنش های بین المللی در کلیه سطوح گردد. دوم آنکه استقرار این سامانه می تواند به روسیه این حق را بدهد و آنرا تشویق نماید تا بی درنگ از معاهده های مذکور خارج شود. سوم آنکه سامانه مذکور مسکو را هدف قرار داده و نه ایران را و یک تهدید واقعی و مستقیم علیه امنیت روسیه است و لذا مسکو حق دارد و بایستی این منبع مهم تهدید علیه امنیت خود را قاطعانه خنثی کند.

در سوی دیگر اوباما پس از یک نشست از قبل طراحی شده با رهبران کشورهای نوردیک، (ایسلند، سوید، دانمارک، نروژ و فنلاند) در کاخ سفید، در اقدامی پیشدستانه، نسبت به واکنش متقابل و طبیعی روسیه برای افزایش تجهیزات نظامی خود در شمال اروپا هشدار داد و ضمن تلاش برای ایجاد یک ائتلاف بین المللی در حمایت از سامانه مذکور، بر موضع واحد آمریکا و کشورهای نوردیک نسبت به حضور نظامی تهاجمی و رو به رشد روسیه در منطقه نوردیک و بالتیک تاکید کرد.

نقطه عطف سخنان اوباما، اظهارات تند و تهدید کم سابقه وی علیه روسیه است که تحلیلگران را در باره چشم انداز احتمالی یک برخورد نظامی نگران کرده است. اوباما که با تصمیم تحریک آمیزش برای استقرار سامانه موشکی مذکور در واپسین ماههای حضور در کاخ سفید اقدام به نقض توافقات راهبردی دوجانبه با مسکو کرده، گفت که واشنگتن آماده برخورد و مقابله با هرگونه تجاوز روسیه است و افزود می خواهیم اطمینان دهیم که آماده و قوی هستیم.

این یک تلاش آشکار برای فرافکنی نتایج نگران کننده اقدام ماجراجویانه مذکور است هرچند اوباما پس از این حرکت تهاجمی خواست نشان دهد مبادی آداب و قواعد دیپلماتیک است و لذا ادامه گفتگوها و همکاری با روسیه را مورد اشاره قرار داد و گفت روسیه را تشویق می کنیم که در فعالیت های نظامی خود به تعهدات بین المللی پایبند باشد.

اظهارات فوق تا حد زیادی مختصات صحنه راهبردی جهان از دید واشنگتن و اهداف آمریکا برای استمرار سیاست های توسعه طلبانه خود در بخش های مختلف جهان را آشکار می سازد، امری که اوباما تلاش داشت در قالب دکترین ایجاد اجماع بین المللی برای توسعه صلح و ثبات جهانی، آنها را کتمان کند.

با وجود این حجم از اطلاعات منتشر شده از سوی مقامات ارشد آمریکائی در باره اهداف اصلی ماجراجوئی آن کشور علیه روسیه، و نیز واکنش روشن و شفاف روسیه در باره تهدید مذکور علیه منافع آن کشور، قائم مقام وزارت دفاع آمریکا در توضیحاتی مضحک و فریبکارانه، در راستای سیاست های ایران هراسانه و معمول مقامات آن کشور اعلام کرد اجرای این طرح برای مقابله با تهدید ایران است و تا زمانی که ایران به تولید موشک‌های بالستیک ادامه بدهد، فعالیت‌های سامانه موشکی ناتو ادامه می‌یابد.

اکنون سیاستمداران و نخبگان ایران اجماع نظر دارند که مقامات آمریکائی در دوره پسابرجام روی ایجاد تفرقه داخلی و تنش بین مقامات ایران از جمله ترویج دوگانگی و اختلاف نظر بین نهادهای سیاسی و نظامی سرمایه گذاری کرده اند تا از این طریق به اهداف خود برسند. اما چنانچه مقامات آمریکایی اندک هوشیاری و خرد ورزی داشته باشند ، باید از مواضع یکدست و یکپارچه عالیترین مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران دریافته باشند که ملت ایران که در میان انبوهی از تهدیدات صهیونیستی، آمریکایی، تروریستی و تکفیری قرار دارد، تحت هیچ شرایطی از حق مشروع خود در جهت تقویت بنیه دفاعی و امنیتی کشور از جمله از طریق ارتقاء کیفی و کمی منظومه موشکی خود صرفنظر نخواهد کرد و در پرتو انسجام و اتحاد ملی خود، این مسیر را با قوت و جدیت بیشتر دنبال خواهد نمود.

آینده امنیت و ثبات ایران و منطقه در وجود یک ایران مقتدر و باثبات است تا بیگانگان اعم از تروریست ها و یا تامین کنندگان مالی و تسلیحاتی آنها نتوانند چشم طمع به آن داشته باشند. برنامه موشکی ایران تلاشی برای توسعه صلح و ثبات منطقه ای و جلوگیری از تکرار ماجراجوئی های متحدان آمریکا و حوادث تلخی است که به دست آنها در سراسر منطقه رقم خورده است. ایران نسبت به تامین امنیت نسل های آینده خود متعهد بوده و کشوری، دوست و شریکی مطمئن برای ملتهای منطقه است و نسبت به تلاش های تفرقه افکنانه در سطح منطقه ای و تلاش برای ایجاد دوگانگی در سطح داخلی هوشیار است.

سید محمد علی حسینی

سخنگوی پیشین وزارت امورخارجه