به گزارش پارس ، شاید فعالیت سیاسی در مجلس و پارلمان،‌ در عرف سیاسی با لابی سیاسی همراه باشد. اما حقیقت آن است که شکل ساختاری مجلس اینگونه است که برای رسیدن به اهداف باید جمعی از همنظران با یکدیگر ائتلاف کنند تا اهداف در سایه ی این وحدت نسبی دست یافتنی تر باشد. برای رسیدن به این منظور همواره در مجالس نمایندگان تلاش می کنند تحت عنوان مشخصی گرد آیند تا هماهنگی بیشتری در اموری که نیازمند حرکت جمعی است؛ داشته باشد. بخشی از این هدف در قالب فراکسیون ها خود را نشان می دهد. به عبارت دیگر فراکسیون ها در مجلس وزن نمایندگان را در فعالیت ها و اقدامات سیاسی مجلس نشان می دهد.

بعد از تشکیل مجلس نهم؛ این مجلس به دو فراکسیون مهم تقسیم شد. فراکسیون اصولگرایان و فراکسیون رهروان ولایت. ریشه شکل گیری این دو فراکسیون به اختلافات جریان ها و طیف های سیاسی جبهه اصولگرایی باز می گردد. اختلافات قبل از انتخابات به مجلس نهم هم کشیده شد و خود را در دو فراکسیون متفاوت نشان داد. اختلافات اصولگرایان در وحدت یا عدم وحدت، خالص سازی یا عدم خالص سازی جریان اصول گرایی و همچنین اختلاف نظر بر سر ریاست مجلس باعث شد تا هر چند مجلس نهم با نام اصول گرایی تشکیل شد اما عملا به دو فراکسیون تقسیم شد. برای فراکسیون اصول گرایان غلامعلی حدادعادل و برای فراکسیون رهروان ولایت علی لارجانی به عنوان گزینه های مطلوب برای ریاست مجلس در نظر گرفته شد. اما در نهایت قرعه ی بهنام علی لاریجانی خورد و وی رئیس مجلس شد.

علاوه بر اختلافات طیف های مختلف اصول گرایی که منجر به شکل گیری دو فراکسیون در مجلس نهم شد، فراکسیون رهروان ولایت تلاش کرد تا هویت جدیدی پیدا کرده و خود را با آن عنوان بشناساند. این فراکسیون که در حقیقت در اعتراض و نقد به جریان احمدی نژاد در بین اصول گرایان تشکیل شده بودرفته رفته تلاش کرد تا مسیر خود را از جریان هایی نظیر جبهه ی پایداری، رهپویان انقلاب اسلامی و جمعیت ایثارگران جدا کند و با ترکیب شخصیت هایی نظیر لاریجانی، باهنر،‌ ابوترابی، مصباحی مقدم، جلالی، شجاعی، و ... هویت جدیدی را در مجلس اصول گرایی شکل دهد. اعضای این فراکسیون چند وجه مشترک داشت. نقد دولت و مدیریت احمدی نژاد، نقد جریان هایی نظیر پایداری و ... اجماع بر روی ریاست علی لاریجانی.

اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و فراگیر شدن شعار اعتدال، این فراکسیون با مشکل اساسی هویتی روبرو شده است و بین دوگانه اعتدال گرایی و اصول گرایی مردد است. عملکرد فراکسیون رهروان ولایت در تعامل با دولت و نحوه ی عکس العمل این فراکسیون نسبت به جریان اصول گرایی نشان از بازی خطرناک و لغزنده این فراکسیون در زمین اعتدال دارد. بازی که ممکن است در نهایت منجر به ضربه به بدنه اصولگرایی و انحلال این فراکسیون در مجلس نهم باشد. لغزندگی و دوگانگی این فراکسیون بین اعتدال گرایی و اصول گرایی در جریان سؤال از وزرا،‌ استیضاح وزیر علوم، انتخاب عضو هیئت نظارت بر مطبوعات نشان از شکنندگی و طیف بندی این فراکسیون دارد.

طیف شناسی فراکسیون رهروان

از منظر جریان شناسی این فراکسیون متشکل از سه جریان و طیف اصلی می باشد. به عبارت دیگر همه اعضای فراکسیون رهروان هویت مشترک ندارند و از اعضا و افراد مختلف با اهداف متعدد تشکیل شده است.

طیف نزدیک به اصلاح طلبان

این طیف با توجه به در اقلیت قرار گرفتن در مجلس نهم تلاش کردند تا خود را با گروه بیشتری همراه سازند تا از قدرت بیشتری برخوردار شوند. به عبارت دیگر این طیف در مخالفت و ضدیت با احمدی نژاد در آن زمان که نماد اصول گرایی بود توافق داشتند و به تناسب از ریاست لاریجانی در مقابل حدادعادل نیز حمایت می کردند. این طیف تلاش کرد با همگرایی و ائتلاف با اصول گرایان مخالف احمدی ن‍ژاد زمینه را برای قدرت بیشتر خود در مجلس فراهم آورد. این جریان در فراکسیون رهروان ولایت، طیفی هستند که به دنبال شکل گیری و تشکیل فراکسیون اعتدال هستند و تلاش می کنند هویت مخفی خود را متناسب با قدرتی که در بیرون از مجلس به واسطه فراگیر شدن شعار اعتدال دارند، علنی سازند.

طیف معتقد به علی لاریجانی

جمع کثیری از اعضای فراکسیون رهروان ولایت؛ شخصیت و منش علی لاریجانی برایشان مطلوب است. به عبارت دیگر این طیف معتقد به لاریجانی است و مواضع و جهت گیری های سیاسی این فعال سیاسی را مبنای تصمیم گیری خود قرار می دهند.

طیف نزدیک به فراکسیون اصولگرایان

افرادی هم در فراکسیون ولایت حضور دارند احساس علقه و نزدیکی با فراکسیون اصول گرایان دارند و در گذشته این طیف هر چند از نظر منش و روش به فراکسیون اصول گرایان نزدیکی و قرابت فکری داشتند اما به دلیل عملکرد جبهه ی پایداری در انتخابات مجلس نهم ترجیح دادند تا با این جبهه در یک صف واحد قرار نگیرند. و از ریاست لاریجانی در مقابل حدادعادل دفاع کنند.

با شکل گیری دولت و توسعه شعار اعتدال طیف های مختلف فراکسیون رهروان ولایت تلاش کردند تا نسبت خود را با دولت و شعار آن تعریف نموده و بسنجند. همچنین اختلاف نظر طیف های مختلف این فراکسیون نسبت به همکاری و اتخاذ مواضع نسبت به دولت باعث شده تا زمزمه ی تشکیل فراکسیون اعتدال در مجلس به گوش برسد. به عبارت دیگر طیف هایی از فراکسیون رهروان که در دایره ی اصول گرایی تعریف نمی شدند به یافتن منبع قوی تری در خارج از مجلس و در پایگاهی نظیر دولت تلاش می کنند تا هویت خود را مستقل و متفاوت نشان دهد و از طرف دیگر زمینه را برای پیروزی بیشتر در مجلس دهم رقم برند. این هدف با فضاسازی رسانه ها ی مجازی و مکتوب اصلاح طبلان نیز همراه شده است. این زمزمه هر چند به مزاج لاریجانی خوش نیامده و آن را به نوعی تضعیف جایگاه خود تحلیل می کند اما خبر از واقعیتی می دهد که نشان از تغییر مرزها و یارگیری ها در درون جریان های سیاسی را تبیین نموده و آن را شفاف تر می سازد.

در این بین بزرگان این فراکسیون یعنی لاریجانی، باهنر، جلالی، شجاعی کیاسری و ... تلاش می کنند با تنظیم رفتار خود با دولت به عنوان حامی اصلی جریان هایی که به دنبال جداسازی از فراکسیون ولایت با نام فراکسیون اعتدال هستند، بازی را زمین دولت شروع کنند. از طرف دیگر طیف نزدیک به فراکسیون اصول گرایان در فراکسیون رهروان ولایت از این حرکت و جهت گیری ناخرسند بوده تلاش می کنند مرز اصول گرایی را با دولت و شعار اعتدال گرایی و اموری نظیر فتنه، حضور اصلاح طلبان و کارگزاران در دولت، مواضع فرهنگی دولت و ... پررنگ تر ساخته و حاضر نیستند فراکسیون رهروان ولایت را برای دولت هزینه کنند. از این منظر طیف هایی از فراکسیون رهروان ولایت که تلاش می کنند این فراکسیون متشتت را برای حفظ وزنه خود در مجلس حفظ کنند؛ نتیجه ای جز ضربه به پیکره ی اصول گرایی حاصلی ندارد. در تحولات مختلف رابطه بین دولت یازدهم و مجلس نهم تشتت فراکسیون رهروان ولایت و بازی لغزنده ی سران آن در زمین اعتدال خود را بیشتر نشان داده است.

جریان کارت زرد به وزرا

در ماجرای کارت زرد به وزرا طیف اعتدالی فراکسیون رهروان تلاش کردند تا این کارت زرد را سیاسی جلوه دهند. به عبارت دیگر این جریان تلاش کرد تا با کمک رسانه های مکتوب و مجازی اصلاح طلبان، ‌فعالیت قانونی نمایندگان مجلس را سیاسی جلوه داده و به چهره اصول گرایی ضربه بیشتری بزند. رسانه های مجازی و مکتوب اصلاح طبلان به همراه طیف اعتدالی فراکسیون رهروان ولایت با عنوان سازی هایی نظیر اقلیت مجلس، تندروها، ‌افراطیون،‌ رادیکال ها، شکست خوردگان انتخابات،‌ احمدی نژادی ها و ... فضای تندی را علیه طیف اصول گرایی رهروان ولایت و فراکسیون اصول گرایان به راه انداختند. آنچه که باعث بازی خطرناک سران فراکسیون رهروان در زمین اعتدال شده،‌ نتیجه آن است که اقلیت اعتدال گرای نزدیک به دولت بود خود را مقابل جریان اصول گرایی قرار داده است.

استیضاح وزیر علوم

در جریان استیضاح وزیر علوم شکاف بین طیف های مختلف فراکسیون رهروان خود را بیشتر نشان داد. در جریان استیضاح وزیر علوم این فراکسیون دو خطای استراتژیک داشت. ابهام و سکوت سران این فراکسیون و تلاش برای اداره ی استیضاح در ابهام.

لاریجانی،‌ جلالی، ‌باهنر، شجاعی کیاسری، مصباحی مقدم عکس العمل صریحی در مقابل استیضاح اتخاذ نکردند. هر چند وساطت یک ماه لاریجانی در قبل از استیضاح وزیر علوم و همچنین داد و ستد سیاسی لاریجانی و وزیر علوم در انتهای جلسه استیضاح نشان داد که لاریجانی تلاش کرده وزیر را باقی نگه دارد اما استیضاح رأی آورد و تلاش و حمایت های لاریجانی نیز جواب نداد. این یعنی بخشی از فراکسیون رهروان به فراکسیون اصول گرایی نزدیک شده و تلاش کردند در موضوع استیضاح وزیر علوم، راه خود را از فراکسیون رهروان و نظر و تشخیص لاریجانی جدا سازند. این جداسازی شاید نتایج خوبی برای تداوم ریاست لاریجانی بر مجلس نداشته باشد.

انتخاب عضو ناظر هیئت نظارت بر مطبوعات

در جریان انتخاب عضو هیئت نظارت بر مطبوعات از سوی مجلس نیز، فراکسیون رهروان نیز دچار خطای استراتژیک شد. طبق آیین نامه ی مجلس؛ برای رأی گیری در این مورد دو برابر عضوی که باید از سوی مجلس انتخاب شود؛ کاندیدا از سوی کمیسیون مربوطه به صحن علنی مجلس معرفی شود. کمیسیون فرهنگی نیز رسایی و نبویان را به این منظور به صحن علنی مجلس معرفی کرد. اما لاریجانی ابتدا این دو گزینه معرفی شده از سوی کمیسیون را نپذیرفته و مدعی شد که آیین نامه ایهام دارد و باید تعداد کاندیداها از این مقدار هم بیشتر باشد. از طرف دیگر با استعفای علی مطهری یعنی گزینه ی فراکسیون رهروان برای این هدف، ‌لاریجانی خطای دوم استرات‍ژیک را در مجلس انجام داد و آن ایده ی رأی استمزاجی بود که خلاف صریح آیین نامه مجلس بود. باز هم با به رأی گذاشتن نظر دو طرف نظر فراکسیون رهروان ولایت یعنی فراکسیون متبوع لاریجانی رأی کمتری به خود اختصاص داد که نتیجه آن این بود که جایگاه ریاست مجلس دچار تزلزل شد.

برجام و مجلس

مصلحت نیست مجلس برکنار باشد. این سخن رهبری برای دخیل شدن مجلس شورای اسلامی بر روند تصویب برجام بوده است. اما دولت همچنان اصرار داشت که نیازی به ورود مجلس نبوده و حاضر نیست در قالب لایحه ای برجام را به مجلس ارسال کند. بعد از ورود مجلس به این موضوع این نقش فراکسیون رهروان بود که نقش خود را به خوبی ایفا کند. رفتار فراکسیون رهروان در دور زدن کمیسیون وی‍‍ژه بررسی برجام در صحن علنی مجلس نشان از بازی جدید این فراکسیون در مجلس داشت. عملکرد رئیس مجلس و هیئت رئیسه مجلس در ارجاع طرح یک فوریت با موضوع برجام به کمیسیون امنیت ملی به جای کمیسیون وی‍ژه برجام و اصلاح صوری و سریع این طرح که به گزارش کمیسیون ویژه کاملا بی اعتناست، نشان از بازی خطرناک فراکسیون رهروان در زمین دولت دارد که در نهایت دیروز، کلیات این طرح پس از حاشیه های فراوان با رای ۱۳۹ نماینده به تصویب رسید.

به عبارت دیگر بازی فراکسیون رهروان در مساله برجام بسیار خطرناک و شکننده است. موضوع به این مهمی تبدیل به محملی برای بهانه جویی هایی سیاسی و تسویه حساب های جریان های لابی گر در مجلس شده است. عملکرد فراکسیون رهروان در فضاسازی و رفتار خلاف آیین نامه داخلی مجلس، به جایگاه مجلس ضربه زده و آیندگان در مورد آن قضاوت خوبی نخواهند داشت.

به عبارت دیگر فراکسیون رهروان در مورد موضوع برجام به دوگانگی مهمی رسیده است. یک سوی قضیه نقاط ضعف جدی برجام است که کشور را به زیر تعهدات سنگین می برد و از طرف دیگر انتخابات اسفند ۹۴ که بسیاری از اعضای فراکسیون نگران ریزش آراء در حوزه انتخابیه خود هستند. و تلاش می کنند از نمد برجام به خبال خود کلاهی برای مجلس دهم بسازند.

جمع بندی

به نظر می رسد با فراگیر شدن شعار اعتدال طیف هایی از اعضای فراکسیون رهروان ولایت مجلس به دنبال هویت مستقل و تشکیل فراکسیون اعتدال در مجلس باشند. از طرف دیگر سران فراکسیون رهروان که ایت تفرقه و تشتت را خطرناک می دانند تلاش می کنند در بزنگاه های سیاسی با دادن امتیاز به دولت و طیف اعتدالی فراکسیون، جایگاه و وزنه فراکسیون رهروان ولایت را در مجلس حفظ کنند. این رفتار و بازی خطرناک فراکسیون رهروان ولایت در زمین اعتدال باعث شده تا طیف نزدیک به اصول گرایان در فراکسیون رهروان ناخرسندی خود را اعلام کرده و تلاش کنند قدرت و وزنه ی اصول گرایی را بیش از پیش تقویت کنند. این اختلافات در جریان کارت زرد به وزا،‌ اصتیضاح وزیر علوم و انتخاب عضو هیئت نظارت بر مطبوعات باعث شد تا شکنندگی این فراکسیون بیش از پیش خود را نشان دهد. لاریجانی، یاران و فراکسیون وی بین اصول گرایی و اعتدال گرایی مردد هستند!

آیین نامه اصولگرایان دولت زمین مجلس نهم