یادداشت مهم سایت رهبری/ درباره روش تحلیل مذاکرات هسته ای

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- با اوج گیری تحلیل ها درباره جمع بندی مذاکرات هسته ای که 23 تیر در وین انجام شد، صاحب نظران و کارشناسان سیاسی تلاش می کنند تا ابعاد مختلف توافق هسته ای را در نقد و تحلیل های خود بررسی کنند. در این حوزه البته یک سوال مهم که باید قبل از ورود به هر تحلیلی به آن پاسخ داد این است که از چه چارچوب و منظری باید به تحلیل این موضوع مهم ورود کرد. نشریه «خط حزب ا...» که رسانه مکتوب پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ا... خامنه ای (Khamenei.ir) است، سرمقاله دومین پیش شماره خود را که پنج شنبه منتشر شد، با تیتر «روش تحلیل مذاکرات هسته ای» به همین موضوع اختصاص داد که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

«در مسائلی که با سرنوشت کشور ارتباط پیدا می کند، حتما تحلیل و موضع داشته باشید.» این جملات بیانات رهبر حکیم انقلاب در دیدار 5 سال پیش با دانشجویان است. توقعی که از یک انسان مومن انقلابی می رود این است که نسبت به حوادث و تحولات آگاه و فعال باشد و با تحلیل صحیح، اقدام درست را انجام بدهد. اهمیت برخورداری از تحلیل صحیح چنان است که رهبر انقلاب در سال 70 در توصیف حکومت 5ساله حضرت علی (ع) می فرمایند:«آنچه من توانستم به عنوان جمع بندی به دست بیاورم، این است که «تحلیل سیاسی» ضعیف بود. البته در درجه بعد، عوامل دیگری هم بود؛ اما مهمترین مسئله این بود. والا خیلی از مردم هنوز مومن بودند؛اما مومنانه در پای هودج ام المومنین در مقابل علی (ع) جنگیدند و کشته شدند... موضع خود را شناختن و در آن قرار گرفتن... و قدرت تحلیلی سیاسی خودش یکی از آن خطوط ظریفی است که امام هم مکرر در مکرر فرموده بودند.» یکی از دلایل تفاوت نگاه به یک پدیده در نوع نگاه و روش تحلیل آن پدیده است. «روش صحیح» تحلیل می تواند افراد مختلف یک ملت با جهان بینی واحد را به تحلیلی درست و هم افق با یکدیگر هدایت کند. ماجرای مذاکرات هسته ای هم که این روزها به عنوان یکی از موضوعات مهم فعالیت های سیاسی در کشور قرار گرفته؛از این قاعده مستثنی نیست. در همین ماجرا هم می بینیم که یک پدیده واحد وجود دارد اما تحلیل های مختلفی نسبت به آن هست. یکی از مهمترین دلایل آن همان تفاوت در روش نگاه است. در این خصوص توجه به نکات زیر برای تحلیل روشمند این پدیده و قضاوت درباره آن لازم است. البته این یادداشت به دنبال قضاوت در مورد متن برجام یا مذاکرات نیست بلکه به دنبال ارائه روشی برای تحلیل درست این پدیده است. یکی از اصول روش تحلیل و «کل نگری» و «مشاهده مجموعه واقعیات با همدیگر» است. این نگاه سبب می شود تا همه واقعیات باهم دیده شود و گرنه «خطای در محاسبه را به دنبال خواهد داشت.» مطالعه متن و تدقیق در جزئیات آن به تنهایی کفایت برای قضاوت درباره این پدیده نمی کند. توجه به شرایط،بازیگران و زمینه ها و ... خود از عناصر مهم قضاوت و تحلیل این پدیده است. به نظر می رسد دو پایه سازنده و لازم برای تحلیل این موضوع توجه به بیانات دیدار مسئولان نظام در ماه رمضان و بیانات رهبر انقلاب اسلامی در روز عید فطر می باشد.

1 . دیدار کارگزاران نظام: این دیدار در هنگامه مذاکرات برگزار شد. رهبر انقلاب پس از بیان نکاتی درباره اعتماد به مذاکره کنندگان، به خطوط قرمز اشاره کردند. دیدار کارگزاران در حین مذاکرات بود و بیان این خط قرمزها در چند سطح کارکرد داشت: این خطوط در عین حال که باید حافظ دستاوردها و منافع ملی و حد و اندازه خرج کردن از دارایی های کشور به حساب می آمد، ابزاری هم در جهت قوت دست تیم مذاکره کننده هنگام مذاکره با مستکبر بود.

به عبارت دیگر خطوط قرمز هدف مذاکره نبود، بلکه بسته به نوع آن، «ابزار» رسیدن به هدف بود و یا «سپر» حفظ منافع ملی.

به همین دلیل این خطوط مانند «مین» عمل نمی کنند که با یک اتفاق و جابه جایی بشود به قضاوت مطلق رسید. از سوی دیگر چه بسا ممکن است حتی با حفظ همه آن خطوط هم دستیابی به هدفی که برای مذاکره معین شده صورت نگیرد.

2 . دیدارهای روز عید فطر: در خطبه های نماز عید بعد از تشکر از تیم مذاکره کننده، توجه به منافع و مصالح ملی مرکز توجه رهبری قرار گرفت. این دیدار نخستین بیانات ایشان درباره متن بعد از مذاکرات بود. دیداری که پس از پاسخ به نامه رئیس جمهور در خصوص اعلام پایان مذاکرات صورت گرفت. رهبر انقلاب در آن نامه بر «ملاحظه با دقت» و بررسی متن «در مسیر قانونی پیش بینی شده» تاکید کردند. این دیدارها بعد از تنظیم متن بود. زمانی که باید ببینیم اهدافی که برای این مذاکرات تعیین شده بود ؛ محقق شده است یا نه؟ بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب در طول مدت مذاکرات حداقل چهار هدف اصلی «غنی سازی در خاک خود»، «رفع تحریم های ظالمانه»،«شکستن فضاسازی های ناصحیح در حوزه بین المللی»، «به دست آمدن تجربه شناخت از آمریکا در داخل» را یادآور می شود. همان طور که در ابتدای متن آمد؛ با توجه به بیانات رهبر انقلاب اسلامی روش تحلیل صحیح، داشتن نگاه کلان به مسئله است. یک تحلیلگر، با بررسی همه جانبه مولفه های منافع و مصالح ملی، نسبت خطوط قرمز با آن مصالح، دستاوردهای متن و نسبتشان با اهداف از پیش تعیین شده مذاکرات و در نهایت شرایط ژئوپلیتیکی حاکم بر جهان به تحلیل صحیح خواهد رسید.