اعلام کنید ایران سلاح هسته ای می سازد!

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- یک موسسه امریکایی که همکار بخش فنی سازمان اطلاعات مرکزی این کشور است در تازه ترین ارزیابی خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشنهاد کرد برای وادار کردن ایران به همکاری درباره PMD (ابعاد احتمالی نظامی) پیش از سر رسیدن مهلت 24 نوامبر، اعلام کند به این نتیجه رسیده است که ایران زمانی در حال ساخت سلاح هسته ای بوده و شاید هنوز هم باشد.

اولی هاینونن و دیوید آلبرایت دو کارشناس موسسه علوم و امنیت بین المللی در واشینگتن این پیشنهاد را روز چهارشنبه 14 آبان 1393 (5 نوامبر 2014) در مقاله ای که روی وب سایت این موسسه منتشر شده، ارائه کرده اند.

متن کامل مقاله در ادامه می آید.

***

به رغم تلاش های فوق العاده آژانس بین المللی انرژی اتمی در طول یکسال گذشته، چیز زیادی به دانسته‌های این سازمان درباره ایران افزوده نشده است که به بازرسان اجازه دهد نگرانی های خود را درباره اقدامات گذشته و چه بسا ادامه دار این کشور در زمینه تسلیحات هسته‌ای، حل و فصل کنند. آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین این اواخر نتوانست با ایران در زمینه چگونگی رسیدگی به مسائل باقی‌مانده هسته ای به توافق برسد. یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس نیز در سفر اخیر خود به واشنگتن بارها بر این مسئله تأکید کرد که باید به مسائل نظامی هسته‌ای رسیدگی و آنها را حل و فصل کرد. زمان آن رسیده است قبل از اینکه عدم پیشرفت آژانس در حل و فصل این مسائل سد راه تلاش قدرت های جهانی و ایران برای دستیابی به توافق هسته ای تا روز 24 نوامبر شود، آژانس مسیر تازه‌ای را در پیش بگیرد. لازم است که آژانس با حمایت آمریکا فوراً در این زمینه اقدام کند.

اکنون سال‌ها است که بازرسان از جمهوری اسلامی می‌خواهند درباره شواهد بسیاری توضیح دهد که نشان می دهد ایران پیش از سال 2004 میلادی سرگرم توسعه جنگ افزار هسته‌ای بوده و ممکن است بخشی از این کارها یا اقدامات مرتبط را بعداً و حتی تا خود الان ادامه داده باشد. مهلت تعیین شده در روز بیست و چهارم نوامبر برای دستیابی ایران و قدرت های جهانی به توافقِ بلند مدت در مذاکرات که تضمین کند برنامه هسته ای ایران کاملاً صلح آمیز خواهد بود، به سرعت نزدیک می‌شود. پیش از دستیابی به توافق نهایی لازم است درباره این مسئله محوری پیشرفت ملموسی حاصل شود که آیا ایران روی (تولید) جنگ افزارهای هسته ای کار کرده و آیا قابلیت لازم را برای از سرگیری دوباره این تلاش ها در آینده حفظ کرده است یا خیر.

ظاهراً بعید است که قبل از فرارسیدن مهلت تعیین شده در ماه نوامبر، همه نگرانی های باقی‌مانده آژانس درباره تلاش های نظامیِ هسته‌ای در ایران برطرف شود. بنابراین، آژانس بین المللی انرژی اتمی برای اینکه روند (مذاکرات) را به سمت دستیابی به توافق جلو ببرد، باید حل و فصل مسائل را به دو مرحله تقسیم کند:

نخستین مرحله در هفته‌های آینده رخ خواهد داد و نشان می‌دهد که ایران با جدیت می‌کوشد نگرانی های آژانس را برطرف کند.

مرحله دوم نیز به پس از امضای توافقنامه جامع موکول خواهد شد و کاهش تحریم ها را منوط به این خواهد کرد که ایران، نگرانی‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای نظامی خود را به شیوه کامل و قابل راستی‌آزمایی برطرف کند.

در مرحله اول، اقدام آژانس بین المللی انرژی اتمی باید همان رویه ای باشد که در خصوص رآکتور هسته‌ای مخفی سوریه در پیش گرفت؛ رآکتوری که اسرائیل در سال 2007 میلادی آن را بمباران کرد. بعد از تکذیب ها و خودداری چند ساله سوریه از همکاری، آژانس بین المللی انرژی اتمی با انتشار گزارشی در سال 2011 میلادی این گونه نتیجه گیری کرد که ساختمان تخریب شده به احتمال زیاد رآکتور هسته‌ای بوده است. در خصوص ایران نیز آژانس باید این گونه نتیجه‌گیری کند که ایران به احتمال زیاد تا سال 2004 میلادی، برنامه تحقیق و توسعه‌ای ساختار یافته ای در زمینه تسلیحات هسته‌ای دنبال کرده است؛ برخی فعالیت‌های مرتبط با توسعه تجهیزات انفجاری هسته‌ای نیز احتمالاً بعد از سال 2003 میلادی ادامه داشته و چه بسا هم اکنون نیز ادامه دارد. این نتیجه گیری برای همه کسانی که مسئله هسته ای ایران را در ده سال گذشته پیگیری می‌کنند، اصلاً غیرمنتظره نخواهد بود و عملاً همان نتیجه‌ای است که دستگاه های اطلاعاتی آمریکا و اغلب دیگر قدرت ها به آن رسیده اند.

آمریکا نیز برای آن که این مسئله را برای ایران جا بیندازد اواخر ماه اوت امسال، « سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی» (سپند) در تهران را تحریم کرد؛ گفته می شود که مسئولیت اصلی این سازمان که در سال 2011 میلادی تأسیس شده، پژوهش در حوزه ساخت و توسعه تسلیحات هسته ای است.

ایران نیز به نوبه خود باید چند گام را در مرحله نخست بردارد؛ اولاً اینکه ایران باید گام به ظاهر کوچکی بردارد و هیچ چیزی نگوید (مخالفت نکند). این گام، کوچک اما مهم است، زیرا ایران همواره ابعاد نظامی احتمالی (برنامه هسته ای خود) خود را انکار کرده، آنها را جعلی و بی اساس خوانده و به تلاش ها برای رسیدگی به این ابعاد معترض بوده است. گرچه این بار نیز احتمالاً واکنش و شعارهای ایران تغییر نخواهد کرد، شاید ایران بخواهد برای فیصله دادن به این مسئله به فکر راه متفاوتی باشد. ایران، سپس باید به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی کامل به تأسیسات نظامی پارچین را در ارتباط با توسعه جنگ افزارهای هسته ای و همچنین یکی دیگر از اماکن مرتبط با نگرانی های آژانس که این سازمان هم اینک نیز بازدید از آنها را خواستار شده است، بدهد. تهران همچنین به آژانس اجازه خواهد داد که دست کم با برخی دانشمندان مهم درباره نگرانی های خود گفتگو و مصاحبه کند.

در مرحله دوم یا همان دوره اجرای توافقنامه بلند مدت (هسته‌ای)، کاهش تحریم های مهم اقتصادی و مالی باید منوط به این باشد که ایران همه مسائل باقی‌مانده آژانس را در زمینه ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای خود به شیوه قابل راستی‌آزمایی حل و فصل کند. بدین ترتیب ایران انگیزه لازم برای فیصله دادن به این مسائل، و آژانس نیز زمان لازم برای این کار خواهد داشت.

موافقت ایران با مرحله اول این طرح، محکِ خوبی است تا دریابیم آیا این کشور قصد دارد بعد از امضای توافقنامه جامع نیز به همکاری نکردن با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه دهد یا خیر. هم اکنون، تهران می‌کوشد بدون رسیدگی به نگرانی های اساسی جامعه بین الملل درباره تسلیحات هسته‌ای که تحریم های متعدد سازمان ملل را به همراه داشت، به توافق (جامع) برسد. اگر ایران موفق شود، آنگاه تشویق خواهد شد که فقط تظاهر به همکاری کند، بدون اینکه لازم باشد واقعاً در این زمینه اقدام کند.

در واقع تهران ممکن است تصور کند که می‌تواند این روند را تا ابد ادامه دهد و با بهره‌مندی از مزایای آن، تحریم های باقی مانده و توافق های صورت گرفته برای راستی آزمایی های جدید را تضعیف کند. ایران همچنین ممکن است در محاسبات خود به این نتیجه برسد که نیازی به برداشتن هیچ یک از تحریم های مرتبط با نگرانی های آژانس بین المللی انرژی اتمی ندارد. زیرا اگر همه تحریم های مهم به نگرانی های آژانس مرتبط باشد، آنگاه اصلاً توافقی در کار نخواهد بود. با وجود این، پس از (انتشار )جمع‌بندی اولیه آژانس بین المللی انرژی اتمی از مرحله اول این طرح مبنی بر اینکه ایران برنامه تسلیحات هسته ای داشته است، اگر ایران به خودداری از همکاری با آژانس ادامه دهد، آنگاه گروه 1+5 و دیگر اعضای جامعه بین الملل توجیه لازم را برای متوقف کردن روند کاهش تحریم ها و حتی اقدام برای افزایش تحریم ها در اختیار خواهند داشت.

آژانس همچنین با بررسی پارچین و دیگر تأسیسات نظامی پیش از امضای توافقنامه (جامع هسته‌ای)، گام بزرگی را برای مقابله با تلاش های ایران برداشته است که می‌کوشد اجازه دسترسی بازرسان را به همه تأسیسات نظامی خود در طول اجرای توافقنامه سلب کند. مقامات ایران، زمستان پارسال نیز به مذاکره کنندگان آمریکایی گفته بودند یکی از خطوط قرمز اساسی ایران آن است که آژانس بین المللی انرژی اتمی نباید به تأسیسات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا دیگر مراکز نظامی مانند پارچین دسترسی داشته باشد. اما باید پرسید برای ادامه فعالیت‌های ممنوعه و سری مانند غنی سازی اورانیوم و بهره برداری تسلیحاتی از انرژی هسته‌ای در آینده، چه مکانی را امن‌تر و مطمئن تر از این تأسیسات می‌توان یافت؟

وعده ایران برای امضای پروتکل الحاقی آژانس و تسهیل فرآیند راستی آزمایی برای آژانس بین المللی انرژی اتمی، لزوماً دسترسی (به مراکز نظامی) را تضمین نخواهد کرد. هم اکنون نیز طبق توافقنامه جامع پادمان ها، این حق قانونی آژانس است که به مراکز نظامی (ایران) دسترسی داشته باشد. بنابراین، قطع نظر از اینکه توافقنامه بلند مدت هسته ای چه نکات دیگری را به همراه خواهد داشت، تبعیت (ایران) و دسترسی (به مراکز نظامی) اصلاً تضمین شده نیست، به ویژه اینکه تحریم های بین المللی برداشته می شود و جامعه بین المللی نیز دیگر اهرم لازم را در اختیار نخواهد داشت. ایران همچنین اقداماتی را برای «شفاف سازی هسته ای» فراتر از چارچوب توافق پادمان ها و پروتکل الحاقی، پیشنهاد کرده است. با وجود این، تجربه اوایل دهه 1990 میلادی و بعد از آن دوباره بعد از سال 2003 میلادی نشان داده است که اقدامات داوطلبانه ایران در عمل کارساز نبوده است. هنوز برای دستیابی به توافق جامع و ماندگار، طبق زمان تعیین شده، فرصت باقی است. با وجود این، امضای توافقنامه با ایران بدون اینکه تهران نشان دهد به تسلیحات هسته ای پشت کرده است، حماقت خواهد بود؛ زیرا ایران نشان داده است که همکاری نکردن در بلند مدت نتیجه خواهد داد و دوام آوردن در برابر نظام تحریم هایی که جنبه مجازات دارند، بلایی موقت است.