نگرانی آمریکا از پیروزی ایران و سوریه

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، دیوید شنکر، کارشناس این اندیشکده معتقد است که در صورت پیوند خورد بحران سوریه به مسئله هسته ای ایران، ایران از اهرم فشار خود در جبهه مذاکرات هسته ای برای تحقق نتایجی بهتر برای متحد خود، اسد، استفاده خواهد کرد.

در سال ۲۰۰۶، در زمانی که آمریکا در عراق دچار چالش شده بود، گروهی به دستور کنگره با عنوان گروه مطالعه عراق تشکیل شد و گزارشی را منتشر کرد که در آن بحث انگیزترین گزاره این بود که « همه مسائل کلیدی در این منطقه به طور غیر قابل شکافتی در هم تنیده اند و با هم مرتبط هستند. » بر این اساس، به منظور ریشه یابی تشنج اوضاع در عراق و برای « دست یافتن به اهداف خود» در خاورمیانه، گزارش پیشنهاد داد که آمریکا باید منازعه میان اعراب و اسرائیل را حل کند.

هفت سال پس از آن، در حالی که ارتباط فرضی عراق به فرایند صلح اعراب اسرائیل دیگر اثر و ارتباطی خود را از دست داده بود، مفهوم ارتباط مذکور به نوعی بازگشت نشان داد این بار در فضای مسئله ایران و جنگ داخلی سوریه. در جریان سفر اخیر خود به لبنان، موضوعی که کراراً به گوش من رسید اظهار نگرانی از این موضوع بود که اگر تهران وارد بازی شده و توافقنامه هسته ای را امضا کند، دولت اوباما ممکن است منافع ایران در سوریه را به رسمیت شناخته و بیش از آن بر کناره گیری رئیس جمهور بشار اسد از قدرت پافشاری نکند.

تلاش برای مرتبط ساختن پرونده هسته ای ایران به مذاکرات آتش بس در سوریه یکی از نگرانی های بسیاری از خاورمیانه ای هایی بود که با آنها صحبت کردم. بنا به دلایلی قابل قبول، مرتبط ساختن تلاش های بین المللی برای به عقب بازگرداندن برنامه هسته ای ایران به منظور دست یافتن به آتش بس در سوریه، به هیچ وجه صلاح نیست.

بدون هیچ شکی، ایران و سوریه به شدت به یکدیگر مرتبط هستند. برای بیشتر از سه دهه، حکومت شیعی در تهران و حکومت علوی در دمشق، شرکای استراتژیک یکدیگر بوده اند. امروز، ایران حامی اصلی حکومت است است، تسلیحات، حمایت های تکنیکی و نیروهای لازم را فراهم می اورد و اسد را قادر می سازد تا با شورش مقابله کند.

اما ایران نمی تواند به عنوان یک طرف صحبت سازنده در مورد سوریه تلقی شود. جدای از اینکه توافقنامه چارچوب هسته ای « گام اول» منتج به یک توافقنامه جامع و مانع شود یا خیر، تهران نجات یافتن حکومت دوست خود در دمشق را به مثابه یک اولویت می نگرد. سوریه برای ایران به منزله معبری برای اعمال نفوذ در منطقه شامات است. اگر اسد سرنگون شود، به احتمال بسیار یک حکومت سنی جایگزین آن می شود که با ایران معاند خواهد بود و خطوط ارتباطی میان تهران و گروه شیعی حزب الله در لبنان را قطع می کند.

تا به این تاریخ هیچ سند رسمی در دست نیست که کاخ سفید موضع خود را نسبت به سوریه تغییر داده باشد. در واقع، درست یک ماه پیش، جان کری، وزیر امور خارجه، مجدداً اعلان کرد که آمریکا « بر این باور است که اسد مشروعیت خود برای حکومت بر سوریه را از دست داده و باید کنار برود. »

با این حال اظهارات اینگونه مقامات دولتی در مورد سوریه، چندان انگیزه ای در مردم ساکن منطقه ایجاد نمی کند. عدم واکنش نظامی آمریکا به استفاده حکومت اسد از تسلیحات شیمیایی در تاریخ ۲۱ آگوست، سکوت در برابر درخواست های بسیار برای حمایت تسلیحاتی از اپوزیسیون سوریه، انتشار برخی از گزارش ها که از کمک اطلاعاتی احتمالی دولت به حزب الله برای مصونیت در برابر حملات خبر می داد و چشم انداز نزدیک شدن آمریکا به تهران، همگی باعث بار شدن هزینه ای سنگین بر اعتبار آمریکا در خاورمیانه شده اند.

برای مثال امروز مسلمانان سنی در لبنان و دیگر کشورهای منطقه که از شورشیان سوریه حمایت می کنند، به طور فزاینه ای به این باور می رسند که دولت اوباما بیش از این خواهان پایان یافتن حکومت اسد نیست. بدتر آنکه، با در نظر گرفتن ویژگی غالب اسلام گرایی اپوزیسیون نظامی سوریه، بسیاری در منطقه اکنون به این باور رسیده اند که آمریکا حکومت اسد در دمشق را به یک جایگزین ناشناخته و احتمالاً وابسته به القاعده ترجیح می دهد.

همزمان برخی نشانه ها حاکی از آن است که جبهه متحد مخالف غربی نسبت به ایفای نقش دیپلماتیک ایران در بحران سوریه، در حال تحلیل رفتن است. برای مثال، لارنت فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، از ورود ایران به کنفرانس صلح ژنو ۲ برای سوریه، حمایت کرده است. همینطور ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس نیز تأکید کرده است که تهران می تواند « نقشی سازنده» در این مذاکرات ایفا کند و دیپلماتی را عازم ایران کرده است تا در مورد همکاری گفتگو کند. حتی دولت در حال بررسی آن است که چگونه می توان برای پایان بخشیدن به جنگ در سوریه، با ایران همکاری کرد.

البته مشکل این است که ایران نقشی سازنده در ژنو ایفا نمی کند. بلکه باعث افزایش حمایت ها از اسد می شود به همراه روسیه و تهران را قادر می سازد تا با استفاده از اهرم فشار خود در جبهه هسته ای، نتیجه هر چه بهتری را برای متحد خود در دمشق رقم بزند. همزمان، توافقنامه « اولین گام» مبلغ ۷ میلیارد دلار برای ایران ارز آوری دارد که می تواند باعث افزایش حمایت ها از حکومت در جنگ اسد شود.

حداقل یک سال است که سنی ها سیاست گذاری واشنگتن در قبال سوریه را به عنوان زیر مجموعه سیاست گذاری های آمریکا در قبال ایران می بینند. با عدم حمله آمریکا به تأسیسات تسلیحات شیمیایی سوریه، این باور تقویت شد؛ به نظر می رسد که اوباما چنین نکرد چرا که نمی خواست چشم انداز یک توافق هسته ای به خطر بیافتد.

امروز در خاورمیانه، سنی ها نگران هستند که اگر موضوع برنامه هسته ای ایران به بحران سوریه پیوند بخورد، بازگشتی به سال ۱۹۹۱ واقع گردد زمانی که لبنان به سوریه واگذار شد، در عوض مشارکت رئیس جمهور حافظ اسد در اولین جنگ خلیج فارس. در این مورد، سوریه به ایران تسلیم می شود.

بدون شک این منطقه مستعد شکل گرفتن تئوری توهم است، اما با در نظر گرفتن سیاست مبهم دولت در قبال سوریه، این احتمال وجود دارد که اگر ایران خود را در ژنو حاضر ببیند، سوریه و لبنان ممکن است به عنوان مهمترین بازیگران مطرح شوند.