ساخت سریال دینی نیازِ امروز تلویزیون است

تلویزیون در گذشته نشان داده هر قدمی برای کار دینی و مذهبی برداشته یک طیف گسترده‌ای را به سَبَدِ مخاطبینِ رسانه ملی اضافه کرده است یا به‌نوعی دوباره آن‌ها را تماشاگر اصلی آنتنِ جمهوری اسلامی قرار داده که این‌ روزها کمتر کارهای جان‌دار بامحتوا می‌بینند. این تأثیرگذاری حوزه دینی و مذهبی تلویزیون با سریال‌های «امام علی(ع)»،‌ «مختارنامه»، «یوسف پیامبر»، «اصحاب کهف»، «امام رضا»، «تنهاترین سردار» و حتی «صاحبدلان» که این روزها دوباره تکرار می‌شوند نشان داده که چقدر مؤثر، مفید و پرطرفدار است. اما سال‌هاست که به‌غیر از گام برداشتن برای ساخت سریال «سلمان» و «موسی(ع)»، کاری برای امامان معصوم انجام نمی‌دهیم.

همیشه سریال‌های دینی و مذهبی باعث شده‌اند بسیاری از افراد به‌ویژه جوانان به مطالعه تاریخ اسلام علاقه‌مند شوند. فارغ از هر نوع پرداخت دینی و مذهبی دیگر، اولویت ما باید ائمه معصومین(ع) باشد و محدودیت در به‌تصویر کشیدن چهره امامان معصوم بهانه خوبی برای نپرداختن به زندگی آن بزرگواران نیست. اکنون پرداختن به شخصیت امام صادق(ع) و ابعاد علمی و فقهی زندگی ایشان، ضروری به‌نظر می‌رسد.

یادمان می‌آید دهه 80 قرار بود تلویزیون سریالی ویژه امام صادق(ع) ساخته و پرداخته کند. اتفاقاً آن روزها نام مهدی سجاده‌چی هم به‌عنوان نویسنده این سریال تلویزیونی اعلام شد. اما برای این کار هیچ‌وقت اتفاقی نیفتاد تا به مراحل تولید برسد و یک تیم سوری و کویتی وارد عمل شدند و سریالی به‌نام «امام الفقها الصادق(ع)» جلوی دوربین بردند در حالی که قرار بود سریال این حضرت ابتدا در صداوسیمای جمهوری اسلامی ساخته شود. «سامی جنادی» نام کارگردان سوری این سریال است.

در خلاصه داستان این سریال، آمده است: گفته شده او (امام صادق(ع)) نخستین مدرس علم کیمیا بوده است که جابربن حیان به‌دست او پرورش یافته است و «صادق» خوانده شده است. برخی از رسانه‌ها اعلام کردند که این سریال با توجه به نامش نگاهی به تربیت شدن ائمه اربعه اهل‌تسنن به‌دست مبارک امام صادق(ع) داشته باشد.

بالاخره هر کمپانی، تلویزیون و نهاد فرهنگی در کشورهای مختلف، سَنگ فرهنگ و اندیشه‌های خودش را به سینه می‌زند و ما همین‌طور در ورطه غفلت به‌سر ببریم، از دین، دیانت، تمدن و فرهنگ‌مان چیزی باقی نمی‌ماند و همه را با ساخت آثار فرهنگی و هنری خاصّ خودشان وجه‌المصادره می‌کنند، در صورتی که همگان می‌دانند امام صادق(ع) رئیس مذهب شیعه هستند و شیعه بایستی حرف‌های جدی درباره این امام همام بزنند. در سال 82 خبرهایی درباره ساخت سریال امام صادق(ع) در سیمافیلم منتشر شد و اما هنوز منتظریم تا این مفاهیم ارزشمند را جلوی دوربین ببینیم.

ولی نه‌تنها خبری از این سریال نشد بلکه سال‌های بعد کاری تحت عنوان «جابربن حیّان» به آنتن رسید که در گوشه‌ای از اتفاقات شاگرد معروف حضرت یک نگاه کوچک و کوتاهی به حضرت داشت و کماکان تلویزیون خودش را درگیرِ سریال‌های سطحی، پیش‌پاافتاده، زودگذر و تحت لوای لوکیشن‌های آپارتمانی کرده است. شاید به این باور نرسیده که چقدر فرهنگ دینی و اسلامی ما نیازمند کارهای مؤثر و باورساز است.

بعد از این‌همه سال هنوز هم مهدی سجاده‌چی به‌عنوان نویسنده آن سریال دغدغه‌ دارد برای امام صادق(ع) کاری ساخته شود. او به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: آن زمان این روال بود که زندگی ائمه اطهار در تلویزیون به‌تصویر کشیده شود اما بعد از مدتی اشتیاق و انگیزه، به‌یک‌باره اراده دوستان برای انجام چنین کار مهم و مؤثری، در سیما فیلم به پایان رسید. در میانه‌های راه تحقیق، پژوهش و نگارش، کار متوقف شد و تا امروز هم هیچ خبری از آن نشد. نه‌تنها در این سال‌ها هیچ صحبت دیگری با من نشد و حتی جایی ندیدم دغدغه‌ای برای ساخت سریالی درباره امام صادق(ع) به‌وجود بیاید.

وی افزود: در حوزه دینی و مذهبی کاری هم گاهی روی آنتن و یا پرده نقره‌ای دیدید از طریق فرد و کاریزمای شخصی اتفاق افتاده و حتی شنیده‌ام دنبالِ ساخت سریالی درباره امام حسین(ع) هم هستند. دنیا و مردم تشنه مفاهیم ارزشمند اسلام و حقیقت‌های گفته و ناگفته ائمه اطهار هستند. من می‌خواستم از شکست قیام خراسان علیه بنی‌عباس به موضوع امامت امام جعفر صادق(ع) برسم. متأسفانه این کار محقق نشد و به این نتیجه رسیدم که برخی از مدیران مربوطه خواستند از زیر بار مسئولیت سنگین ساخت چنین کارهایی، شانه خالی کنند.

سجاده‌چی با اشاره به اینکه پیامبران بنی‌اسرائیل مدعی ندارند، گفت: وقتی درباره حضرت موسی(ع) و حتی سلمان ساخته می‌شود مدعی پیدا نمی‌شود، یعنی در واقع مسئولیتی گردن کسی نیست روایتی از حضرت موسی(ع) انجام می‌شود روایت‌های مختلفی هم وجود دارد و پرداخت‌های متفاوتی هم در فضای دنیای تصویر (سینما و تلویزیون) قبلاً انجام شده است. ولی وقتی وارد شخصیت‌های مقدس شیعه می‌شوید از نشان دادن تصاویرشان تا روایت وقایع آن بایستی برای علما و فقها راضی‌کننده باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد مدیران مربوطه دوباره به‌سمت کارهای مذهبی و دینی بروند و همچون مصطفی عقاد که برای ساخت «الرساله» از علمای لبنان و مصر مجوز گرفت، سناریوها و کارها را به سمع و نظر علمای‌مان برسند و با مجوز آن‌ بزرگواران، کار را پیش ببرند. به‌سراغ این وقایع مهم تاریخی و مذهبی نرفتن کار اشتباهی است و یک طیف گسترده‌ای از مخاطبین را از دست می‌دهد.

اساساً باید از مدیران مربوطه پرسید که وقت آن نرسیده کاری برای شیعه، رئیس مذهب شیعه و آغازگر فصل جدیدی از اتفاقات شیعه، ساخته شود؛ البته درست است که ما درباره احیاء فرهنگ جهاد و شهادت در ساخت یک کار خوب برای خانواده‌های شهدای‌مان، هم نتوانسته‌ایم کار تأثیرگذار و فاخری ارائه دهیم ولی جامعه دینی و مذهبی ما منتظر یک نگاه شیعه در یک مجموعه تلویزیونی به‌نام امام صادق(ع) است.

چرا امروز اهمیت دارد ما با فرهنگ و مفاهیم ارزشمند دینی‌مان وارد میدان فرهنگ و هنر شویم، چون غربی‌ها با ساخت سریال‌ها و فیلم‌های نامربوط تیشه به ریشه اعتقادات و شرعیات دینی جوامع اسلامی می‌زنند بایستی از آثار دینی و مذهبی حمایت کرد، البته کارهایی می‌سازند که در داخل توجهات بسیاری را جلب می‌کند اما به‌لحاظ بین‌المللی نتوانسته‌اند تأثیرگذاری داشته باشند، همان نکته‌ای که بارها نادر طالب‌زاده به‌عنوان یک کارگردان و پژوهشگر به آن تأکید کرده است.

او به خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفت که امام صادق(ع) صاحب یک وجوه بین‌المللی است و باید حول محور ابعاد شخصیتی حضرت یک کار ارزشمندی انجام شود. جهانیان امروز به این پرتو دانش‌های گرانبها نیازمند است تا در قالب زبان‌های مختلف دوبله و عرضه شوند. ما باید روایت‌های دینی و مذهبی‌مان را در چارچوب و ساختار بین‌المللی ببخشیم و اصلاً نویسندگان و پژوهشگران این حوزه باید به این سمت و سو بروند تا دیگر عوالم جهانی هم به پاسخ پرسش‌ها، ابهامات و نظریات دینی‌شان دست یابند.

متأسفانه فضای شعار نسبت به محبت و دوستی با ائمه اطهار وجود دارد اما به ورطه عمل نمی‌آید. بارها و بارها کارگردانان و فیلمنامه‌نویسانی، طرح‌هایشان به جایی نرسیده چون به‌قولِ برخی از صاحب‌نظران این حوزه، انگار تلویزیون خاستگاه جدی برای پرداخت‌های دینی و مذهبی ندارد. از طرفی نویسندگان هم می‌بینند چند بار تحرک و طراوت در موضوعات دینی و مذهبی نشان داده‌اند هیچ استقبالی نمی‌شود و به‌موازات این طرح‌ها، فضاهای غیرمفید و غیرمرتبط با جامعه امروز بیشتر جلو می‌رود دچار یک حالت یأس، ناامیدی و بی‌انگیزگی می‌شوند.

هرچه زودتر منتظر اتفاقِ جدیدی در سِیر ساخت کارهای دینی و مذهبی خصوصاً برای ائمه اطهار هستیم و تلویزیون به‌حیثِ مأموریت و دغدغه‌ای که همیشه برای احیای اسلام ناب محمدی(ص) داشته حتماً پذیرای سناریوها و طرح‌های خوب و باکیفیتی درباره حضرات ائمه معصومین خواهد بود و در اسرع وقت هم به‌سراغ سوژه امام صادق(ع) برود که نیازمند شناسایی به نسل پویا و جوان امروز هم هست، چرا که با تهاجمات مختلف ماهواره‌ای و مجازی روبه‌روست و باید فکری به حال این قشر کرد تا بدون تحقیق، پژوهش و مطالعه گرفتار اندیشه‌های غلط جامعه غرب نشود.