تب زرد چیست و چه نشانه هایی دارد ؟

تب زرد نوعی بیماری است که از طریق نیش پشه آلوده به بدن فرد منتقل میشود.در این مطلب از پارس نیوز با تب زرد و علائم و نشانه های این بیماری بیشتر آشنا خواهید شد.

تب زرد چیست ؟

تب زرد یک بیماری ویروسی حاد و کشنده است که از طریق نیش پشه به انسان و سایر پستانداران منتقل می‌شود. این ویروس در حقیقت از طریق پوست وارد بدن انسان شده و به جریان خون او وارد می‌شود. به محض ورود ویروس به جریان خون و قبل از بروز هر گونه علائمی به سرعت تکثیر می‌یابد.

جالب است بدانید که ویروس تب زرد نسبت به تغییرات فصلی و آب‌وهوایی مقاوم است و می‌تواند به صورت طولانی مدت در بدن پشه حامل آن باقی بماند.

کبد، قلب، کلیه و غدد فوق کلیوی از جمله قسمت‌هایی از بدن هستند که بیش‌تر در معرض حمله این ویروس حاد قرار می‌گیرند.

علت بروز بیماری تب زرد چیست ؟

همان‌گونه که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، نیش پشه آئدس اجیپتی اصلی‌ترین عامل انتقال بیماری تب زرد است. با توجه به این‌که این بیماری بیش‌تر مردم کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی را درگیر می‌کند، مردم بومی این نواحی بر ضد این بیماری واکسینه می‌شوند. اما در بسیاری از موارد مسافرانی که به این نواحی سفر می‌کنند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

بنابراین شاید بهتر باشد چند هفته قبل از سفر به کشورهایی که احتمال ابتلا به ویروس در آن‌ها بالا است، به پزشک مراجعه کنید و در صورت صلاحدید نسبت به دریافت واکسن تب زرد اقدام کنید.

همچنین در پارس نیوز بخوانید : تب کودک نگران‌کننده است ؟

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری‌اند ؟

افرادی که در جنگل‌های نیمه‌گرمسیری و استوایی آفریقا، آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی زندگی یا کار می‌کنند یا به این مناطق سفر می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به تب زرد هستند. سالانه حدود ۲۰۰هزار نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند و سالانه حدود ۳۰هزار نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. بیشتر موارد ابتلا به این بیماری و مرگ ناشی از آن در آفریقاست.

راه‌های انتقال تب زرد

ویروس تب زرد یک RNA ویروس و متعلق به جنس Flavivirus است. این ویروس با ویروس غرب نیل، ویروس مولد آنسفالیت سنت لوئیس و ویروس‌های آنسفالیتی ژاپنی مرتبط است. ویروس مولد این بیماری در افراد به‌طور عمده از طریق نیش پشه‌های آلوده Aedes و یا Haemagogus منتقل می‌شود.

پشه‌ها از طریق تغذیه از پری مات‌های آلوده (راسته‌ای از پستانداران شامل انسان، شامپانزه و …) ویروس را به دست می‌آورند و سپس می‌توانند ویروس را به دیگر پری مات‌ها (انسان یا غیرانسانی) انتقال دهند. افرادی که مبتلابه ویروس تب زرد هستند، به مدت کوتاهی قبل از شروع تب و تا ۵ روز بعد از شروع عفونت (که به‌عنوان “ویرومیک” یا عفونت در خون خوانده می‌شود) ناقل بیماری هستند.

ویروس تب زرد دارای سه دوره انتقال است: جنگل (sylvatic)، واسط (ساوانا) و شهری.

علائم تب زرد

در ادامه، علائم رایج این بیماری را نوشته‌ایم هرچند ممکن است فرد مبتلا علائمی نداشته باشد.

فاز خفیف

• تب؛
• لرز؛
• سردرد؛
• بدن‌درد؛
• احساس خستگی؛
• حالت تهوع و استفراغ.

فاز حاد

این مرحله معمولاً 3 تا 4 روز طول می کشد. علائم رایج عبارتند از:

• سردرد
• دردهای عضلانی
• دردهای مفصلی
• تب
• گرگرفتگی
• از دست دادن اشتها
• لرزش
• کمردرد

پس از پایان مرحله حاد، علائم شروع به از بین رفتن خواهند کرد. بسیاری از افراد در این مرحله از تب زرد بهبود می یابند، اما برخی از افراد به نوع جدی تری از این بیماری مبتلا می شوند.

فاز سمیت

علائمی که در مرحله حاد تجربه کرده اید ممکن است تا 24 ساعت ناپدید شوند. سپس، ممکن است این علائم همراه با علائم جدید و جدی‌تر بازگردند. شامل:

• کاهش ادرار
• درد شکم
• استفراغ (گاهی با خون)
• مشکلات ریتم قلب
• تشنج
• هذیان
• خونریزی از بینی، دهان و چشم

این مرحله از بیماری اغلب کشنده است، اما تنها 15 درصد از افراد مبتلا به تب زرد وارد این مرحله می شوند.

مراحل بیماری تب زرد

در مراحل اولیه، فرد آلوده، دچار سر درد، تب، استفراغ، از دست دادن اشتها، و زردی می‌شود. حدوداً ظرف 3 تا 4 روز، ممکن است بهبودی مختصری حاصل شود. مرحله بعدی دوره بهبودی است که در آن تب و علائم ناپدید می‌شوند. بیشتر افراد آلوده در این مرحله بهبود می‌یابند، در حالی که گروهی دیگر که به اندازه‌ی گروه اول خوش شانس نیستند، به فاصله‌ی 24 ساعت وارد مرحله‌ بعدی می‌شوند.

آخرین مرحله، دوره مسمومیت است که در آن یک اختلال چند ارگانی صورت می‌گیرد. این دوره صرف نظر از نارسایی کبد و کلیه، خون روی (hemorrhage) یا اختلالات خونریزی، شامل اختلال عملکرد مغز مانند هذیان، تشنج، کما، شوک و مرگ است.

واکنش‌های ایجادشده توسط واکسن تب زرد در بدن

واکنش به واکسن تب زرد عموماً خفیف است و شامل سردرد، درد عضلانی و تب با درجه پایین است. عوارضی نادر ولی جدی مربوط به واکسیناسیون تب زرد گزارش‌شده است.

این عوارض عبارت‌اند از:

• واکنش آلرژیک تهدیدکننده زندگی(مانند شوک آنافیلاکتیک)،
• بیماری که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد،
• و بیماری‌هایی که بر اندام‌های داخلی خاصی در بدن تأثیر می‌گذارند.

آزمایش‌های لازم برای پایش این عوارض می‌تواند انجام شود. اگر علائم مربوط به واکسن ارائه‌شده به شما بود، با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی خود صحبت کنید.

ازآنجاکه در برخی از افراد در صورت واکسیناسیون با واکسن زرد، خطر ابتلا به یک عارضه جدی افزایش می‌یابد، واکسن توصیه نمی‌شود (ممنوع است).

این افرادی شامل موارد زیر هستند:

• افراد مبتلابه آلرژی به واکسن،
• کودکان باسن کمتر از ۶ ماه،
• افراد مبتلابه عفونت HIV مشخص یا سطح لنفوسیت T کمتر از ۲۰۰ (کمتر از ۱۵٪ در کودکان زیر ۶ سال)،
• اختلال تورمی در بدن همراه با عملکرد ایمنی غیرطبیعی،
• ابتلا به کمبودهای ایمنی،
• نئوپلاسم های بدخیم،
• افراد در انتظار عمل پیوند یا کسانی که پیوند عضو را انجام داده‌اند،
• همچنین افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (ایمونوساپرس) استفاده می‌کنند.

در برخی افراد ممکن است خطر ابتلا به یک عارضه جانبی افزایش پیدا کند اما به خاطر افزون بودن فواید دریافت واکسن نسبت به مضرات و خطرات احتمالی آن، ممکن است واکسن را دریافت کنند. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده شما، یکی از موارد زیر رادارید، با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید:

• سن ۶ تا ۸ ماه
• سن بالاتر از ۶۰ سال
• عفونت HIV بدون علامت و لنفوسیت‌های T4 200 تا ۴۹۹ / میلی‌متر (۲۴- ۱۵ درصد کل در کودکان زیر ۶ سال)
• باردار بودن
• در حال شیردهی به کودک شیرخوار هستند

ابتلا به طاعون زرد چه عوارضی را در پی دارد ؟

در حالت کلی طاعون زرد ممکن است منجر به مرگ حدود ۲۰ الی ۵۰ درصد از افراد مبتلا شود. بنابراین کنترل به موقع آن بسیار ضروری و حیاتی است.

در این میان افرادی که وارد فاز سمی این بیماری می‌شوند ممکن است دچار نارسایی کبد، نارسایی کلیه، یرقان و کما شوند. اما در سایر افراد معمولا بعد از گذشت چند هفته علائم به طور کامل فروکش می‌کنند و عموما هیچ یک از اندام‌ها دچار آسیب جدی نمی‌شوند.

عوارض طاعون زرد در برخی از موارد استثنایی ممکن است منجر به بروز عفونت‌های باکتریایی ثانویه‌ای نظیر نومویا یا سایر عفونت‌های خونی شود.

تشخیص تب زرد

اگر در مناطقی با شیوع تب زرد باشید و علائم این بیماری را بروز دهید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک درباره علائم و محل رفت‌و‌آمد شما سؤال بپرسد و برای بررسی وجود ویروس در خون شما آزمایش خون تجویز کند. حضور ویروس در خون را می‌توان با تست پی.سی.آر (PCR) و آزمایش الایزا تشخیص داد.

واکسن تب زرد چیست و چه زمانی باید تزریق شود ؟

واکسن تب زرد هم مانند بسیاری از واکسن‌ها حاوی ویروس زنده ضعیف شده این بیماری است. با تزریق این واکسن بدن فرد واکسینه شده شروع به تولید پادتن می‌کند، از این رو می‌تواند از ابتلای فرد به نوع سمی این بیماری پیشگیری کند.

تزریق واکسن طاعون زرد برای افراد بومی این مناطق یا مسافران و مهاجرانی که قصد رفتن به این مناطق را دارند و بالای ۹ ماه سن داشته باشند، بلامانع است.

تجویز این واکسن همراه با سایر واکسن‌ها مانعی ندارد. اما در حالت کلی بهتر است همزمان یا با فاصله ۳۰ روزه از سایر واکسن‌های ضعیف شده بیماری تزریق شود. دریافت واکسن فلج اطفال با هر فاصله‌ای از واکسن تب زرد قابل دریافت است.

در صورت لزوم به دریافت واکسن  MMR بهتر است یک فاصله ۳۰ روزه با واکسن تب زرد وجود داشته باشد. اما تزریق همزمان این واکسن با واکسن تک ظرفیتی سرخک، سرخجه و اوریون بلامانع است.

راه‌های درمان تب زرد

در حقیقت هیچ روش درمانی تایید شده‌ای برای درمان بیماری ویروسی تب زرد وجود ندارد. بنابراین درمان این بیماری تنها از طریق روش‌های مراقبتی صورت می‌گیرد.

تامین مایعات مورد نیاز و اکسیژن کافی، در کنار تنظیم فشار خون، تعویض خون بیمار در صورت نیاز، تامین خون از دست رفته، دیالیز برای افرادی که دچار نارسایی کلیه هستند و دریافت پلاسمای خون برای پیشگیری از انعقاد بهترین روش درمان برای افرادی است که دچار این بیماری هستند.

در برخی از موارد می‌توان از محلول اوآراس و پاراستامول نیز برای جبران کم آبی بدن و تنظیم تب بیمار نیز استفاده کرد. در صورتی بروز عفونت باکتریایی حاد نیز معمولا درمان با آنتی بیوتیک توصیه می‌شود.

نحوه پیشگیری از تب زرد

واکسیناسیون تنها راه پیشگیری از تب زرد است. واکسن تب زرد یک بار تزریق می شود. این واکسن حاوی یک نسخه زنده و ضعیف از ویروس است که به بدن کمک می کند تا ایمن شود.

واکسن تب زرد 17D یکی از موثرترین واکسن هایی است که تاکنون ساخته شده است. یک دوز تزریق برای تمام عمر کافی است.

کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) پیشنهاد می کند که افراد بین 9 ماه تا 59 سال که به منطقه ای سفر می کنند یا در آن زندگی می کنند که خطر ابتلا به تب زرد وجود دارد، باید واکسینه شوند.

اگر قصد سفر به خارج از کشور را دارید، وب سایتCDC را بررسی کنید تا ببینید آیا نیاز به واکسیناسیون دارید یا خیر.

 گروه هایی از افرادی که نباید واکسن را دریافت کنند عبارتند از:

• افرادی که به تخم مرغ، پروتئین مرغ یا ژلاتین حساسیت شدید دارند
• نوزادان کمتر از 6 ماه
• افرادی که مبتلا به HIV، ایدز یا سایر شرایطی هستند که سیستم ایمنی را به خطر می اندازند

اگر بیش از 60 سال سن دارید و قصد سفر به منطقه ای را دارید که ممکن است ویروس داشته باشد، باید در مورد واکسیناسیون با پزشک صحبت کنید.

اگر با نوزادی 6 تا 8 ماهه سفر می کنید یا مادر شیرده هستید، در صورت امکان، سفر به این مناطق را به تعویق بیندازید یا در مورد واکسیناسیون با پزشک خود مشورت کنید.

واکسن فوق العاده ایمن در نظر گرفته شده است. اما ممکن است عوارض جانبی ای هم داشته باشد:

• سردرد خفیف
• درد عضلانی
• خستگی
• تب با درجه پایین

سایر روش های پیشگیری شامل استفاده از دافع حشرات، پوشیدن لباس کامل برای کاهش تعداد نیش پشه و ماندن در داخل محل اقامت در زمان اوج نیش حشرات است.

 چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد ؟

قبل از سفر

اگر قصد سفر به مناطقی را دارید که شیوع تب زرد در آن ها بالا است چهار هفته یا بیشتر قبل از سفر به پزشک مراجعه کنید و در مورد نیاز خود به واکسن تب زرد با او مشورت نمایید.

اگر در کمتر از چهار هفته برای سفر آماده شده اید، با پزشک تماس بگیرید. در حالت ایده آل شما باید حداقل سه تا چهار هفته قبل از سفر به مناطقی که شیوع بیماری تب زرد در آن ها بالا است واکسن تب زرد را دریافت کنید تا واکسن کارکرد کافی را داشته باشد. پزشک متخصص بیماری های عفونی شما را در نیازتان به دریافت واکسن تب زرد و محافظت از خود در طول سفر راهنمایی می کند.

بعد از سفر

در صورتی که اخیرا به نواحی سفر کرده اید که شیوع تب زرد در آن ها بالا است و نشانه های و علائم تب زرد را در فاز سمی دارید، فورا به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید.

اگر بعد از سفر کردن به نواحی که تب زرد در آن ها دیده می شود، علائم خفیف داشتید به پزشک مراجعه کنید.

 آمادگی برای ملاقات با پزشک

در صورتی که اخیرا به نقطه دیگری سفر کرده اید و یا علائم مشابه با چیزی که در تب زرد اتفاق می افتد دارید، به پزشک مراجعه کنید. در صورت شدید بودن علائم، به مراقبت های اورژانس راجعه نمایید. در زیر اطلاعاتی وجود دارد که به آمادگی شما در ملاقات با پزشک کمک می کند:

• سابقه علائم: تمام علائمی که تجربه کرده اید و مدت زمان بروز آن ها را یادداشت کنید.
• اخیرا در معرض منبع عفونت قرار گرفته اید: جرئیات سفرهای بین المللی اخیر خود شامل نام کشورهای و زمان سفر و هر گونه تماس با پشه ها را برای پزشک شرح دهید.
• سابقه پزشکی: لیستی از اطلاعات پزشکی شامل سایر بیماری که در حال درمان آن هستید و هر نوع دارو، مکمل یا ویتامین مصرفی تهیه کنید. پزشک باید از سابقه واکسیناسیون شما اطلاع داشته باشد.
• سوالاتی که از پزشک دارید: هر سوال دیگری که در مورد شرایط خود از پزشک دارید را یادداشت کنید.

شما ممکن است سوالات رایجی را در مورد بیماری تب زرد از پزشک داشته باشید. از جمله این سوالات:

• علت احتمالی علائم من چیست ؟
• آیا علل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد ؟
• چه تست هایی را باید برای تشخیص تب زرد انجام دهم ؟
• آیا درمانی برای بهبودی کامل بیماری من وجود دارد ؟
• چه مدت زمانی برای بهبودی کامل بیماری من لازم است ؟
• چه زمان می توانم به مدرسه یا محل کار خود بازگردم ؟
• آیا من در معرض خطر عواقب طولانی مدت بیماری تب زرد قرار دارم ؟

چیزی که شما می توانید انتظار داشته باشید:

بهتر است برای پاسخ گویی به سوالات پزشک نیز آمادگی لازم را داشته باشید. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• علائم شما چه هستند ؟
• علائم شما از چه زمان آغاز شده اند ؟
• آیا علائم شما بهتر یا بدتر می شوند ؟
• آیا علائم شما برای مدت کوتاهی از بین می روند و مجددا بازمی گردند ؟
• آیا اخیرا سفری به خارج از کشور داشته اید ؟ به کجا سفر کرده اید ؟
• آیا در طول سفر در معرض نیش پشه ها قرار گرفته اید ؟
• آیا قبل از سفر واکسن دریافت کرده اید ؟
• آیا به دلیل بیماری دیگری تحت درمان هستید ؟
• آیا داروی خاصی مصرف می کنید ؟

سؤالات رایج

۱. آیا تب زرد و مالاریا یکی است ؟

خیر. این دو بیماری یکی نیستند، اما شباهت‌هایی دارند از جمله اینکه هر دو را پشه‌ها منتشر می‌کنند و علائمی شبه آنفولانزا، یرقان و حتی مرگ را به همراه دارند. بااین‌حال مالاریا عامل انگلی و تب زرد عامل ویروسی دارد و پشه‌های منتقل‌کننده این دو بیماری متفاوت‌اند. همچنین با واکسیناسیون می‌توان از تب زرد پیشگیری کرد، اما واکسنی برای مالاریا وجود ندارد.

۲. چه افرادی نمی‌توانند از واکسن تب زرد استفاده کنند ؟

• نوزادان زیر ۹ ماه؛
• خانم‌های باردار با خطر عفونت زیاد؛
• افراد دچار حساسیت به تخم‌مرغ؛
• افرادی با نقص ایمنی شدید.

۳. آیا تب زرد مسری است ؟

خیر. فرد مبتلا به این بیماری نمی‌تواند آن را از طریق سرفه یا بوسیدن به دیگری منتقل کند. اما اگر شما مبتلا باشید، ممکن است پشه‌ای با نیش‌زدن به شما آلوده شود و با نیش‌زدن فردی دیگر بیماری را به او انتقال دهد.