انزوا و تنهایی با مغز ما چه می‌کند؟

از زمانی‌که جهان گرفتار ویروس کرونا شد، رابطه‌ها و تعاملات اجتماعی رنگ و بوی دیگری به خود گرفت. انسان موجودی است اجتماعی و نداشتن رابطه با دیگران موجب بروز برخی مشکلات و اختلالات در افرادشده و احتمالا در آینده این مشکلات بیشتر خواهند شد.

نتایج بررسی‌ها نشان داده است محرومیت از هر چیزی، نوعی ولع در افراد ایجاد می‌کند که عدم پاسخ‌گویی به آن ممکن است اختلالاتی را در ساختار شخصیتی فرد ایجاد کند. بر همین اساس آیا می‌توان این‌گونه بیان کرد که محرومیت از جامعه و ارتباط اجتماعی، مساله‌ای است شبیه به محرومیت از غذا؟

بررسی‌های مغز انسان نشان می‌دهد، یک روز فاصله و دوری از جامعه دقیقا نقاطی از مغز را فعال می‌کند که هنگام گرسنگی و ولع به غذا، شروع به فعالیت می‌کنند. طبق بررسی‌های مرکز تحقیقاتی مک گاورن، افرادی که مجبور به دوری از اجتماع می‌شوند به همان روشی که یک گرسنه غذا میل می‌کند، خواهان تعاملات اجتماعی هستند. تعاملات اجتماعی مثبت از نیازهای اساسی انسان است و تنهایی حالت منزجرکننده‌ای است که به افراد انگیزه می‌دهد تا با انسان‌های دیگر ارتباط برقرار کنند.

در مطالعه‌ای درسال ۲۰۱۶، محققان مرکز مک‌گاورن مجموعه‌ای از نورون‌ها را در مغز موش‌ها شناسایی کردند که وظیفه آن‌ها بروز حس تنهایی در افراد است و به دنبال این حس، انگیزه‌ای در فرد برای ایجاد رابطه اجتماعی ایجاد می‌کنند.

برای این بررسی و به‌منظور ایجاد حس تنهایی و انزوا در افراد، محققان داوطلبان سالم را که عمدتا دانشجوی دانشگاه بودند به خدمت گرفتند و آن‌ها را به مدت ۱۰ ساعت در یک اتاق بدون پنجره دردانشگاه ام‌آی‌تی قرار دادند. داوطلبان مورد آزمایش اجازه استفاده از تلفن را نداشتند، اما اتاق دارای رایانه‌ای بود که آن‌ها می‌توانستند از آن برای تماس با محققان در صورت لزوم استفاده‌کنند.

پس از پایان ۱۰ ساعت دوری و فاصله از جامعه، مغز هر شرکت‌کننده در دستگاه ام‌آرآی اسکن شد که البته این مورد نیز چالش‌های دیگری را به همراه داشت؛ زیرا هرگونه تماس اجتماعی در طول اسکن نیز ممنوع اعلام شده بود. قبل از شروع دوره آزمایش، هر فرد مورد آزمایش در مورد نحوه ورود به دستگاه آموزش دیده بود. به‌طوری‌که آن‌ها می‌توانستند این کار را به‌تن‌هایی و بدون کمک محققان انجام دهند. شرکت‌کنندگان دیگری در یک روز ۱۰‌ساعت از غذا محروم بوده و پس از ۱۰ ساعت گرسنگی این گروه با دستگاه ام‌آرآی اسکن شدند.

نتیجه حاصل از این آزمایش نشان داد هنگامی‌که افراد دورشده از جامعه، عکس‌هایی را مشاهده می‌کنند که بازگوکننده تعاملات اجتماعی است، «سیگنال ولع» در جسم سیاه مغز این افراد شروع به فعالیت می‌کند. این سیگنال، مشابه سیگنالی است که در جسم سیاه مغز افراد گرسنه هنگام دیدن تصاویر غذا بعد از محرومیت از آن ایجاد می‌شود. «جسم‌سیاه» ساختار کوچکی در مغز میانی است که با گرسنگی و ولع به مواد در ارتباط است و فعال‌شدن این مرکز موجب افزایش ولع در افراد می‌شود. به‌طور مثال، فعال‌شدن این جسم در مصرف‌کنندگان مواد مخدر موجب افزایش ولع برای مصرف مواد و در افراد گرسنه موجب ایجاد ولع در مصرف غذا می‌شود.

با توجه به آنچه گفته شد مشخص می‌شود عبارت «انسان موجودی اجتماعی است» پشتوانه علمی دارد و چیزی که انسان را از سایر موجودات جدا می‌کند ویژگی اجتماعی بودن افراد و نوع تعاملاتشان با یکدیگر است. با همه‌گیری بیماری کووید- ۱۹میزان محرومیت افراد از داشتن ارتباط با یکدیگر هر روز بیشتر می‌شود و احتمال می‌رود که اختلالات عصبی و شناختی ناشی از این فاصله‌ها در سال‌های آینده با شدت بیشتری در افراد ظهور و بروز یابد.