ماجرای عرضه اولیه شستا چه بود؟

در روز چهارشنبه ۲۷ فروردین و پس از کش و قوس فراوان بالاخره شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی ۸ میلیارد سهم خود را در قیمت ۸۶۰ تومان عرضه اولیه کرد که طی آن به هر کد بورسی حداکثر ۳۶۳۷ سهم تخصیص یافت. عرضه اولیه که با مشارکت ۲ میلیون و ۷۰ هزار کد صورت گرفت و ارزش معاملات روزانه بورس را به رکورد ۱۳ هزار و ۵۴۳ میلیون تومان رساند. این در حالی بود که طبق قوانین اطلاعیه آن باید ۴۸ ساعت قبل در وبسایت بورس منتشر می‌شد اما تا ساعت ۱ بامداد روز سه‌شنبه خبری از این اطلاعیه نبود تا اینکه حدود ساعت ۱ و ۳۰ دقیقه بامداد این اطلاعیه درج شد و تاریخ انتشار آن ساعت ۲۳ و ۵۷ دقیقه روز دوشنبه به ثبت رسید تا به نوعی مشکلی در عرضه آن از نظر قانونی وجود نداشته باشد!

مجموعه شستا که در ۱۸۷ شرکت بورسی مدیریت مالکی دارد در عرضه اولیه خود نزدیک ۷ هزار میلیارد تومان تامین مالی کرد که از این نظر بزرگترین عرضه تاریخ بازار سرمایه کشور بود. این شرکت که با سرمایه ۸۰ هزار میلیارد ریالی در بورس تهران ثبت شده در صورت‌حساب مالی میاندوره‌ای ۹ ماهه منتهی به پایان اسفند ۹۸ خود بیش از ۳۵ هزار میلیارد ریال سود خالص شناسایی کرده که تقریبا ۸۰ درصد کل سال مالی گذشته بوده است. میزان دارایی‌های جاری و غیرجاری شستا نیز در پایان سال ۹۸، بیش از ۲۰۳ هزار میلیارد ریال گزارش شده که در مقایسه با کل سال مالی ۹۷ افتی ۱۱ درصدی داشته است. همچنین میزان بدهی‌های این شرکت نیز ۸۰ هزار میلیارد ریال به ثبت رسیده که نسبت به کل سال مالی ۹۸ افتی ۹ درصدی داشته است.

در روزهایی که اقتصاد کشور حال و روز خوبی نداشت و تحریم‌ها موجب کند شدن گردش چرخ صنایع شده بود، ورود نقدینگی فراوان به بازار سهام باعث شد تا شاخص بورس رشدی نزدیک ۲۰۰ درصد را در یکسال اخیر تجربه کند.

فرایند پذیرش شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی از سال پیش آغاز شد و پس از احراز شرایط به صورت کامل، در ۲۰ فروردین در بازار دوم معاملات و در بخش هلدینگ چند رشته‌ای صنعتی با نماد «شستا» درج شد. شستا شامل ۱۷۸ شرکت و ۹ هلدینگ بزرگ سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، هلدینگ سرمایه‌گذاری دارویی تامین، شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین، شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین، سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین، خدمات ارتباطی رایتل، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه انرژی تامین و کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران است.

اما داستان عرضه اولیه شستا به چه صورت بود. در روزهایی که اقتصاد کشور حال و روز خوبی نداشت و تحریم‌ها موجب کند شدن گردش چرخ صنایع شده بود، ورود نقدینگی فراوان به بازار سهام باعث شد تا شاخص بورس رشدی نزدیک ۲۰۰ درصد را در یکسال اخیر تجربه کند. همین رشد و جذابیت بازار سهام و ورود معامله‌گران جدید موجب شد تا دولت فرصت را غنیمت شمرده و از پتانسیل‌های این بازار در جهت پیشبرد منافع اقتصادی کشور استفاده کند. تا جایی که دولت خبر از واگذاری سهام تحت مالکیت خود از نیمه دوم اردیبهشت ماه داد. برنامه‌ای که در قالب سه صندوق قابل معامله صورت خواهد گرفت و هر فرد با کد ملی خود می‌تواند تا سقف ۲ میلیون تومان از این سهام خریداری کند.

یکی دیگر از این ابزارها معرفی شرکت‌های جدید در بورس و عرضه اولیه سهام انها بود. یکی از این شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی بود که در واقع بازنشستگان و بیمه‌شدگان این سازمان مالکان اصلی آن محسوب می‌شدند اگر چه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی زمام امور این شرکت را در اختیار دارد. موضوعی که به یکی از مباحث جنجال برانگیز در فضای رسانه‌ای تبدیل شده بود این بود که آیا فروش سهام آن در بورس، بخشی از درآمدهای تامین اجتماعی به حساب می‌آید یا منبعی برای تسویه بدهی‌های دولت به تامین اجتماعی.

شفاف‌سازی شستا

در همین راستا مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی یکی از اهداف عرضه اولیه شستا را شفاف سازی و اصلاح و ساماندهی شرکت‌های وابسته اعلام کرد و گفت دارایی‌های شستا باید در ساختار شفاف قرار بگیرد تا پاسخگویی نسبت به این شفافیت افزایش یابد. به گفته مدیر عامل شستا عرضه سهام باعث می‌شود تا ارزش این دارایی واقعی شود و منابع حاصله از آن هم به ارتقای شفافیت مجموعه کمک کند. در این میان نگرانی وجود دارد که این منابع چگونه باید استفاده شود که به طور قطع به خود بدنه سازمان تامین اجتماعی می‌رسد و ذینفعان این مجموعه مالک این درآمدها هستند.

یکی دیگر از نکات قابل توجه در عرضه اولیه «شستا» کاهش اختلال در سامانه معاملاتی در مقایسه با عرضه اولیه‌های قبلی بود. یکی از دلایل این عملکرد مناسب، اقدام سازمان بورس در جابجایی معاملات چهار نماد پرتقاضای شگویا، صبا، زکوثر و تملت بعد از ساعات معاملاتی عادی بورس بود. اقدامی که از سوی فعالان بورس نیز تقدیر شد تا به عنوان نکته مثبتی در کارنامه رئیس جدید سازمان بورس به ثبت برسد.

به هر صورت، عرضه اولیه شستا با تمام انتقادات و حمایت‌ها صورت گرفت، و حال باید منتظر ماند تا میزان بازدهی اولیه این نماد چقدر خواهد بود. موضوعی که با توجه به اذعان مقامات شستا، با عرضه ۲ درصد دیگر از سهام این شرکت در روزهای آتی احتمالا بازدهی کمی به همراه نخواهد داشت. با همه این تفاسیر بدون شک بزرگترین برنده این عرضه خود بازار سهام بود که توانست علاوه بر جذب نقدینگی بالا، عمق بیشتری پیدا کرده و شاید روند صعودی خود را برای مدتی دیگر تضمین کند.