توضیحات گمرک در خصوص ضعف های سامانه امور گمرکی

گمرک ایران در پی انتشار گزارشی با موضوع «دو ضعف سامانه گمرک که بذر قاچاق را می نشانند» در خبرگزاری مهر توضیحاتی ارائه داد و اعلام کرد: در حال حاضر تمامی پرونده های قاچاق به کمک سامانه جامع گمرکی کشف می شود .

در توضیحات گمرک آمده است: بیانات مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی در ابتدای سال جاری و توجه ایشان به سامانه گمرک نشان داد که گمرک با بهره گیری از توانمندی جوانان و دانش پژوهان داخلی در الکترونیکی کردن تشریفات گمرکی و مبارزه جدی با قاچاق کالا مسیر درستی را پیموده، به نحوی که اقدامات گمرک در مبارزه با قاچاق کالا به کمک سامانه جامع گمرکی مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفت و ایشان فرمودند که این سامانه برای جلوگیری از قاچاق بسیار مهم است و این کار را دنبال کنند.

 علاوه بر فرمایشات مقام معظم رهبری و تأکید بر اهمیت سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی و دستور ایشان مبنی بر ادامه روند استقرار و تکمیل سامانه های مذکور، کسب جایگاه برتر در توسعه دولت الکترونیک و ارائه خدمات الکترونیک به ذی نفعان و همچنین اعلام پروژه استقرار پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه جامع به عنوان پروژه ملی در اقتصاد مقاومتی و معرفی این سازمان به عنوان سازمان برتر در پیشبرد ۱۰۰ درصدی اهداف مندرج در پروژه مذکور، دلالت بر کارایی و عملکرد مناسب پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه جامع گمرک در مبارزه مؤثر با قاچاق کالا، مدیریت منابع ارزی تخصیص یافته به حوزه تجارت و جلوگیری از خروج ارز، افزایش درآمدهای گمرکی و مالیاتی، شناسایی دقیق آسیب های حوزه تجارت و کاهش هزینه ها را بدنبال داشته و به همین دلیل گزارش ارائه شده منطبق بر واقعیت های موجود و عملکرد سامانه نمی باشد.

 گزارش مذکور بر خلاف مطالب فوق ارائه شده و قصد دارد تا عملکرد مناسب گمرک و سامانه های عملیاتی گمرک در حوزه تجارت را زیر سوال ببرد که بنا بر گزارش اخیر بانک جهانی صعود ۳۲ پله ای جایگاه  ایران در شاخص لجستیک و ۴۵ پله ای را در شاخص تجارت فرامرزی بدنبال داشته است و برخی آگاهانه قصد دارند این دستاوردهای گمرک به کمک سامانه جامع گمرکی را مخدوش نمایند که به دلایل آن در ادامه خواهیم پرداخت:

در حال حاضر تبادل اطلاعات گمرک و صمت بر خط شده و اخذ اطلاعات مربوط به ثبت سفارشات به صورت الکترونیک و برخط توسط سامانه گمرک از سامانه تجارت صورت می گیرد.

همچنین دسترسی ها به سامانه جامع گمرکی در اختیار مسئولان سامانه جامع تجارت قرار گرفته و مکاتبات با وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص ارائه دسترسی های لازم به کلیه سرویس های موجود اطلاعاتی این سازمان و دستیابی به سامانه گزارشات برخط متصل به بزرگترین بانک اطلاعات تجارت کشور موجود است.

بنا بر اعلام گمرک ایران؛ در حال حاضر اتصال سامانه گمرک به بنادر انجام شده و از سال ۱۳۹۶ امکان مشاهده الکترونیکی بیجک های صادر شده در گمرک برای سازمان بنادر فراهم شده است. همچنین با راه اندازی سامانه مدیریت لجستیک در کلیه گمرکات، ثبت اطلاعات حامل ها برای ورود به محوطه انجام و این اقدام کنترل و نظارت دقیق بر حامل ها را به همراه داشته است و انتخاب کارشناس و ارزیاب بر اساس شاخص های مدیریت ریسک در سالن ارزیابی سامانه جامع گمرکی صورت می گیرد و همچنین فهرست عدلبندی به صورت تصادفی انجام می گردد.

گمرک ایران در خصوص دقت و هوشمندی سامانه جامع گمرکی جهت کنترل وزنی کالاها هم توضیح داد و اعلام کرد: کنترل وزنی کالاها در سامانه جامع گمرکی به صورت هوشمند انجام می شود و البته با توجه به تنوع کالایی، برخی کالاها به صورت تعدادی محاسبه شده و در زمان بارگیری و ارائه اسناد حمل در صورتیکه با وزن موجود در ثبت سفارش مغایرت داشته باشد طبق تفاهمات اخیر با وزارت صنعت این اختلافات می تواند با تغییرات مثبت و منفی ۱۰ درصد ترخیص شود. 

ضمن اینکه در گمرک و توسط سامانه جامع گمرکی این میزان ۳ درصد لحاظ شده و سامانه در درب خروج با محاسبات بسیار ساده، وزن اظهاری و وزن خروجی را بر اساس آخرین حامل محاسبه و پیام های لازم را به کارشناس مربوطه ارائه میدهد تا با کنترل اسناد نسبت به انجام مراحل بعدی اقدام نماید.

 ایجاد بستر های امن تبادل اطلاعات در سامانه جامع گمرکی با درج امضای دیجیتال با کلیه دستگاه های دخیل در حوزه تجارت که قابل ردگیری است منجر به ایجاد بستر سالم برای انجام تشریفات گمرکی گردیده و شرایط را برای کنترل و نظارت دقیق بر نحوه انجام تشریفات و صدور مجوز های ورود و ترخیص کالا فراهم نموده است. از جمله همین موارد وجود اسناد و ومدارک الکترونیک با امضای دیجیتال در خصوص خودرو های دارای ثبت سفارشات غیر قانونی بوده که علاوه بر ارسال الکترونیک با امضای دیجیتال این ثبت سفارشات از طریق سامانه تجارت به گمرک، کلیه شماره های VIN مورد تأیید نمایند گی های مربوطه نیز در سامانه جامع گمرکی ثبت و بارگذاری شده است.

گمرک همچنین در رابطه با آخرین وضعیت ورود گوشی های مسافری اعلام کرد: مسئولیت گمرک راه اندازی سامانه اظهار گوشی های مسافری بوده که این اقدام صورت گرفته و حقوق و عوارض گمرکی تمامی گوشی های مسافری که در سامانه گمرک اظهار شده اخذ و کد رهگیری صادر گردیده است اما اطلاعاتی از مسافر ، گذرنامه و اطلاعات ورود توسط واحدهای ذیربط در اختیار این سازمان قرار نگرفته و با توجه به این موضوع کنترل و راستی آزمایی اطلاعات گوشی های مسافری در حوزه مسئولیت های گمرک نیست.

 این در حالی است که در حال حاضر ارتباط الکترونیکی سامانه جامع گمرکی حتی با خود وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات در خصوص اخذ مجوز ارتباطات رادیویی و همچنین سایر وزارتخانه ها و دستگاه های مجوز دهنده وجود دارد و تبادل اطلاعات به راحتی صورت می پذیرد.

در گزارش گمرک آمده است: تبادل اطلاعات میان گمرک و سایر سازمان ها در حوزه انجام تشریفات گمرکی از طریق پنجره واحد تجارت فرامرزی با موفقیت در حال انجام است چرا که در صورت عدم اتصال به دستگاه های مرتبط جهت اخذ مجوز های الکترونیک از زمان ورود محموله به محوطه های گمرکی تا زمان ترخیص کالا به قصد انبار های داخلی و یا خروج از کشور منجر به توقف فرآیند تشریفات در گمرک خواهد شد و این مستندات نشان می دهد برخی ادعاها در خصوص عدم اتصال و تبادل اطلاعات گمرک با سایر دستگاهها کذب محض است.

گمرک ایران با اشاره به اینکه در صورت نظارت دقیق بر شبکه توزیع کالا هیچ کالای قاچاق امکان ورود به سطح عرضه را نخواهد داشت تاکید کرده است: خبر سازی و فرافکنی در خصوص عدم اتصال به اطلاعات پنجره واحد تجارت فرامرزی بهانه ای بیش نیست چرا که گمرک بارها در مکاتبات دسترسی به اطلاعات این سامانه را رسما اعلام کرده و مستندات آن موجود است.

 در جوابیه گمرک به این گزارش آمده است: طبق قانون امور گمرکی که همچنان قابل اجرا و استناد می باشد اظهار نامه گمرکی می بایست توسط ذی نفع صرفا به گمرک تسلیم شده و وظیفه کنترل کلیه مجوز ها و مدارک موجود نظیر ثبت سفارش، اسناد بانکی و مجوز های ترخیص به عهده گمرک می باشد که این مهم به خوبی با هوشمند سازی سامانه جامع گمرکی قابل انجام بوده و دستاورد های حاصل از سامانه جامع در حوزه ملی و بین المللی موید این مطلب است که در یک نمونه قابلیت های موجود در سامانه جامع گمرک منجر به کشف بزرگترین تخلف در حوزه واردات گردید و اگر سامانه گمرک نبود پرونده فساد خودرو کشف نمی شد.