پوشاندن واقعیت‌های اقتصاد ایران از آقای روحانی/ همه فهمیدند شعار «از رکود عبور کردیم» توخالی است

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سیدامیر سیاح- تابستان 92 بعد از یک دوره تورم و بی‌ثباتی شدید در اقتصاد ایران، معرفی تیم اقتصادی دولت تدبیر و امید شامل چند اقتصاددان خوشنام، در محافل اقتصادی، امید و خوشحالی زیادی ایجاد کرد. امید از بابت رویکرد تورم‌ستیزانه وزیر اقتصاد و خوشحالی از بابت رفتن رییس‌جمهوری که واقعیت‌های تلخ اقتصادی را نمی‌دید یا انکار می‌کرد.

در ابتدای کار، خوشبختانه تیم اقتصادی آقای روحانی موفق نشان داد و توانست با کشیدن ترمز تورم و ایجاد ثبات در اقتصاد ایران، به تورم و بی‌ثباتی شدید دو سال آخر دولت مهرورزی پایان دهد؛ اما درخشش این موفقیت، خیلی زود با فرورفتن اقتصاد ایران در رکودی بی‌سابقه، رنگ باخت. رکودی که ابتدا انکار یا دست‌کم گرفته شد اما خیلی زود همه فهمیدند شعار «از رکود عبور کردیم» توخالی است.

آقای مسعود نیلی مشاور اقتصادی رییس‌جمهور در مردادماه 93 با حضور در برنامه تلویزیونی پایش، رکود در آن زمان را کم اهمیت دانست و با تشبیه اقتصاد به خودروهایی که پشت چراغ قرمز متوقف مانده‌اند، از پایان رکود خبر و وعده داد با سبز شدن چراغ، به‌زودی حرکت خودروها آغاز می‌شود اما سال 93 نیز به پایان رسید ولی کسادی باز هم ادامه داشت. گویی مشتری‌ها از بازار ایران غیب شده بودند.  از اوایل سال94 به تدریج واحدهای با بنیه مالی ضعیف‌تر که نمی‌توانستند دو سال رکود پی‌در‌پی را تحمل کنند، تعطیل می‌شدند اما صدای آنها به گوش کسی نمی‌رسید. سال95 دومینوی تعطیلی ناشی از رکود، به واحدهای بزرگ و برندهای مشهور رسید و این‌بار سقوط‌ها پرسروصدا بود اما در این زمان، رییس‌جمهور، سرخوش از افزایش فروش نفت، وجود رکود را یکسره انکار می‌کرد و آمارهای رشداقتصادی را به منتقدان نشان می‌داد. تیم اقتصادی دولت هم برای اینکه رییس‌جمهور از توهم رشداقتصادی خارج نشود، تعطیلی برندهای مشهور را با رقابتی بودن بازار، کهنگی فناوری و طبیعت اقتصادآزاد توجیه می‌کردند.

رفتار تیم اقتصادی دولت در پنهان نگه داشتن یا انکار واقعیت‌های رکود و ارائه آمارهای مطابق با میل رییس‌جمهور، از همان ابتدای شروع رکود در سال92 شروع شد زمانی که اقتصاددانان دلسوز و ریش‌سفیدان تشکل‌های  تولیدی درباره رکود بی‌سابقه هشدار می‌دادند اما رییس‌جمهور چنان سرگرم لوزان و ژنو بود که برای خواندن گزارش‌های محرمانه درباره عقب افتادن حقوق‌ها و بیکاری کارگران وقت نداشت. در این زمان، آقای روحانی به‌جای آسیب‌شناسی و چاره‌جویی برای رکود، یکسره وعده توافق هسته‌ای می‌داد و در این کار چنان افراط کرد که حتی حل مشکل ریزگردها و آب خوردن را هم به بعد توافق هسته‌ای موکول کرد (سخنرانی در مراسم گرامیداشت هفته محیط زیست 17 خرداد94) آقای نهاوندیان رییس دفتر اقتصاددان رییس‌جمهور نیز پیش از آن در آبان92 در جمع سران اتاق ایران صریحاً از «فتح الفتوح اقتصادی» بعد از توافق هسته‌ای خبر داده بود.

از همان ابتدای تشکیل دولت آقای روحانی، تقریباً همه کارشناسان اقتصادی می‌دانستند که اینطور وعده دادن برای گشایش اقتصادی، نه تنها برای مذاکرات دشوار هسته‌ای راهگشا نیست، بلکه به فعالان اقتصادی علامت می‌دهد تا سرمایه‌گذاری جدید را به بعد از دوران توافق هسته‌ای موکول کنند. چنین بود که از همان پاییز92، فعالیت‌های اقتصادی فریز شد، تقاضا برای کالاهای سرمایه‌ای (ماشین‌آلات) و سپس واسطه‌ای (مواد اولیه) عقب نشست و به‌زودی ویروس خطرناک کسادی، از مسیر کاهش قدرت خرید حقوق‌بگیران، به بازار کالاهای مصرفی هم سرایت کرد و رکود، دچار هم‌افزایی و تشدید شد.

شاید بزرگ‌ترین ایراد وارد به عملکرد تیم اقتصادی آقای روحانی این است که چرا در سال‌های92 و 93 واقعیت‌ها را به رییس‌جمهور نگفتند؟ چرا ایشان را از اغراق‌گویی‌های توهم‌آمیز درباره نتایج برجام باز نداشتند؟ و از آن بدتر، چرا خودشان با این موج وعده دادن‌های توخالی همراه شدند؟ اگر به تیم اقتصادی آقای احمدی‌ن‍ژاد به حق ایراد می‌گیریم که چرا ایشان را از «توهم نتایج هدفمندی» خارج نکردند، به تیم اقتصادی آقای روحانی هم همین انتقاد وارد است که چرا درباره نتایج موهوم برجام، به رییس‌جمهور حرفی نزدند؟ چرا انتقادهای خیرخواهانه درباره «تحریم داخلی» تولیدکنندگان داخلی توسط ادارات دولتی، دیوان‌سالاری فاسد و مقررات ضدتولیدی را یکسره نشنیده گرفتند یا تخطئه کردند؟ مگر نمی‌دانستند در اقتصادی با این همه موانع تولید، هیچ ایرانی عاقلی سرمایه‌گذاری نمی‌کند چه رسد به سرمایه‌گذاران ترسوی خارجی...

پوشاندن واقعیت‌های اقتصاد ایران از آقای روحانی، متأسفانه امسال در مراسم روزجهانی کارگر، سر باز کرد و باعث شد رییس‌جمهور در مواجهه با کارگران به ستوه آمده از فشار کسادی، به تلخی غافلگیر شوند. پنهان کردن حقایق و آمارسازی برای خوش آمد رییس‌جمهور، بخشی از اشتباهات تیم اقتصادی آقای روحانی است. اشتباه بزرگ‌تر این تیم، به ذهنیت و رویکردهای اشتباه آنها در مواجهه با مسائل اقتصاد ایران مربوط می‌شود.