در این مقاله قصد داریم بیشتر درباره هورمون تستوسترون و کارایی های آن صحبت کنیم. برای این که بدانید هورمون تستوسترون چیست و وظیفه آن در بدن ما چیست با ما همراه باشید.

هورمون تستوسترون چیست ؟

تستوسترون متعلق به یک نوع هورمون مردانه به نام آندروژن است که گاهی به عنوان استروئید یا استروئیدهای آنابولیک شناخته می شود. در مردان تستوسترون عمدتا در بیضه ها تولید می شود. مقدار کمی از آن نیز در غدد فوق کلیه ترشح می گردد. هیپوتالاموس مغز و غده تستوسترون را کنترل می کند. هیپوتالاموس پیامی در خصوص مقدار تستوسترون مورد نیاز می فرستد و هیپوفیز نیز آن پیام را به بیضه ها منتقل می کند. این ارتباط از طریق مواد شیمیایی و هورمون های موجود ردو بدل می شود.

تستوسترون در توسعه اندام های جنسی مرد قبل از تولد و توسعه ویژگی های جنسی ثانویه در بلوغ دخیل است. این ویژگی ها عبارتند از بم تر شدن صدا، بیشتر شدن اندازه آلت تناسلی و اندازه تاندون ها و رشد موهای صورت.

طبق گزارشات کلینیک Mayo در ایالات متحده هورمون تستوسترون در درایو جنسی مسئول تولید اسپرم، توزیع چربی، تولید گلوبول های قرمز و حفظ قدرت عضلانی نقش دارد. به همین علت مقدار این هورمون با سلامت و رفاه عمومی در مردان مرتبط است. یکی از مطالعات انجام شده در سال 2008 در مجله Frontiers of Hormone Research ادعا می کند که حتی این هورمون در جلوگیری از پوکی استخوان در مردان که پیوند مغز استخوان شده اند، موثر است.

در زنان تخمدان ها و غدد فوق کلیه تولید تستوسترون را بر عهده دارند. سطح این هورمون در زنان به نسبت یک دهم تا یک بیسمتم این مقدار در مردان است.

مقدار کم هورمون تستوسترون

دانشکده پزشکی هاروارد گفت که سطح تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد. و این همان چیزی است که سطح کم هورمون تستوسترون و یا هیپوگنادیسم نامیده می شود. سطوح تستوسترون به نسبت عوامل مختلف متفاوت است و حتی می تواند روز به روز و حتی در ساعات مختلف کم و زیاد شود.

علائم کمبود تستوسترون

• افزایش اندازه سینه
• اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی
• کاهش میل جنسی
• کاهش تعداد اسپرم ها
• افسردگی، تحریک پذیری و عدم توانایی در تمرکز
• نرم شدن و کوچک شدن بیضه ها
• از دست دادن توده عضلانی یا ریزش مو
• استخوان ها شکننده تر می شوند

باید توجه داشته باشید که برخی عوامل جدا از سطح کمی تستوسترون نیز می توانند باعث بروز اختلالات نعوظ بشوند. مواردی مانند بیماری اعصاب یا مشکلات خون.

پزشکان معمولا برای درمان هیپوگنادیسم را زمانی تشخیص می دهند که سطح تستوسترون کمتر از 300 نانوگرم در دسی لیتر باشد.

تستوسترون بالا در زنان

سطوح بالا ی تستوسترون در زنان می تواند باعث بروز مشکلات متعددی شود. برای مثال چرخه قاعدگی نامنظم، بیشتر شدن موی بدن، آکنه و بم شدن صدا. زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک دارای سطوح بالای هورمون های مردانه هستند. بالا بودن مقدار تستوسترون در زنان حتی می تواند منجر به ناباروری شود.

برای افرادی که نگران کم و زیاد بودن مقدار تستوسترون خود هستند، پزشک می تواند یک آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون برای شان تجویز کند. بعد از تشخیص در صورت پایین بودن سطح تستوسترون آن ها نسخه مصنوعی هورمون را دریافت می کنند.

تستوسترون مصنوعی در فرم های زیر موجود است:

• یک فرم ژل مانند که روی بازوها، شانه ها و یا شکم به صورت روزانه استفاده می شود. یک پچ پوستی که دو بار در روز روی بدن یا اسکروتوم قرار می گیرد.
• و یک فرم محلول که به صورت تزریقی برای زیر بغل تجویز می شود. تزریق باید هر دو یا سه هفته تکرار شود.

طبق گفته های اداره غذا و دارو ایالات متحده مردانی که از ژل های تستوسترون استفاده می کنند باید مراقب باشند که این ژل را به جای دیگری نزنند و بعد از اتمام به خوبی بدن شان را تمیز کنند. زنان و کودکان به هیچ وجه نباید این ژل را لمس کنند.

مردان مسن تری که درمان هورمون تستوسترون را شروع می کنند خیلی زود متوجه افزایش میل و قوای جنسی شان می شوند. اما گاها مشکل نعوظ با این درمان حل نمی شود چرا که ریشه آن مشکلات دیگری مانند دیابت یا افسردگی است.

ادعاهای دیگری نیز در خصوص درمان تستوسترون وجود دارد که هنوز در حد فرضیه می باشد و در حال آزمایش و بررسی است. برای مثال احتمال می رود که تجویز هورمون تستوسترون مشکل از دست دادن حافظه ناشی از کهولت سن را برطرف کند. مطالعه ای که در سال 2017 در JAMA منتشر شد حاوی نتایج آزمایش تزریق تستوسترون به 788 مرد مسن با مشکلات حافظه بود که نشان داد این درمان کمکی به بازگشت حافظه شان نمی کند.

همچنین ممکن است هورمون تستوسترون به درمان کم خونی، تراکم استخوان و مشکلات استرس هم کمک کند. مطالعه ای که باز در مجله JAMA چاپ شد نشان داد که درمان های تستوسترون در مردان دچار کم خونی با سطوح پایین تستوسترون بهتر از درمان با پلاسبو است. همچنین مشکل تراکم استخوان هم بعد از درمان با تستوسترون بیشتر از درمان با پلاسبو بهبود یافته است.

ایزام ایمنی و درصد ریسک درمان های هومون تستوسترون هنوز مورد تحقیق و بررسی قرار دارد. این مثال می تواند برخی عوارض جانبی و برخی عوارض طولانی مدت داشته باشد.

برای مثال درمان تستوسترون خود باعث کم شدن تعداد اسپرم ها می شود. بنابراین “مایکل ای ورنر” متخصص آندرویوز با اشاره به یائسگی مردان توصیه می کند که مردانی که قصد دارند در آینده بچه دار شوند، از مصرف تستوسترون پرهیز کنند.

مطلعه ای که در سال 2009 انجام شد نشان داد که از جمله عوارض جانبی استفاده از این درمان افزایش احتمال ابتلا به مشکلات قلبی می باشد. مطالعه ای که در سال 2017 انجام شد نیز نشان داد که درمان با هورمون تستوسترون موجب افزایش حجم شریان های کرونری می شود. همچنین سازمان غذا و دارو ایالات متحده تولیدکنندگان را ملزم به ذکر احتمال افزایش خطر حملات قلبی و سکته مغزی در پی مصرف این هومون روی برچسب محصولات تولید شده کرده است.

عوارض احتمالی مصرف هورمون تستوسترون

بیمارانی که درحال استفاده از هورمون تستوسترون هستند در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنند:

• لکنت زبان
• ضعف دی رک طرف یا بخشی از بدن
• تنگی نفس یا مشکات دیگر تنفسی
• درد قفسه سینه
• طبق گفته کلینیک Mayo درمان با هومون تستوسترون همچنین احتمال ابتلا به آپنه خواب را افزایش می دهد.
• همچنین ممکن است باعث رشد پروستات و اندام سینه شود. حتی در مواردی سرطان سینه هم تشخیص داده شده است.