صحنه تصادف است یا میدان جنگ؟

به گزارش پارس به نقل از جام جم، آرام، پشت فرمان اتومبیل تان نشسته اید و منتظرهستید گره ترافیک عصرگاهی باز شود. نزدیک غروب است و اتوبان حسابی شلوغ. با این ازدحام و شلوغی هم طبیعی است که نتوانید با سرعت دلخواه حرکت کنید. برای همین هم حرکت ماشین ها بیشتر شبیه مورچه هایی است که در یک صف، دنبال هم راه می روند؛ نه ماشین هایی که می توانند با سرعت در اتوبان مسیرشان را طی کنند. ترافیک به اندازه کافی خسته کننده است، اما چاره ای نیست. باید صبر کرد. در همین حال، ناگهان صدای وحشتناکی می شنوید و با تکانی شدید، کمی جلو می روید. یکی دو ثانیه زمان لازم است تا متوجه شوید چه اتفاقی افتاده… بله، ماشینی که پشت شما بود، یک لحظه فراموش کرده ترمز کند و حالا نیمی از اتومبیل او و نیمی از اتومبیل شما له شده و در هم فرورفته است.
البته ماجرا فقط به این نوع تصادف ها ختم نمی شود. خیلی وقت ها فقط کافی است آینه های دو ماشین به یکدیگر بخورد و از شدت ضربه خم شود. آن وقت است که باز هم راننده ای عصبانی و پرخاشگر می تواند با شروع درگیری های لفظی و فیزیکی، این صحنه را به میدان جنگ تبدیل کند.

**ظرفیت ها متفاوت است
شب باید فرزندتان را به مطب دکتر ببرید و در ترافیک گیرافتاده اید. دیرتان شده است. از طرفی مهلت پرداخت قسط های ماشین هم نزدیک است و هنوز پولی را که باید تهیه کنید، آماده نکرده اید. از صبح در محل کارتان بوده اید و حالا هم خسته و کلافه از کار و ترافیک، در حال طی کردن مسیر اداره تا خانه هستید. ترافیک به اندازه کافی خسته کننده است و زمانی که بعضی راننده ها احساس زرنگی می کنند و می خواهند راه شما را بگیرند، این خستگی هم بیشتر به چشم می آید. آن وقت است که شاید کنترل احساسات غیرممکن شود، اما در آن شرایط هم خیلی ها هستند که می توانند آرامش خود را حفظ کنند. آنها بخوبی می دانند چطور باید در سخت ترین موقعیت ها هم آرام ماند و چگونه برخورد کرد، اما چرا برخی دیگر از راننده ها نمی توانند در این لحظات آرامش خود را حفظ کنند و برخوردی منطقی داشته باشند؟ می گویند باید صبور بود و به این زودی ها از کوره در نرفت، اما چطور می توان این خصوصیت اخلاقی را پرورش داد؟

دکتر حسین ابراهیمی مقدم، روان شناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با « جام جم» ضمن بیان این که میزان صبر و تحمل انسان های مختلف با یکدیگر متفاوت است، یادآور می شود: ظرفیت انسان ها یکسان نیست و اگر آن را مانند لیوان آب تصور کنیم، می توان گفت برخی افراد لیوان بزرگ تری دارند و برخی دیگر لیوانی کوچک تر. در نتیجه طبیعی است که لیوان بزرگ تر هم گنجایش و ظرفیت بیشتری داشته و برعکس، لیوان کوچک تر ظرفیتی کمتر. با این مثال مشخص می شود ظرفیت افراد در رویارویی با شرایط استرس زا متفاوت است و همین تفاوت هم موجب خواهد شد برخوردشان یکسان نباشد. به همین دلیل است که گاهی می بینیم، افراد حتی با شنیدن صدای بوق خودروی پشتی هم از کوره در می روند و نمی توانند خودشان را کنترل کنند. آنها چنان ظرفیت شان پر شده است که صدای بوق خودرو های دیگر برایشان مانند قطره آبی اضافی است که آنها را سرریز می کند و آرامش شان را می گیرد. در مقابل، کسانی هم هستند که ظرفیت بیشتری دارند و حتی در بدترین تصادف های رانندگی هم صبور و آرام باقی می مانند. بنابراین یکی از نکات مهم این است که بپذیریم افراد ظرفیت های مختلفی دارند که به گفته این روان شناس، این تفاوت ها هم در ساختار خانواده معنا پیدا می کند و هم از نظر ارثی و ژنتیکی.

**چرا کاسه صبرمان لبریز می شود؟
به نظر می رسد اگر شخصی با آرامش زندگی کند و چندان مشکلی در زندگی اش نداشته باشد، احتمال بروز این عصبانیت ها و پرخاشگری ها هم کمتر می شود. با وجود این، گاهی می بینیم افراد با کوچک ترین استرسی کنترل شان را از دست داده و واکنشی نامناسب نشان می دهند.
دکتر ابراهیمی مقدم درباره عللی که باعث می شود استرس های متعددی برای فرد به وجود بیاید و روی هم تلنبار شود، توضیح می دهد: مسائل مختلفی مانند مشکلات خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد چنین شرایطی شود و عرصه را بر فرد تنگ کند. بنابراین در صورت بروز این گونه مشکلات باید به فکر باشیم تا بموقع و از راه درست آنها را حل کنیم.

نوع نگرش افراد هم می تواند در این زمینه نقش موثری داشته باشد. این روان شناس با اشاره به این موضوع می گوید: عده ای هستند که در طول زندگی بتدریج به این باور رسیده اند که خودشان باید حق شان را بگیرند. بعضی ممکن است خودشان تجربه های ناخوشایندی در این باره داشته باشند و فکر کنند اگر از مسیر قانونی اقدام کنند، هیچ وقت به حق شان نخواهند رسید یا این که زمان زیادی می گذرد تا حق شان را بگیرند و به همین دلیل هم سعی می کنند خودشان وارد عمل شوند. گروه دیگری هم هستند که فقط به آنچه از دیگران شنیده اند، اکتفا می کنند و باور دارند اگر خودشان اقدام کنند، سریع تر به نتیجه خواهند رسید و بهتر و زودتر می توانند به حق شان برسند. به همین دلیل هم ممکن است این افراد به اشتباه نتیجه گیری کنند و بگویند خودشان باید برای گرفتن حق شان دست به کار شوند که البته چنین طرز تفکری در جامعه می تواند خطرناک هم باشد؛ ولی متاسفانه گاهی پیچ وخم های اداری موجب ایجاد چنین نگرشی می شود. در این گروه، کسانی که نگران ارزیابی غلط مامور راهنمایی و رانندگی هستند نیز ممکن است خودشان برای رسیدن به حقی که دارند، اقدام کنند و منتظر رسیدن مامور نمانند.

حتما شما هم بعضی از راننده ها را دیده اید که به قول معروف دست پیش را می گیرند که پس نیفتند. همان ها که می دانند خودشان مقصرند، ولی طوری وانمود می کنند که انگار چیزی هم طلبکارند. اینها هم کسانی هستند که تصور می کنند با دعوا کردن و داد و بیداد می توانند طرف مقابل را محکوم کنند و او را در حالتی تدافعی قرار دهند. دکتر ابراهیمی مقدم درباره این افراد چنین توضیح می دهد: این نوع برخورد موجب می شود طرف مقابل عقب نشینی کرده و حتی باور کند خودش مقصر بوده است. البته گروه دیگری هم هستند که تصور می کنند اگر با طرف مقابل درگیر شوند و سر و صدا راه بیندازند، دیگران حق را به آنها خواهند داد. در این مواقع حتی ممکن است قبل از رسیدن مامور راهنمایی و رانندگی هم مشکل حل شود و این اشخاص با گرفتن خسارت و… از جریان تصادف سودی به دست آورند.

کسانی هم هستند که به نظر می رسد بیشتر به دنبال بهانه می گردند تا خودشان را تخلیه کنند. این روان شناس دراین باره می گوید: بعضی افراد در طول زندگی، مشکلات و مسائلی را که برایشان پیش می آید، جابه جاسازی می کنند. به عنوان نمونه ممکن است در زندگی خانوادگی مشکلی داشته باشند، ولی تصادف را بهانه می کنند تا خودشان را از این طریق تخلیه کنند و آرام تر شوند.
وی می افزاید: مسائل فرهنگی هم می تواند در این زمینه موثر باشد. به طوری که بعضی از افراد که با فرهنگ صحیح رانندگی یا حتی فرهنگ زندگی شهرنشینی آشنا نیستند، ممکن است همیشه منتظر شرایطی باشند تا رفتاری ضداجتماعی و نابهنجار از خودشان نشان دهند. این افراد بیشتر کسانی هستند که در موقعیت های دیگر هم مشکل آفرین خواهند شد و مثلا ممکن است خودشان مرتکب خلافی شوند، ولی از دیگران طلبکار باشند و با لحنی نامناسب با آنها صحبت کنند.

**آرامش تان را حفظ کنید
اگر تصادف کنید و راننده مقابل بی توجه به رفتار و برخورد شما درگیری را شروع کند و واکنش نامناسبی نشان دهد، چه کار خواهید کرد؟ آیا شما هم با او درگیر می شوید یا همچنان آرام می مانید تا مامور راهنمایی و رانندگی از راه برسد؟
خیلی وقت ها چنین موقعیتی برای افراد پیش می آید و آنها نمی دانند چه کار باید کرد. نمی دانند برخورد صحیح چیست و چطور می توان در بدترین شرایط هم سلامت روانی را حفظ کرد. دکتر ابراهیمی مقدم، می گوید: فردی که درگیری لفظی یا فیزیکی را شروع می کند، مسلما انسان سالم و طبیعی نیست و اگر چنین بود، هیچ وقت این برخورد را از خودش نشان نمی داد. به همین دلیل توصیه می شود به چنین اشخاصی با این دید نگاه کنید و بدانید حتی ممکن است آنها دچار اختلالات و مشکلات روانی باشند. وی می افزاید: با این توضیحات مشخص می شود بحث کردن و درگیر شدن با فردی که از نظر سلامت روان مشکل دارد نه تنها وضع را بهبود نمی بخشد که حتی می تواند مشکلات بیشتری را هم برای شما ایجاد کند؛ بنابراین در چنین موقعیت هایی بهتر است هیچ بحثی نکنید و هرچه زودتر از ماموران راهنمایی و رانندگی کمک بخواهید تا از طریق آنها، مشکل هرچه سریع تر خاتمه یابد.

**این شیوه رفتاری باید اصلاح شود
گاهی ممکن است در خیابان شاهد چنین درگیری ها و رفتارهای نامناسبی از طرف بعضی رانندگان باشیم. شاید برای بعضی از ما این نوع برخورد عادی شده باشد، اما نباید فراموش کنیم چنین واکنش هایی، رفتارهایی ضداجتماعی و نابهنجار است که می تواند نگرش دیگران را هم نسبت به فرهنگ و جامعه ما تغییر دهد. به همین دلیل هم شاید بد نباشد قانونگذاران این نوع برخوردها و واکنش های ضداجتماعی را به عنوان جرم در نظر بگیرند و فرد مجرم را براساس خطایش مجازات کنند تا او هم نتیجه کار اشتباهش را ببیند.

دکتر ابراهیمی مقدم می گوید: از طرفی برای تغییر چنین شیوه رفتاری نادرستی باید مشکلات معیشتی و زندگی مردم به حداقل برسد و این مسائل تا حد امکان برطرف شود. به عنوان نمونه می توان فرهنگ و الگوی مراجعه به روان شناسان و روانپزشکان را میان مردم ترویج داد تا آنها از این راه بتوانند بسیاری از مشکلات روحی و روانی شان را برطرف کنند و ظرفیت شان به این زودی ها پر نشود.

به گفته وی، رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی هم از دیگر موضوعاتی است که می تواند در کاهش چنین برخوردهایی نقش داشته باشد. در حقیقت، امروزه رانندگی کردن در شهری مانند تهران به عنوان یکی از فعالیت های استرس زا به حساب می آید و طوری است که حتی اگر یک نفر درست و براساس قانون رانندگی کند، باز هم دیگران برایش مشکل ساز خواهند شد. برهمین اساس باید فرهنگ رانندگی صحیح را از طریق رسانه های عمومی، فیلم ها و سریال ها به مردم آموزش دهیم تا بتدریج چنین فرهنگی در زندگی همه افراد جای خودش را باز کند و از بروز چنین واکنش هایی بکاهد.

**رانندگی خانم ها بهتر از آقایان است
می گویند کسی که کمتر تصادف می کند، راننده بهتری است و برعکس، آنها که تجربه تصادف های زیادی دارند، راننده هایی ناشی هستند. از طرف دیگر، آن طور که آمار نشان می دهد در ایران تعداد تصادف های رانندگی خانم ها کمتر از آقایان است؛ بنابراین مشخص می شود خانم ها قوانین راهنمایی و رانندگی را بیشتر و بهتر رعایت می کنند و تخلفات شان هم در مقایسه با آقایان کمتر است و در نتیجه احتمال تصادف آنها هم کمتر خواهد بود.
دکتر ابراهیمی مقدم ضمن بیان این مطلب، می افزاید: علاوه بر این که خانم ها کمتر تصادف می کنند، چون میزان پرخاشگری آنها کمتر است احتمال درگیری پس از تصادف هم میان آنها کمتر از آقایان می شود؛ بنابراین بهتر است چنین فرهنگی میان تمام افراد جامعه رواج پیدا کند تا همه رانندگان با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، احتمال بروز تصادف را به حداقل برسانند.