Ÿ دوست کیست و دوستی چیست؟

عشق به دوست

دریغ و درد که تا این زمان ندانستم                        که کیمیای سعادت رفیق بود، رفیق

به گزارش پارس به نقل از آرامش، موضوع دوستیابی و دوست بازی یکی از چالش های اصلی والدین و حتی همسران است چرا که این عامل شبیه به یک میدان مغناطیسی پر جاذبه عمل کرده و قادر است افکار، رفتار، تمایلات، تصمیمات و در کل تمامی زندگی فرد را به سمت خود جذب کند.

این تمایل ناشی از طبع مدنی و اجتماعی انسان است. به همین دلیل بخشی از سعادت انسان در گرو دوستان اوست. به همین دلیل است که سقراط حکیم در باب دوستیابی می گوید: به اطفال بیاموزید که احدی قدرت ندارد بدون دوست و رفیق زندگی کند، اگر چه مالک تمام دنیا باشد. کسی که امر محبت را کوچک شمارد، خودش کوچک است که گمان می کند بدون دوست کار او انجام می گیرد.

قرآن کریم نیز در سوره آل عمران آیه ۲۰۰ به گسترش ارتباط با دیگران و اجتماعی بودن اشاره کرده است.

پس می توان بیان کرد که دوستیابی و دوستی ها یکی از الزامات و ضروریات زندگی انسان است و اما آنچه در خور توجه است آنکه چگونه دوست انتخاب کنیم؟ چگونه دوستی را حفظ کنیم؟ چگونه دوستی حقیقی را از دوستی های ظاهری تشخیص دهیم؟

Ÿ دوست کیست و دوستی چیست؟

دوست کسی است که عمرش را در مصاحبت دیگری می گذراند و با او در ذوقیات مشترک است، یا کسی است که در شادمانی و غم های دوستش سهیم است.

Ÿ مراتب دوستی

دوستی را می توان در مراتب و طبقات مختلف بررسی کرد. ارسطو در طبقه بندی دوستی چنین می گوید: دوستی ها در سه دسته کلی قابل بررسی است.

دوستی نوع اول: دوستی های فضیلتی که از ناب ترین و خالص ترین و باارزش ترین انواع دوستی است. این دوستی کامل مردمان با فضیلت است که در فضیلت مشابه یکدیگرند. آنها براساس عشق به یکدیگر مهر می ورزند و دوستانی با تمام و کمال مفهوم، دوست هستند. از نشانه های مهم دوستی با فضیلت دوام و پایداری است چرا که همه آنها خوبند و فضیلت، سجیه ای ثابت و با دوام است.

در دوستی با فضیلت، دو طرف از یکدیگر چیزی نمی خواهند، چون دوستی با فضیلت در تمامی لحظه ها در حال زایش، رشد و شکوفایی است. تنها این چنین دوستی ای منجر به ایجاد اتحاد روحانی می شود.

دوستی نوع دوم: در این نوع دوستی آنچه که مبنا قرار می گیرد منافع مشترک بین مردم است و لذتی که از ارضای نیاز و کسب منفعت برای دو طرف حاصل می شود. این نوع دوستی معمولاً در حالتی دوام می یابد و عمق می گیرد که کسب منفعت و لذت در هر دو طرف ایجاد شود. وقتی از کسب منفعت و لذت ناکام می شوند به هر دلیلی به این دوستی ادامه می دهند اما هر چه این فاصله شدت یابد از عمق و دوام دوستی کاسته می شود. در حالتی که هر دو طرف در وضعیت توازن لذت قرار داشته باشند، این نوع دوستی به دوستی با فضیلت نزدیک تر است.

دوستی نوع سوم: دوستی ای مبتنی بر منفعت یا فایده است که پایه دوستی در اینجا براساس نفع صورت گرفته باشد. در چنین شکلی احساس دوستی در بین افراد ضعیف و کم دوام است و دوستی ای که بر پایه نفع استوار باشد، وقتی که نفع از میان برخاست، دوستی هم از بین می رود زیرا چنین دوستانی همدیگر را دوست نمی دارند بلکه جز سود و فایده چیز دیگری را از دوستی نمی جویند. ارسطو در جمع بندی انواع دوستی می گوید تنها دوستی بین مردمان نیک است که مصون از خلل است. دوستانی که دوستی آنها مبتنی بر فضیلت باشد نمی توانند به هم زیان برسانند و در بین آنها تمام صفاتی که مستلزم دوستی است، مشاهده می شود.

Ÿ معیارهای انتخاب دوست

چند معیار کلی و اصلی برای انتخاب دوست از دیدگاه سقراط حکیم عبارتند از:

۱. بررسی ویژگی و رفتار فرد از دوران کودکی و نوع رابطه او با خویشاوندان (مادر، پدر، خواهر، برادر و… ) چرا که شخصیت فرد در دوران کودکی شکل می گیرد اگر در آن دوران حسن اخلاق و سلوک داشته است پس حالا هم دارای همان سجایای اخلاقی است.

۲. بررسی رفتار و برخورد فرد با دوستان قبلی: چرا که او با همان رویه به دوستی هایش ادامه خواهد داد.

۳. بررسی تمایلات و رغبت فرد: مثلاً اگر تنبلی و راحت طلبی و خودخواهی بر وی چیره شده و این خلق بر وی غالب شده، از آن طرف مایل به خوشگذرانی است. بدان که این صفات هم به خود او و هم به دوستانش ضرر می رساند.

۴. تمایلات فرد نسبت به مادیات و حرص او در مال اندوزی

۵. تمایلات و جهد او در ریاست طلبی و مقام پرستی

۶. صفات اخلاقی مثل مسخرگی، هزل گویی، اوقات به بطالت گذراندن و بی هدف بودن

علاوه بر شش نشانه ذکر شده توسط سقراط در بسیاری از متون، نشانه مهم خردورزی و فرزانگی برای انتخاب دوست تاکید شده است.

در جمله ای حضرت علی (ع) می فرماید: جز با خردمند و پرهیزگار همنشینی مکن و جز با اندیشمندان پاکدامن نیامیز و رازت را جز با مومن وفادار در میان نگذار.

Ÿ ادای حق دوستی

یکی از مهمترین آفات دوستی ها عدم درک و رعایت حقوق دوستی است. برای ادای حق دوستی چند عامل مهم همواره باید مورد توجه قرار گیرد:

۱. حضور دائمی در ناملایمات و لحظات سخت و همچنین همراهی در شاید های دوستان

۲. عدم اجازه و بدگویی از دوست در هر جا و شرایطی

۳. هدایت و ارشاد دوست نسبت به اشتباهات و عیوبش با زبانی نرم و آرام، همراه با صبوری و دلسوزی

۴. عدم اجازه مداخله سخن چینان و بدگویان در روابط دوستی

۵. رازداری و حفظ اسرار دوست بدون قید و شرط