طرح تحول سلامت به نفع چه کسانی بود؟

پایگاه تحلیلی خبری «پارس» - وزارت بهداشت و درمان یکی از مهمترین وزارتخانه‌های کشور است که علاوه بر مدیریت دانشگاه‌های پزشکی، نظارت بر امور مربوط به بهداشت و درمان را بر عهده دارد. اساساً هدف این نهاد، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به ایدئولوژی و قوانین منبعث از آن، همواره حمایت از حوزه بهداشتی- درمانی جهت ارتقا دانش پزشکی، حمایت از بیماران به خصوص قشر ضعیف و یا بیماران خاص و مواردی از این قبیل بوده است. بر این اساس، وزیر بهداشت دولت یازدهم، سید حسن قاضی‌زاده هاشمی نیز بعد از عهده‌دار شدن ریاست این نهاد، طرح‌های خاصی را جهت بهبود نظام سلامت ارائه داد.

شاید بتوان طرح تحول نظام سلامت را مهمترین ایده وی در آغاز فعالیتها دانست. این طرح که با هدف بهبود سیستم سلامت ایران در اوایل سال 1393 به اجرا درآمد، از همان ابتدا موافقان و مخالفان زیادی داشت. یکی از نقدهای مهم این طرح بحث چندبرابر شدن تعرفه‌های پزشکی به خصوص در بخش دولتی است که همواره از سوی وزیر بهداشت رد شده و بر پایین بودن دستمزد پزشکان تأکید داشت. بر این اساس و در راستای طرح مزبور، ارائه خدماتی چون ارتقای کیفیت و افزایش امکانات درمانی و بهداشتی در دستور کار این نهاد قرار گرفت و اقداماتی چون احداث بیمارستان‌های جدید به اجرا درآمد؛ اما طرحی که با صرف بودجه‌های کلان آغاز شد، اکنون با مشکلات عدیده‌ای چون کسری بودجه، افزایش دستمزد پزشکان، افزایش فاصله پزشکان و پرستاران و... مواجه است.

چنانچه طبق یک بررسی میدانی، "پزشکان خانواده در ایران بیش از یک ‌و نیم برابر درآمد سرانه دریافتی دارند. این میزان دریافتی بعد از تعدیل قیمت‌ها در طرح تحول سلامت است." این در حالیست که قشر پرستاران، علیرغم ساعات کاری فشرده، حقوق ناچیزی را در برابر پزشکان دریافت می‌کنند. شاید دردناکترین خبر در این حوزه، خبر مرگ چندین پرستار به دلیل فشار کاری زیاد است که خبر آن در چند ماه گذشته تیتر بسیاری از خبرگزاری‌ها گردید. می‌توان گفت، این طرح نه تنها به کاهش فاصله درآمدی پزشکان و پرستاران که در بسیاری از کشورها فاصله‌ای کم و ناچیز است، کمکی نکرد، بلکه به زعم بسیاری، این فاصله را 20 برابر نیز گردانید. متاسفانه باید گفت منابع مالی این طرح‌ها که از طریق مالیات بر مردم و یا درآمدهای عمومی حاصل می‌شود، به جای آنکه در بخش‌های مهمتری چون اشتغال به کار رود، تنها نصیب قشر خاصی چون پزشکان گردید.

علاوه بر این طرح مزبور در تحقق دیگر اهداف اصلی خود مانند "کاهش هزینه درصد خانوارهایی که بخاطر دریافت خدمات سلامت دچار هزینه کمرشکن شده‌اند" عملاً با شکست مواجه شد، چرا که چندی پیش بر اساس مصوبه هیئت وزیران، داروهای ساخته شده برای بیماری‌های خاص، مزمن و صعب العلاج و داروهای مشمول یارانه از فهرست کالاهای یارانه‌ای حذف شد. در همین راستا سایر طرح‌های مرتبط همچون طرح بیمه سلامت نیز با سرنوشت مشابه مواجه گشته و با مشکلاتی فراوانی مواجه است. بر این اساس می‌توان گفت عملکرد وزیر بهداشت، در نهایت ذینفعانه به ارتقا جایگاه مالی پزشکان منتهی گردید. گرچه نمی‌توان خدمات صورت گرفته توسط این نهاد را در زمینه ساخت بیمارستان‌های جدید، کاهش هزینه بیماران در برخی از جراحی‌ها و... نادیده گرفت؛ اما باید گفت این دستاوردها می‌توانست با هزینه و مشکلات کمتری نیز قابل حصول باشد.