ویژگی‌های یک مسواک مناسب

مسواک برقی برای اولین بار در سال ۱۹۳۹ اختراع شد و از آن زمان تاکنون در تبلیغات تجاری، گاهی بیش از اندازه درخصوص قابلیت بالای مسواک‌های برقی در حفظ بهداشت دندان‌ها و برداشتن پلاک‌ها از روی آن‌ها مبالغه و بزرگ‌نمایی می‌شود.

عضو انجمن پریودنتولوژی ایران در این باره اظهار کرد: مسواک برقی در برخی موارد سبب بهبود سلامت دهان و دندان به ویژه در بیماران بستری، سالمندانی که برای بهداشت دندان‌ها به پرستار نیاز دارند، بیماران دارای دستگاه‌های ثابت ارتودنسی و بیماران ناتوان ذهنی و جسمی می‌شود.

دکتر شبنم آقایان ادامه داد: افرادی که تمایل به استفاده از مسواک برقی دارند، باید نسبت به نحوه صحیح استفاده از آن آشنایی کامل داشته باشند تا سبب آسیب به بافت لثه‌ها نشود.

متخصص جراحی لثه و ایمپلنت درخصوص نحوه صحیح استفاده از مسواک برقی توضیح داد: هنگام استفاده از مسواک برقی، مسواک روی آخرین دندان قرار می‌گیرد و به آرامی به سمت جلو حرکت می‌کند همچنین سر مسواک باید زاویه ۷۰ درجه نسبت به لثه‌ها داشته باشد.

استادیار بخش پریودانتیکس دانشگاه آزاد واحد دندانپزشکی تهران افزود: این حرکت برای هر دندان حدود ۲ ثانیه طول می‌کشد و هنگام قرار دادن مسواک روی دندان‌ها باید سعی شود که حالت قرار گرفتن مسواک از فرم لثه و کانتور دندان‌ها تبعیت کند و در مسواک برقی نیازی به فشار دادن یا حرکت سر مسواک نیست، زیرا خود مسواک عمل تمیز کردن را انجام می‌دهد.

** فواید مسواک برقی برای کودکان

متخصص جراحی لثه و ایمپلنت، استفاده از مسواک برقی را برای کودکان دارای ناتوانی جسمی و حرکتی و کودکان کم سن و سال (زیر ۶ سال) مناسب دانست و گفت: از آنجا که کودکان مهارت کافی برای مسواک زدن ندارند و پلاک‌های دندانی آنان ناقص برداشته می‌شود و از طرفی، چون مسواک‌های برقی نیاز به مهارت‌های دستی را با حرکت‌های خودکار خود کاهش می‌دهد، برای کودکان مفید است.

آقایان افزود: کودکانی که به شناخت کافی در خصوص لزوم استفاده از مسواک برای حفظ سلامتی دندانهای خود رسیده اند و در واقع برای کودکانی که انگیزه و مهارت دستی کافی برای مسواک زدن دارند، مسواک برقی هیچ برتری نسبت به مسواک معمولی ندارد.

به گفته وی، مسواک برقی درصورتی بهتر است که دفعات استفاده روزانه از آن نسبت به مسواک دستی بیشتر باشد.

آقایان تاکید کرد: با این وجود هیچ طرح مسواکی که به طور قابل توجهی در برداشتن پلاک برتر باشد، هنوز از نظر علمی برای کودکان ثابت نشده است.

** ویژگی‌های مسواک مناسب

امروزه در تبلیغات تجاری دیده می‌شود که برخی تولیدکنندگان مسواک مدعی هستند که به دلیل تغییراتی که در نحوه قرارگیری الیاف، اندازه، طول یا سختی مسواک‌ها ایجاد کرده اند، تولیدات آنان دارای مزیت بیشتری است، ولی مطالعات علمی، این ادعا‌ها را رد می‌کند.

عضو انجمن پریودنتولوژی ایران در این خصوص گفت: تحقیقات در مقادیر ایندکس خونریزی از لثه که ملاک برتری مسواک‌ها به شمار می‌رود، تفاوت عمده‌ای بین مسواک‌های مختلف قائل نیستند.

آقایان افزود: عمدتا مسواک‌ها در اندازه طول و سر مسواک، طرح، میزان سختی الیاف و ترتیب قرارگیری الیاف با هم متفاوت هستند.

وی توضیح داد: کارایی و صدمات احتمالی ناشی از انواع مختلف مسواک‌ها به میزان زیادی به چگونگی استفاده از آن‌ها بستگی دارد؛ استفاده از مسواک سخت، مسواک زدن افقی با شدت و استفاده از خمیردندان‌های بسیار ساینده ممکن است باعث سایش ناحیه سرویکال دندان‌ها و تحلیل لثه شود.

**مسواک سخت یا نرم

آقایان ادامه داد: برای تهیه مسواک باید به این نکته توجه داشته باشیم مسواک هایی که الیاف با نوک گرد دارند در مقایسه با مسواک‌های دارای الیاف با سطح مقطع صاف یا لبه‌های تیز آسیب کمتری به لثه‌ها وارد می‌کنند.

وی با بیان اینکه مسواک‌ها بر اساس ضخامت الیاف، تقسیم بندی می‌شوند، گفت: براساس این تقسیم بندی، ضخامت مسواک‌های نرم حدود ۲ دهم میلی متر، ضخامت مسواک‌های متوسط سه دهم میلی متر و مسواک‌های سخت تا چهار دهم میلی متر است.

آقایان ادامه داد: الیاف‌های نرم‌تر انعطاف پذیرتر هستند و به راحتی به نواحی زیر ماژین و سرویکال لثه دسترسی می‌یابند.

وی تاکید کرد: مسواک‌های دارای الیاف سخت همراه با تحلیل لثه بیشتری هستند، البته روش استفاده از مسواک و میزان سایندگی خمیردندان‌ها نسبت به سختی الیاف‌ها روی سایش لثه و دندان‌ها تاثیر بیشتری دارد.

متخصص جراحی لثه و ایمپلنت گفت: طبق مطالعات انجام شده مسواک‌های دارای الیاف نرم‌تر برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه مفیدتر هستند و بعد از آن مسواک با درجه سختی متوسط می‌تواند استفاده شود و مسواک سخت اصلا توصیه نمی‌شود.

آقایان ادامه داد: البته تعیین نوع مسواک باید با توجه به وضعیت لثه و طبق نظر دندانپزشک باشد و افرادی که لثه‌های نازک دارند باید حتما از مسواک نرم استفاده کنند.

**ویژگی‌های یک مسواک مناسب

به گفته استادیار بخش پریودانتیکس دانشگاه آزاد اسلامی، مسواک مناسب باید استانداردهایی داشته باشد که براساس آن:

- قطر و ضخامت الیاف مسواک ۲ دهم میلی متر باشد

- شکل سر مسواک باید گرد و بدون تیزی باشد تا سبب آسیب به لثه نشود

- سختی الیاف آن متوسط باشد

- مسواک کودکان، با سر کوچکتر و دسته ضخیم‌تر نسبت به مسواک بزرگسالان باشد تا کودک بهتر بتواند مسواک را به داخل دهان ببرد و به خوبی دسته آن را نگه دارد.

- هرچند، اولویت بندی در مشخصات دسته مسواک‌ها بر اساس سلیقه بیماران تعیین می‌شود، با این حال برخی شواهد بالینی دسته هایی را که انحنای مختصری دارند، تایید می‌کنند و احتمالا این نوع دسته ها، امکان بهتری را برای برداشت پلاک‌ها فراهم می‌کنند.

- مسواک باید هر سه ماه یک بار تعویض شود

** چگونه مسواک بزنیم

آقایان درخصوص نحوه مسواک زدن صحیح نیز توضیح داد: میزان نیروی به کار گرفته شده برای مسواک زدن در برداشت میزان پلاک میکروبی دندان حائز اهمیت نیست؛ دیده شده افرادی که با شدت بیشتری مسواک می‌زنند دچار مشکلاتی مانند تحلیل لثه، ضایعاتی در نواحی سرویکال لثه و زخم‌های دردناک لثه بیشتری نسبت به افرادی که نیروی زیادی وارد نمی‌کنند، می‌شوند.

وی گفت: در صورت رعایت نکردن اصول مسواک زدن، دو مشکل اصلی تحلیل لثه و از بین رفتن مینای دندان‌ها بروز پیدا می‌کند که در اثر فشار زیاد و بد مسواک زدن، به لثه‌ها و دندان‌ها آسیب وارد می‌کند.

آقایان در مورد مسواک‌های برقی نیز اظهار کرد: هنگام استفاده از مسواک باید از شکل دندان و لثه تبعیت شود یعنی باید زاویه قرار دادن مسواک روی دندان‌ها رعایت شود، زیرا اگر بخشی از مسواک روی دندان و بخش دیگر روی لثه‌ها قرار گیرد، به لثه‌ها آسیب وارد می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین نباید از خمیردندان‌های ساینده استفاده شود، مسواک پس از هر بار مصرف به خوبی تمیز شود و هر سه ماه یک بار به ویژه افرادی که روی سه بار مسواک می‌زنند (به دلیل تغییر شکل الیاف مسواک) تعویض شود.