باورهای غلط تغذیه‌ای

شایعات مطرح شده راجع به شیر

این روزها شایعاتی چون وایتکس ریختن در شیر، مخلوط کردن شیر با آب، اضافه کردن شیر خشک به شیر، توصیه به جایگزینی شیر با شیره بادام‌ها بادام و کلم و دانه‌های روغنی باعث شده که رنگ مصرف این ماده غذایی مفید در جامعه کمتر شود. همچنین اظهار می‌دارند که شیر پاستوریزه چندان خاصیتی ندارد و شیر یک ماده غذایی صنعتی محسوب می‌شود. ضمناً شیر پرچرب کلسیم بیشتری داراست.

شیر یک غذای کاملاً طبیعی به شمار می‌آید و در گروه مواد غذایی صنعتی قرار ندارد. این ماده غذایی طی مراحل پاستوریزاسیون و بعضاً استریلیزاسیون ضدعفونی و بسته‌بندی می‌گردد و هیچ ماده مصنوعی و افزودنی به طور طبیعی به آ‌ن اضافه نمی‌شود.

به صراحت می‌توان گفت که شیره بادام جایگزین  شیر نمی‌شود؛ 100 گرم بادام حاوی 240 میلی‌گرم کلسیم و 612 کالری می‌باشد، ویتامین D هم ندارد و حاوی 21 گرم پروتئین می‌باشد. اگر قرار باشد که نیاز روزانه کلسیم را توسط بادام تأمین کنیم، لازم است که روزانه 500 گرم بادام مصرف شود، البته به شرطی که میزان جذب کلسیم از بادام 100 درصد باشد.

از طرفی مصرف روزانه 500 گرم بادام در روز، 3000 کالری به رژیم روزانه وارد می‌کند که این رقم، کالری زیادی است که طی زمان کوتاه، باعث افزایش وزن و چاقی خواهد شد. از طرفی مصرف این مقدار بادام نیز از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. حقایق مذکور در مورد بادام مطرح شد، حال فرض کنید که قرار باشد شیره بادام را استخراج کنیم و با عسل شیرین کنیم، در این صورت میزان دریافتی کلسیم در ازای آن انرژی حاصل از آن چقدر خواهد بود؟ آیا به نظر شما این موضوع مقرون به صرفه است یا خیر؟!

در رابطه با میزان کلسیم در شیر کم‌چرب و پرچرب باید گفت که میزان جذب کلسیم در شیر پرچرب اندکی بیشتر از شیر کم چرب می‌باشد، لذا برای کودکان در حال رشد و افراد لاغر مفید می‌باشد و ویتامین A و D بیشتری داراست و از طرفی طعم و مزه بهتری هم دارد ولی مضرات شیر پرچرب بیشتر از مزایای آن است، چرا که چاق کنندگی آن بیشتر است و به دلیل وجود چربی‌های اشباع باعث افزایش چربی خون و LOL خواهد شد.

لازم به توضیح این نکته است که علت ماندگاری بالای شیر پاستوریزه و استرلیزه، از بین رفتن میکروب‌های بیماری‌زا و غیربیماری‌زا است، از طرفی بسته بندی مناسب‌تر و بهتری دارند، بنابراین طبیعتاً زمان ماندگاری‌‌شان طولانی‌تر خواهد بود. ولی با گرم شدن هوا، میکروب‌های غیر بیماری‌زای باقی مانده در شیر،‌ فعالیتشان بیشتر شده و با گذشت یک تا 2 روز سریع فاسد می‌شوند ولی در هوای سرد ماندگاری طولانی‌تری داشته، تا یک هفته بلکه 10 روز هم ماندگاری خواهد داشت.

کلسیم ماده معدنی محلول در چربی نیست، عامل افزاینده جذب کلسیم، ویتامین ‌D می‌باشد، شیرهایی که فاقد چربی هستند ویا میزان چربی آنها کاهش یافته است، ویتامین D شان هم کاهش یافته، بنابراین ممکن است مقداری از جذب کلسیم آنها نیز کاهش یابد.

پس می‌توان گفت که تفاوت زیادی در کلسیم شیرهای بدون چربی و با چربی وجود ندارد و کمبود ویتامین D را می‌توان از طریق جذب آفتاب بر روی پوست جبران نمود. وجود یا عدم وجود چربی در شیر باعث تفاوت کالری حاصل از شیر و تفاوت مزه آن می‌شود.

حال باید راجع به اینکه چه شیرهایی مواد نگهدارنده و یا مواد شیمیایی دارند، صحبت نمود. برچسب مواد غذایی را مطالعه کنید، شیرهایی که حاوی مواد افزودنی هستند، به قرار زیر است:

- شیرهای طعم‌دار مثل شیرکاکائو، شیر قهوه، شیرعسل و شیر خرما که ماده غذایی طبیعی به آن اضافه شده است.

- شیرهای طعم‌دار نظیر شیر موز، شیر توت فرنگی و شیر با سایر طعم‌ها که به احتمال زیاد این طعم‌ها طبیعی نیستند و اسانس هستند.

- شیر سویا که از سویا گرفته شده و ممکن است برای طعم بهتر آن با سایر افزودنی‌ها مخلوط شود.

- شیر کم لاکتوز که افزودنی ندارد، اما ترکیب آن با شیر طبیعی متفاوت است. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که در ایران 56 میلیون نفر دچار کمبود کلسیم هستند و به اندازه کافی کلسیم دریافت نمی‌کنند، از طرفی سن پوکی استخوان به 35 سال کاهش یافته و هزینه‌های درمان آن گزاف می‌باشد.

باور غلط: نمک دریا را جایگزین نمک یددار تصفیه شده کنید

این روزها بعضی از افراد استفاده از نمک دریا را توصیه می‌کنند و اصرار بر کنار گذاشتن مصرف نمک یددار تصفیه شده دارند. آن‌ها ادعا می‌کنند که نمک دریا حاوی ریزمغذی‌های مفیدی است که فرآیند تصفیه کردن آن باعث از بین رفتن آنها می‌شود، ضمناً افزودن ید به نمک برای سلامتی زیانبار است.

لازم به توضیح است که ایران از نظر اقلیمی در منطقه‌ای واقع شده که از نظر میزان برخی از ریزمغذی‌ها از جمله ید بسیار فقیر است، براساس همین موضوع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری متخصصین ذیربط در 20 سال گذشته برنامه افزودن ید به نمک‌های خوراکی را به منظور کاهش اختلالات ناشی از کمبودید، تدوین و اجرا نموده است و خوشبختانه از موفق‌ترین برنامه‌های اجرایی کشوری به شمار آمده است.

این ریزمغذی اساسی نقش مهمی در بدن ایفا می‌کند و نرسیدن میزان کافی ید به بدن باعث بروز عوارضی چون گواتر، ناهنجاری‌های مادرزادی، هیپوتیروئیدی مادرزادی، کرولالی مادرزادی، افزایش موارد سقط و مرده‌زایی و کاهش بهره هوشی می‌شد. لذا طبق برنامه اجرایی مذکور کارخانه‌های تولید نمک موظف شدند که ید را در حد استاندارد و با نظارت وزارت بهداشت به نمک‌های خوراکی افزوده تا با مصرف آنید مورد نیاز بدن  تأمین شود.

باور غلط: نمک دریا باعث افزایش فشار خون نمی‌شود

نکته مهم و قابل توجه این است که منبع استخراج نمک هر منطقه‌ای که باشد، اگر بیش از اندازه استفاده شود، باعث پرفشاری خون و آسیب به کلیه‌ها و سرطان می‌شد. در واقع سدیم جزء اصلی تشکیل دهنده انواع نمک می‌باشد، در نتیجه میزان آن در نمک دریا یا نمک تصفیه شده تفاوت زیادی ندارد.

سدیم موجود در نمک هم عامل اصلی افزایش فشار خون می‌باشد نه نوع نمک. در هر حال توجه داشته باشید که هر محصولی که در بازار عرضه می‌گردد، باید برچسب داشته باشد و در برچسب باید ترکیبات ماده غذایی و آدرس محل تولید و علامت استاندارد و پروانه بهره‌برداری از وزارت بهداشت در ‌آن درج شده باشد، به دلیل اینکه تعداد زیادی از افراد متقلب اقدام به تولید مواد غذایی غیربهداشتی و غیر استاندارد در اماکن غیر استاندارد و غیر بهداشتی می‌کنند، بدون اینکه محل و آدرس آنها مشخص شده باشد که در این صورت پیگیری آنها بسیار دشوار می‌باشد.