برنامه‌های وزارت بهداشت برای حذف بیماری "سل"

دکتر محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در نشست سه روزه مدیران و کارشناسان برنامه کنترل سل در دانشگاه های علوم پزشکی کشور گفت: حدود 3 سال قبل که برخی کشورها برنامه حذف سل را مطرح کردند، دستیابی به اهداف حذف سل دور از انتظار به نظر می رسید اما با موفقیت های چشمگیر حاصله با مدیریت خوب و برنامه ریزی صحیح ثابت شد که این هدف دست یافتنی است.

وی افزود: این هدف به قدری بزرگ بود که در برنامه سلامت برنامه توسعه پایدار برای ۱۵ سال دوم مد نظر قرار گرفت. از ۱۷ هدف توسعه پایدار، هدف سه که برنامه سلامت است، حذف سل، هپاتیت ویروسی، پایان اپیدمی ایدز و کنترل اپیدمی بیماری‌های منتقله از آب و غذا را نشانه گرفته است.

گویا افزود: امسال دکترمارگارت چان، رئیس سازمان بهداشت جهانی اولویت اول را پایان بیماری‌های واگیر اعلام کرد و گفت: به اهداف تعریف شده برای سال ۲۰۳۰ که یکی از آنها حذف سل است به شدت پایبندیم  و لازم است تا سال ۲۰۳۰، ۹۵ درصد موارد مبتلا به سل شناسایی و تحت درمان قرار گیرند و همچنین مطمئن شویم درمان موفق بوده است.

وی بیان کرد: در بین بیماریهای عفونی صرف نظر از بیماری‌های تنفسی که قابل پیشگیری و کنترل نیستند، سل جایگاه ویژه ای دارد و با توجه به بار مرگ ناشی از TB/HIV ، ادغام دو برنامه کنترل سل و اچ آی وی در یکدیگر یک اقدام مهم و پیچیده است که مستلزم برنامه‌ریزی صحیح است. چون نمی‌توان سل را بدون اچ آی وی و بالعکس دید.

گویا خاطرنشان کرد: هرچه حساب شده‌تر عمل کنیم، بار بیماری و میزان بروز بیماری کاهش یافته و به اهداف نزدیک‌تر می‌شویم. مهم‌ترین کار بیماریابی و تشدید فعالیت‌های مربوطه است که باید براساس شناسایی گروه های هدف و بصورت کارشناسی شده باشد. سل را باید عمدتا در دو جا پیدا کنیم؛ یکی در محل‌های خاص و دیگری در جمعیت‌های خاص؛ که زندان و حاشیه شهرها از جمله محل‌های خاصی هستند که باید روی آنها سرمایه‌گذاری ویژه کرد.

وی افزود: مسئله دوم استفاده بهینه از ابزارهای تشخیصی خاص است. تلاش شده است ابزارهای تشخیصی به نحو عادلانه توزیع شود. در حال حاضر آزمایشگاه رایگان میکروسکوپی سل در همه شهرها وجود دارد و امکان کشت و آنتی بیوگرام و تشخیص پیچیده‌ترین انواع سل در قطب‌های کشوری وجود دارد. اما باید دسترسی به روش‌های تشخیص سریع‌تر را همگام با دنیا توسعه دهیم.

رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت گفت: بدیهی است دسترسی به داروهای جدید و گرانقیمت ساخته شده در دنیا برای کوتاه‌تر و موفقیت‌آمیزتر کردن رژیم درمانی موارد سل مقاوم به درمان (که بخش کوچک اما مهمی از بیماران مسلول کشور را تشکیل می‌دهند) یک ضرورت است. پس بعد از بیماریابی صحیح باید از ابزارهای تشخیصی صحیح با درنظر گرفتن هزینه، استفاده کرد.

وی بیان داشت: من اطمینان دارم در کشور ما با پتانسیل و نیز نیروی انسانی با تجربه موجود، قادر هستیم زودتر از زمان تعریف شده به اهداف حذف سل دست یابیم و ازدست اندرکاران برنامه انتظار دارم تمامی تلاش خود را برای آگاه سازی و جلب مشارکت حداکثری افراد کلیدی استان ها و مدیران بالادستی در دانشگاه های علوم پزشکی بعمل آورند. همه باید بدانند که حذف سل یک اولویت جهانی، منطقه ای و کشوری است که ابعاد وسیع اجتماعی دارد.

وی همچنین بر ضرورت بقا و تثبیت نیروهای انسانی با تجربه و آموزش دیده برنامه کنترل سل در دانشگاه ها تاکید کرد.

بنابر اعلام روابط عمومی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، نشست مدیران و کارشناسان برنامه کنترل سل و جذام  در دانشگاه های علوم پزشکی کشور با حضور دکتر محمد مهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر، دکتر مهشید ناصحی مدیر کشوری برنامه کنترل سل و جذام، مدیران و کارشناسان برنامه کنترل سل و جذام کلیه دانشگاه های علوم پزشکی کشور به مدت سه روز در تهران برگزار شد. این نشست به میزبانی مشترک مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی البرز و همکاری و مشارکت آزمایشگاه مرجع منطقه‌ای سل دانشگاه علوم پزشکی تهران شکل گرفت.

در این نشست به محورهای زیر پرداخته شد: مروری بر وضعیت بیماری سل  و جذام  در جهان و کشور،   مروری بر  آخرین استراتژی های جهانی کنترل سل و جذام،   ارتقاء  و به روز رسانی دانش همکاران  در زمینه های ابزارهای تشخیصی  و درمان های جدید، مقاومت دارویی، مدیریت سل فعال و  نهفته در گروه های پرخطر و ارتقای مهارت همکاران در مدیریت اجرایی، کاربری نرم افزار آنلاین ثبت و آنالیز داده‌های بیماران مبتلا به سل و تجزیه و تحلیل مبتنی بر مستندات،   تفسیر رادیولوژی ساده  قفسه سینه،  مراحل اجرایی انجام آزمایشات اسمیر، کشت، آنتی بیوگرام و تعیین هویت مایکوباکتریوم و همچنین ارائه گزارش زمینه‌های وضعیت مقایسه‌ای آمار دانشگاه‌ها در سال ۱۳۹۳و موارد نیازمند به مداخلات مبتنی بر شواهد،  گزارش اقدامات انجام شده برای برنامه سل و داوطلبان سلامت، وضعیت درخواست‌های دارویی دانشگاه‌ها، وضعیت ثبت عوارض داروهای ضد سل، برخی چالش‌های نظام مراقبت مقاومت دارویی در سل، اشتراک تجربه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، بازدید از یک آزمایشگاه استاندارد  منطقه‌ای سل با سطح ایمنی B۲، آشنایی با بخش مولکولار سل و دستگاه .GeneXpert