تهرانی‌ها سالانه چقدر کربن تولید می‌کنند؟

~~به گزارش پارس ، به نقل از خبرگزاری ایسنا بابک نگاهداری در گفت‌وگو با خبرنگار شهری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به اینکه رشد شتابان کالبدی فضایی تهران تغییرات آب و هوایی بزرگی را در آینده به همراه خواهد داشت، گفت: منشا مشکلاتی که امروزه دامن گیر جوامع بشری شده است در بسیاری از موارد به محیط زیست باز می گردد و بی توجهی به همین مسایل است که سبب شده تا هر از گاهی شاهد حوادث طبیعی ناگواری در جهان باشیم.

وی افزود: در حال حاضر بر اساس مطالعات انجام شده در این مرکز، شهر تهران از نظر تولید دی اکسید کربن رتبه 14 را در جهان دارد و سالانه 47 میلیون و 568 هزار و 95 هزار تن دی اکسید کربن در تهران تولید می شود.

تغییرات آب و هوایی اولین ثمره نابودی محیط زیست

وی ادامه داد: تغییرات آب و هوایی و نوسان‌هایی در میانگین شاخص های دما و بارش در طولانی مدت به عنوان یکی از اصلی ترین عارضه های تولید گازهای گلخانه ایست که در آینده نزدیک و با ادامه این روند گریبان گیر تهران خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: با وجود این که میدانیم که بخش قابل توجهی از منابع تولید گازهای گلخانه ای که سبب آسیب پذیری محیط زیست و زندگی بشری می شود را می توان با روش های مختلف کاهش داد اما در کنار این کاهش باید بتوان بهترین راه برای کاهش آسیب پذیری افراد و شهرها را در مقابل پیامد های نامطلوب و پیش بینی نشده آب و هوایی پیدا کرد.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با اشاره به مطالعات انجام شده در این مرکز تاکید کرد: از آن جائی که تولید گاز های گلخانه ای ارتباط مستقیمی با حضور بشر دارد پس می توان نتیجه گرفت که هرجا تراکم و جمعیت بالاتری داشته باشد در میزان تولید این گازها نیز سهم بیشتری ایفا خواهد کرد که با این حساب پرتراکم ترین نواحی درمنطقه 10 ودر مرکز کلانشهر تهران می باشد و کم تراکم ترین نواحی نیز نواحی منطقه 3 است.

چه عواملی بر افزایش تولید گازهای گلخانه ای در تهران تاثیر می گذارند

نگاهداری ادامه داد: البته در تعیین میزان اثرگذاری عوامل مختلف بر انتشار گازهای گلخانه ای در شهر مولفه های زیادی تاثیر گذارند که موقعیت جغرافیایی می تواند از مهم ترین آن ها باشد.

وی افزود: به طور مثال شرایط آب و هوایی ناحیه شهری، موقعیت شهر در ارتباط با منابع طبیعی از جمله زغال سنگ و نفت و عرض جغرافیایی و ارتفاع شهر از سطح دریا می تواند ارتباط مستقیمی با میزان مصرف انرژی داشته باشد.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران همچنین به تاثیر متغییر های جمعیتی اشاره کرد و افزود: ترکیب جمعیتی، ساختار سنی،گرایش به سمت خانوارهای کوچک تر و نرخ رشد جمعیت نیز با وجود این که شاید در ظاهر ارتباط مستقیمی با تولید گازهای گلخانه ای نداشته باشد اما میتواند جزو تاثیرگذار ترین عوامل در ایجاد این گازها باشد.

نگاهداری تاکیدکرد: میزان تراکم در شهر، تنوع کاربری، مولفه های حمل و نقل شهری و نوع ساختار فضایی و هم چنین نوع فعالیت های اقتصادی و انتقال فعالیت های صنعتی آلوده کننده به سایر مناطق نیز از مواردی است که باید در تحلیل وبررسی نیروهای تاثیر گذار بر انتشار گازهای گلخانه ای در شهرها به آن توجه کرد.

از ظرفیت گروه های محلی استفاده کنیم

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران ادامه داد: حال که می دانیم با ادامه این روند چه آینده ای در انتظار شهر ما خواهد بود باید بتوانیم رویکردهای سازگار با تغییرات آب و هوایی را در مدیریت خود لحاظ کنیم به گونه ای که ازمدیریت نخبه گرا به سوی تأکید و بهره گیری از اجتماع محلی و ظرفیت ها و دارایی‌های اجتماعات حرکت کرده و با ایجاد وابستگی های اجتماعی و اقدام های گروهی داوطلبانه و سازمان های غیر دولتی و شهروندان دگر گونی در سبک زندگی را ایجاد کنیم.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران خاطر نشان کرد: همه این اتفاقات زمانی به وقوع می پیوندد که هم افزایی و یکپارچه کردن اقدامات کاهش و سازگاری در مقیاس محلی ایجاد شود و همه با همراهی و همکاری یکدیگر در مسیر رفع آن حرکت کنند.

نگاهداری همچنین حمل و نقل را از مهم ترین بخش های تاثیر گذار بر تولید گازهای گلخانه ای دانست و با اشاره به سهم قابل توجه حمل و نقل در انتشار گازهای گلخانه ای در کشور گفت: وضعیت شماره گذاری وسایل نقلیه در کشور، تعداد ناوگان از هر نوع وسیله نقلیه و میزان تولید فرآورده های نقتی قابل استفاده در حمل و نقل باید در بررسی تولیدات گازهای گلخانه ای در کشور مورد توجه واقع شود و با نگاه جامع تری به مسایل و مباحث حمل و نقل نگاه شود.

وی همچنین دسترسی آسان تر شهروندان به نیازهایشان، تعداد سفرهای شغلی و آموزشی و طول بزرگراه های موجود را از مواردی بیان کرد که باید به آن توجه ویژه ای شود به این معنی که با کاهش طول معابر شهری، تعداد مسافرت های انجام شده و رعایت متوسط سرنشین وسایل نقلیه بتوان سهم حمل و نقل عمومی را در کاهش گازهای گلخانه ای پررنگ تر کرد.

چگونگی کاهش سهم حمل و نقل در تولید گازهای گلخانه ای

نگاهداری ادامه داد: آثار اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بهره برداری از متروی تهران ، عملکرد شبکه اتوبوسرانی تندروی شهری تهران، مقایسه تعداد ایستگاه های حمل و نقل عمومی با تعداد تقاطع ها،پل ها و تونل های بزرگراهی و هم چنین مساحت سرانه بزرگراههای کشور و تهران باید به کمک تحلیلگران بیاید تا کارشناسان این حوزه بتوانند به بررسی دقیق طرح بپردازند.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران گفت: البته باید دانست که حمل و نقل تنها مولفه تاثیرگذار در تولید این گازها نیست و به عبارت دیگر برای رسیدن به راهکاری واحد و جامع لازم است تا مساحت محیط های ساخته شده، میانگین متوسط دمای روزانه هوا در دوره های مختلف، میزان مصرف برق، میزان مصرف سوخت ها و سرانه تولید پسماندهای خانوارهای شهری را با متوسط جهانی مقایسه نموده و مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد.

نگاهداری افزود: متوسط تولید زباله در روز، میزاب مصرف آب شرب،حجم آب برداشت شده از منابع سطحی و زیرزمینی در دوره های مختلف، درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری و تغییرات فضای سبز نیز می تواند جزو سرفصل هایی باشد که برای رسیدن به راهکار مبارزه با تولید گازهای گلخانه ای نیاز به مطالعه و بررسی دارد.

وی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته گفت: تعداد سفرهای روزانه در تهران در سال 83 تنها 12 و نیم میلیون بود که در سال 92 این رقم به 17 و نیم میلیون رسیده است. همچنین سهم استفاده از حمل و نقل عمومی از 48 درصد تنها با 3.6 درصد رشد به 51 درصد رسیده است.

بخش های خانگی، تجاری و عمومی حدود 45 درصد گازهای گلخانه ای تهران را تولید می کند

نگاهداری با اشاره به آمارها درخصوص تولید گازهای گلخانه ای گفت: براساس مطالعات انجام شده در این مرکز بیشترین میزان تولید گازهای گلخانه ای در تهران در بخش های خانگی، تجاری و عمومی با 44.3 درصد بوده است این در حالی است که حمل و نقل 29.9 درصد از این آلایندگی را متحمل می شود و بعد ازآن صنایع با 14.6 درصد در رده سوم قرار میگیرد.

وی تاکید کرد: بررسی نتایج این مطالعات نشان میدهد که مدیران شهری باید با نگاه ویژه ای در این 3 بخش وارد عرصه شوند، این آمارها ضمن تایید آلایندگی صنایع، یاد آور این موضوع است که بخش خانگی، تجاری و حمل و نقل بیش از 74 درصد از آلایندگی گاز دی اکسید کربن در تهران را ایجاد می کنند.

مقدار کل انتشار دی اکسید کربن در سال 1392 در کلانشهر تهران 63 میلیون تن می‌باشد؛ که سرانه ردپای کربن در کلانشهر تهران 7.77 تن به ازای هر شهروند است و بخش های حمل و نقل و کاربری زمین بیشترین منتشر کننده دی اکسید کربن هستند.

رئیس مرکز مطالعات شهری تهران ادامه داد: دو رویداد مهم یعنی افزایش سرانه تعداد سفرهای درون شهری در عین کاهش نرخ رشد جمعیت، کاهش بعد خانوار در تهران از 4.06 در سال 75 به 3.44 در سال 85 و 3.13 در سال 90 اتفاق افتاده است پس می توان گفت که افزایش انتشار گازهای گلخانه ای در کلانشهر تهران تنها ناشی از افزایش جمعیت نیست بلکه ناشی از دگرگونی در سبک زندگی شهری است.

وی افزود: مقدار کل انتشار دی اکسید کربن در سال 1392 در کلانشهر تهران 63 میلیون تن می‌باشد؛ که سرانه ردپای کربن در کلانشهر تهران 7.77 تن به ازای هر شهروند است و بخش های حمل و نقل و کاربری زمین بیشترین منتشر کننده دی اکسید کربن هستند.

تغییرات آب و هوایی تهران ناشی از افزایش تولیدگازهای گلخانه ای است

رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران گفت: اما همه این اتفاقات در همین سالیان اخیر تغییرات گسترده ای را در حوزه آب و هوایی در تهران ایجاد کرده است که کاهش تعداد روزهای همراه با بارش برف یا برفابه در ایستگاه شمال تهران از 29 روز در سال 1988 به 5 روز در سال 2010 و کاهش بارندگی ماهیانه به میلیمتر در ایستگاه شمال تهران از 504 میلیمتر در سال 1988 به 312 میلیمتر در سال 2010 شاهدی بر این مدعاست.

نگاهداری تصریح داشت: قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در سال 86، سیاست حمل و نقل عمومی، طرح های ترافیکی کلان شهر، برنامه کاهش آلودگی هوا در هشت شهر بزرگ تهران و آیین نامه اجرایی کنوانسیون تغییرات آب و هوایی در پروتکل کیوتو مصوب سال 88 توانستند در کاهش تولید گازهای گلخانه ای در کشور تاثیر گذار باشند و کمی از سرعت روز افزون آن بکاهند اما همچنان برای رسیدن به نقطه مطلوب باید برنامه ریزی صورت گیرد.

وی تاکید کرد: بالا بودن ردپای کربن شهروندان تهرانی (7.77 تن به ازای هر نفر) و افزایش سرانه انتشار گاز کربنیک در دو دهه اخیر و ضرورت ایفای نقش شهروندان برای کاهش ردپای کربن، آسیب پذیری شهروندان در برابر پیامدهای تغییرات آب و هوا مانند سیل، خشکسالی، فرونشست زمین، طوفان های گرد و غبار و تسلط شیوه حکمروایی شهری و رویکردهای آن (با ویژگی هایی چون نخبه گرایانه، فنسالارانه، اجباری، تنظیمی، بالا به پایین و بدون توجه به گروههای هدف) بر سیاست‌ها، مقررات و برنامه های مدیریت کلانشهر تهران از چالش‌های سازگاری با تغییر آب وهوا در مدیریت کلانشهر تهران و دلایل اتکا به اجتماعات محلی است.

چالش های تغییرات آب و هوایی در تهران

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران عدم پوشش فضایی و جغرافیایی اقدامات دولتی و شهرداری بر تمامی بخشهای برنامه ریزی و کل فضای شهر را از دیگر چالش های تغییرات آب و هوایی در تهران نام برد و افزود: وجود منازل مسکونی با زیربنای بالا و نیز خانه های ویلایی باسرانه بالای مصرف انرژی؛ بالا بودن سرانه کاربری های تجاری و اداری و نرخ جذب سفر بالا؛ کمبود سرانه خدمات شهری و نرخ تولید بالای سفر برای تأمین خدمات؛ تراکم کم محله 79 نفر در هکتار؛ اندازه طولانی بلوکها و تشویق ساکنان به استفاده بیشتر از خودرو، بالا بودن سرانه کاربری های بایر و گسستگی بافت محله و هزاران عامل دیگر در طی این سال ها تولید گازهای گلخانه ای را افزایش داده است.

چه راهکارهایی برای خروج از بحران وجوددارد؛ سازگاری یا مبارزه

وی ادامه داد: حفاظت از نواحی سرسبز و طرح های نوسازی مسکن به منظور افزایش کارآیی انرژی در شهر، کاربرد برنامه ریزی کاربری زمین برای مصرف کارایی انرژی و توسعه در بافت های قدیمی و تشویق برای افزایش تراکم می تواند از ادامه این روند در شهر جلوگیری کند.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران گفت: تلفیق برنامه های کاربری زمین با سامانه حمل و نقل همراه با اولویت دادن به حمل و نقل عمومی، هدایت توسعه کالبدی شهر بصورت متراکم و اقداماتی با هدف افزایش تقاضا برای حمل و نقل عمومی ، تعویض سوخت های فسیلی و افزایش کارآیی انرژی در زیرساخت های شهری همه راهکارهایی هستند که برای داشتن تهرانی پاک و سالم به آن نیازمندیم.

نگاهداری هم چنین با بیان این که بخشی از محیط زیست تهران به طور کامل نابود شده است گفت: باید اقدامات سازگارانه ای نیز در این باره داشته باشیم و بتوانیم با شرایط موجودسازگاری کنیم که ایجاد نهاد مدیریت یکپارچه شهر، تمرکز زدایی و اتکا به جامعه مدنی و جایگزینی اهداف اجتماعی و اقدامات مشارکت طلبانه برای از حاشیه خارج کردن اقشار جا مانده از تصمیم گیری های محوری، ایجاد سیستم های هشدار مخاطرات طبیعی و گسترش یک راهبرد آموزشی برای برنامه ریزان سازگاری با دانش تغییر آب و هوا و افزایش توانایی اجتماعی مردم از اقدامات سازگارانه ایست که نیاز است با تمرکز بر رهبران و افراد مطلع محلی در صورت لزوم اجرایی شود.