چند هکتار جنگل در ۵سال اخیر سوخته اند؟

به گزارش پارس به نقل از خبرآنلاین آتش، بلایی که هر ساله به جان جنگل ها می افتد و هزاران هکتار از ذخایر طبیعی ارزشمند، برگ ، ساقه و ریشه درختان را در کام خود می کشد. حالا به سناریو تکراری هر ساله تبدیل شده است. با شروع فصل گرما آغاز می شود و با بیل و سطل خاموش می شود.
چندی پیش هم سناریو تکراری آتش سوزی جنگل ها با شروع فصل تابستان شروع شد؛ آتش در جنگل های شلم ایلام زبانه کشید و ۱۰۰هزار هکتار از قسمت های جنگل را جزغاله کرد. ۱۰۰هزار هکتار از جنگل هایی که ۱۴میلیون و ۳۱۹هزار و ۶۳هکتار از نقشه ایران را پوشش داده اند. مساحتی معادل ۸.۸درصد از مساحت کشور. جنگل های زاگرس در مساحتی حدود 5 میلیون هکتار که در اراضی 10 استان غربی کشور پراکنده شده است. حدود 17 درصد خاک کشور را تشکیل می دهد.

ناصر مقدسى، قائم مقام سازمان جنگل ها از دخيل بودن عوامل انسانى در آتش سوزى جنگل هاى ايلام خبر داد: به دليل گرم بودن هوا و كمبود بارش هاى فصلى، بسيارى از جنگل هاى كشور در خطر آتش سوزى هستند و كوچك ترين بى احتياطى سبب بروز حريق و وزش باد نيز باعث گسترش آن در جنگل هاى كشور مى شود. آتش سوزى در جنگل هاى ايلام عامل انسانى داشته است.

مقدسى با اشاره به افزايش دماى بى سابقه تا حدود 40 درجه سانتيگراد در این جنگل ها گفت: اين دماى هوا با توجه به كمبود بارش ها تهديدى براى جنگل هاى سوزنى برگ اين منطقه كه حدود 70 هزار هكتار وسعت دارد، محسوب مى شود كه بر اين اساس هشدارهاى لازم داده شده و مسئولان استانى در حالت آماده باش قرار دارند.

علاوه بر این در همین روزها،‌ آتش به جان جنگل های گلستان و فارس هم افتاد.

اما این آتش سوزی های هر ساله چه مقدار از منابع طبیعی ما از جمله جنگل ها و مراتع را طعمه حریق می کند؟

در آخرین گزارش مرکز آمار ایران آماری از تعداد آتش سوزی های ۵سال اخیر و مساحت جنگل ها و مراتعی که بر اثر این آتش سوزی ها از بین رفته است آمده است؛

سال ۸۹را می توان سال سیاه جنگل ها نامگذاری کرد. سالی که رکورد آتش سوزی در چند سال گذشته شکسته شد و آمار افزایش آن نسبت به سال قبل به ۱۰۰درصد رسید. در سال ۸۹، ۳۷۶۲مورد آتش سوزی به ثبت رسیده است. عددی که در سال های قبل و بعد هم تکرار نشده است.

توسعه زمین های کشاورزی، تهیه زغال، درگیری های قومی و قبیله ای جزو آتش سوزی هایی است که به لقب عمدی گرفته اند. در آتش سوزی غیر عمدی تفرج غیر مسوولانه، سرایت آتش سوزی از زمین کشاورزی، بی احتیاطی چوپانان، رانندگان و شکارچیان از عمده موارد غیر عمدی به حساب می آیند.

دسته سومی هم برای آتش سوزی هایی که جنگل ها را به تاراج می برند وجود دارد؛ حریق های طبیعی. ایجاد آتش سوزی در اثر تخمیر و فعل و انفعالات شیمیایی مواد آلی زمین، آذرخش، تابیدن نور خورشید به قطعات ته بطری و شیشه که حرارت خورشید را روی برگ ها و گیاهان متمرکز می کند از جمله این حریق های طبیعی است.

سال ۱۳۸۸ حدود ۵۷۵۳هکتار از جنگل های کشور آتش گرفت بعد از آن در سال ۱۳۸۹به یکباره مساحت آتش سوزی ها ۷برابر شد و به عدد ۴۰۷۷۲هکتار رسید. در سال ۱۳۹۰ وضعیت نسبت به سال ۸۹مقداری بهتر شد و مساحت آتش سوزی ها به ۳۶۹۷۲هکتار رسید. سال بعد از آن اما به یکباره مساحت مورد حریق کاهش چشمگیری داشته است و به ۸۱۳۱هکتار رسیده است. اما این روند نزولی ادامه نداشته و سال ۹۲دوباره مساحتی که طعمه حریق شده افزایش پیدا می کند اما نه به اندازه سال ۸۹.

جنگل های ارزشمند ایران

مناطق جنگلی ایران به ۵ منطقه اکولوژیکی تقسیم می شوند که در جدول زیر آمده است؛

منطقه	مساحت	ویژگی
منطقه اکولوژیکی ارسباران در استان آذربایجان ‌ شرقی و شمال غرب استان اردبیل	174838 هکتار	جنگل ‌ های ارسباران به خاطر گونه ‌های گیاهی نادر و منحصر به فرد و تنوع زیستی بالا از سال 1976 ازسوی یونسکو به عنوان یکی از ذخیره ‌ گاه ‌ های زیست ‌ سپهر (بیوسفر) حمایت می ‌ شود. تنوع گونه ‌ های گیاهی از اختصاصات ویژه این ناحیه رویشی است؛ آنچنانکه بیش از 775 گونه گیاهی فقط در منطقه حفاظت ‌ شده شناسایی شده که 55 گونه آن برای اولین بار از ایران گزارش شده است. بسیاری از گونه ‌ های جنگلی ناحیه رویشی هیرکانی در این ناحیه وجود دارد. با این وجود گونه ‌های اصلی آن ناحیه مانند راش و توسکا در ارسباران رشد نیافته است. این امر موجب شده تا در تقسیم ‌ بندی ‌ ها این ناحیه از ناحیه رویشی هیرکانی جدا شود.گونه های اصلی ناحیه ارسباران بلوط سیاه، بلوط سفید، ممرز، سرخدار و افراست.
منطقه اکولوژیکی هیرکانی یا خزری از آستارا در استانگیلان تا گلیداغی در استان گلستان	2086371 هکتار	این منطقه اکولوژیکی به خاطر حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی ‌ های متعدد، گونه ‌ های گیاهی زیادی را در خود جای داده به نحویکه بیش از 80 گونه درختی پهن برگ، 4 گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه ‌ ای تاکنون در آن شناسائی شده که غالباً از تیپ ‌ های راش، ممرز، بلوط بلندمازو، افرا، توسکا و آمیخته تشکیل شده است. جنگل ‌ های این منطقه به صورت نسلی دست ‌ نخورده و سالم، کمربندی از درختان خزان ‌ کننده دوران سوم زمین ‌ شناسی را تشکیل می ‌ دهند. این جنگل ‌ ها که از آن به نام ‌ های جنگل ‌ های مرطوب و یا خزری یاد می ‌ شود دارای ارزش ‌ های زیست ‌ محیطی و اقتصادی بالایی می ‌باشد که در زمره میراث طبیعی جهانی محسوب می شود.
منطقه اکولوژیکی ایران تورانی قسمت اعظم فلات مرکزی ایران	4666941 هکتار	این منطقه بر اساس شرایط توپوگرافی و ارتفاع به دومنطقه کوهستانی با آب و هوای سرد و منطقه جلگه ‌ ای با آب و هوای بیابانی و گرم و خشک تقسیم می ‌ شود. هر چند که شرایط جوی منطقه موجب پراکندگی و فاصله زیاددرختان شده اما بدلیل وسعت زیاد دارای گونه ‌های گیاهی متنوع می ‌ باشد به نحویکه 69 درصد فلور ایران در این ناحیه قرار گرفته است. گونه ‌های اصلی منطقه کوهستانیبنه، بادام و ارس و گونه ‌های اصلی منطقه جلگه ‌‌ا ی گز، تاغ، قیچ و اسکنبیل است.
منطقه اکولوژیکی خلیج فارس- عمانی جنوب غرب و تمام سواحل جنوبی	2039963 هکتار	به دلیل تفاوت اکولوژیکی،رویش ‌ های اصلی این ناحیه به دو قلمرو خلیج فارس و دریای عمان تقسیم می ‌ شود. در قلمرو خلیج فارس که از قصر شیرین تا حوالی مرز استان ‌های بوشهر و هرمزگان امتداد یافته، گونه ‌ های گیاهی کنار، کهورک و پده رویش ‌ های اصلی را تشکیل می ‌ دهند. در قلمرو دریای عمان نیز که بخشی از استان ‌ هرمزگان تا سیستان و بلوچستان (مرزایران و پاکستان) را در بر می ‌ گیرد، گونه ‌ های کهور ایرانی و انواع آکاسیا رویش ‌های اصلی ‌ هستند. چش یا کرت که از چوب آن در صنعت لنج ‌ سازی استفاده می ‌ شود به صورت پراکنده در این قلمرو رویش دارد. جنگل ‌ های ماندابی یا مانگروها نیز که متشکل از دو گونه حرا و چندل است در این ناحیه گسترش دارند. رویشگاه جنگل ‌ های مانگرو درفاصله جزر و مد دریاها قرار دارد.
منطقه اکولوژیکی زاگرس از ناحیه سردشت آذربایجان ‌ غربی تا فیروزآباد فارس	5440494 هکتار	یکی از معیارهای تعیین مرز این ناحیهگونه گیاهی غالب آن، بلوط ایرانی است. اما سایر گونه ‌های اصلی این ناحیه رویشی بنه، بادام، کیکم و گلابی وحشی است. دو کارکرد مهم جنگل ‌های بلوط زاگرس حفاظتآب و خاک هستند که با توجه به غالب بودن آب و هوای خشک و نیمه ‌ خشک در کشور از اهمیتی انکارنشدنی برخوردارند؛ آنچنانکه هر نوع سرمایه گذاری حفاظتی و احیایی را توجیه پذیر نشان می ‌ دهد. جنگل ‌ های زاگرس با توجه به زادآوری محدود و پایین، جزو جنگل ‌ های حفاظتی و حمایتی قرار می ‌ گیرد.