ايران روي گسل پيري/ اصلي ترين نياز سالمندان نيازهاي بهداشتي و مراقبت هاي پزشکي+ جدول

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- وجيهه محسني- هرم سني جمعيت کشور به سرعت به سمت پيري مي رود و پيش بيني هاي سازمان ملل نيز بر اين سرعت صحه مي گذارد. بر اساس پيش بيني هاي اين سازمان جمعيت بالاي ۶۰سال در ايران از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۵۰ با رشد ۲۶درصدي به ۳۳درصد کل جمعيت (حدود ۲۸ميليون نفر) خواهد رسيد که از نظر سرعت پير شدن رتبه سوم جهان را به خود اختصاص مي دهد؛ در حالي که در همان سال (۲۰۵۰) نرخ جمعيت سالمند در کشورهاي جهان ۲۱درصد پيش بيني شده است.

طبق تعريف  جهاني افراد بالاي ۶۰سال سالمند محسوب مي شوند و بر اساس سرشماري سال ۹۰، ۸درصد جمعيت کشور را افراد بالاي ۶۰سال تشکيل مي دهند که اين جمعيت بيش از ۶ميليون نفر را شامل مي شود. از سويي سهم زنان در اين سالمندي بيش از مردان و رو به افزايش است به طوري که طبق مطالعات در سال ۱۴۳۰ سهم زنان سالمند 35.5درصد و مردان سالمند ۳۱درصد يعني به ازاي هر ۱۰۰زن سالمند، ۸۸ مرد سالمند خواهيم داشت.

کاهش نرخ باروري و افزايش اميد به زندگي علت افزايش ميانگين سني جمعيت (متوسط سن افراد يک جامعه) است. براساس برآوردها ميانه سني در ايران در سال ۱۳۸۵ حدود ۲۳سال بوده است که اين شاخص در سال ۱۴۰۰ به حدود ۳۱ و در سال ۱۴۳۰ به بيش از ۴۰سال افزايش خواهد يافت.

ارتقاي سطح سلامت، کاهش آمار مرگ و مير و همچنين مواليد باعث روند رو به افزايش جمعيت سالمندان و ورود کشور به دوره سالمندي شده است. بر اساس مطالعه سازمان ملل در حال حاضر بيش از ۲۰درصد جمعيت کشورهاي توسعه يافته بالاي ۶۰سال دارند و اين نسبت تا سال ۲۰۵۰ به 31.4درصد کل جمعيت کشورهاي توسعه يافته خواهد رسيد و پيش بيني مي شود تا سال ۲۰۵۰ بيش از يک چهارم کل جمعيت ايران سالخورده باشند. بررسي آمار تحولات جمعيتي نشان مي دهد که سهم جمعيت سالمند کشور از 5.2درصد در سال ۵۵ به 7.3درصد در سال ۸۵ و ۸درصد در سال ۹۰ رسيده است.

جدول شماره (۱) که مأخذ آن مرکز آمار ايران است، نشانگر تحولات تعداد و درصد رشد سالانه کل جمعيت و جمعيت سالمند (۶۰سال به بالا) در کشور طي سال هاي ۵۵ تا ۸۵ است. جدول شماره(۲) نيز تحولات جمعيت ۶۰سال به بالا تا افق سال ۱۴۰۵ را نشان مي دهد. طبق اين جدول جمعيت ۶۰سال به بالا تا سال ۱۴۰۵ بيش از ۹۶درصد افزايش مي يابد و حدود ۵ميليون نفر به جمعيت کنوني سالمندان کشور افزوده خواهد شد. در جدول شماره (۳) مراحل سالمندي جمعيت و مدت زمان عبور از يک مرحله به مرحله بعدي در ۹کشور ذکر شده است. مرحله اول، سالمند شدن جمعيت است که در اين مرحله، جمعيت سالمندان بين ۷ تا ۱۴درصد کل يک کشور را شامل مي شود. در مرحله دوم که يک کشور سالمند شده است جمعيت سالمند ۱۴ تا ۲۱درصد کل جمعيت آن کشور را شامل مي شود و در مرحله فوق سالمندي بيش از ۲۱درصد جمعيت يک کشور سالمند هستند.

مروري بر اين جدول ها نشان مي دهد که ايران با شتاب در حال حرکت به سمت کشوري پير و سالمند است و شايد بتوان از اين حرکت به عنوان سونامي خاموش سالمندي در کشور نام برد. به هر حال ايران روي گسل سالمندي قرار دارد. پير شدن جمعيت يک کشور و کاهش نيروي جوان جامعه به عنوان موتور محرکه پيشرفت و توسعه هر کشور تبعات متعددي از جمله نبود رشد و توسعه اقتصادي پويا و بانشاط نبودن يک جامعه، افزايش معضلات و مشکلات روحي و جسمي، افزايش هزينه هاي سرباري، گسست پيوندهاي فرهنگي، ضعيف شدن نيروي دفاعي جامعه، کاهش جمعيت نخبه و ... را به همراه دارد.

تبعاتي که اکنون دامن بسياري از کشورهاي پيشرفته را گرفته و اغلب آن ها را به اتخاذ سياست هايي چون مشوق هاي افزايش جمعيت، ورود نيروي کار از ساير کشورها و ... وادار کرده است. اگر ما نيز در مسير آنان حرکت کنيم در آينده اي نه چندان دور بايد منتظر مشکلات و چالش هاي متعددي باشيم. خطر پير شدن جمعيت کشور هشداري است که سال هاست از سوي مقام معظم رهبري و بسياري از کارشناسان و دلسوزان جامعه مطرح مي شود.

دغدغه اي که براي برطرف کردن آن، ضمن تأمين زيرساخت هاي بهبود شرايط سالمندان از جمله پوشش گسترده بيمه اي، گسترش طب سالمندي، افزايش پوشش درماني براي سالمندان و مراقبت ها و کاهش آسيب هاي جسمي و روحي ويژه اين دوران، رفع مشکلات معيشتي سالمندان، مناسب سازي فضاها براي تردد سالمندان، تکريم و حفظ منزلت سالمندان در خانواده و جامعه بايد بر افزايش نرخ رشد جمعيت البته با رفع موانع اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تأکيد و سياست گذاري ها را در اين راستا تدوين، هماهنگ و اجرا کرد.

همه دستگاه ها در اين زمينه بايد دوشادوش يکديگر و به دور از هر گونه شعارزدگي وارد ميدان شوند در غير اين صورت در آينده اي نه چندان دور تبعات سالمندي دامن کشور ما را هم خواهد گرفت چنان که امروز دامن کشورهاي پيشرفته را گرفته است.

مراحل سالمندي جمعيت
درمرحله اول سالمند شدن جامعه ، جمعيت سالمندان بين ۷ تا ۱۴درصد جمعيت کل يک کشور را شامل مي شود. در مرحله دوم که يک کشور سالمند شده است جمعيت سالمند ۱۴ تا ۲۱درصد کل جمعيت آن کشور را شامل مي شود و در مرحله فوق سالمندي بيش از ۲۱درصد جمعيت يک کشور سالمند هستند.

غفلت از سالمندان در برنامه پنجم توسعه

دکتر فريد براتي سده- بر اساس آخرين سرشماري که سال ۹۰ انجام شد بيش از ۶ ميليون نفر سالمند در کشور وجود دارد و به طور تقريبي بيش از ۸درصد از جمعيت کشور سالمند هستند. روند رو به رشد سالمندي در کشور کاملاً محسوس است و تا سال ۱۴۱۵ شمار سالمندان کشور ۲ برابر مي شود. پديده سالمندي در ايران رو به رشد است و اين موضوع ناشي از افزايش اميد به زندگي، پيشرفت علم پزشکي، کاهش مرگ و مير و... است.

از طرفي ميزان زاد و ولد نيز کمتر شده و در واقع زاد و ولد رابطه اي مستقيم با پديده سالمندي جوامع دارد اما برخي کارشناسان و همچنين دفتر جمعيت سازمان ملل بحران سالمندي را مرتبط با زادآوري نمي داند و متغيرهاي ديگري را عامل افزايش سالمندي در جوامع ذکر مي کند و مهم ترين دليل آن را افزايش اميد به زندگي و طول عمر مي داند. آغاز سالمندي از ۶۰ سال به بالا است که پس از اين سن فرد نيازهاي جديدي دارد و از همين رو با افزايش پديده سالمندي در جامعه بايد به برنامه ريزي ها و مسائل خاص توجه جدي شود.

لزوم تدوين بسته مراقبتي با عنوان بيمه سالمند مورد تأکيد شوراي ملي سالمندان است زيرا يکي از مهم ترين اقدامات در اين شورا توجه به محتواي برنامه ششم توسعه در خصوص توجه به سالمندان است که در برنامه پنجم از آن غفلت شده است.

نگاه به سالمندي در کشور بايد تصحيح شود و اين که سالمندي تهديد است يا فرصت و شرايط سالمندي خوب و مثبت چيست؟ چرا که با توجه به فرهنگ ديني و ملي ما توجه به سالمندي و حفظ کرامت و احترام آنها ضرورت دارد.

با توجه به نرخ رشد جمعيت، شرايط کشور به لحاظ افزايش و گسترش سالمندي در آينده مهم است و اين که چه شرايطي بايد فراهم شود تا از فرصت هاي اين دوره از زندگي بتوان استفاده کرد.

يکي از طرح هايي که شرايط تحقق آن بايد فراهم شود بسته مراقبتي ويژه براي سالمندان است که با عنوان «بيمه سالمندي» مطرح مي شود و خدمات آن از خدمات بيمه اي است که سالمندان بر اساس بازنشستگي از يک نهاد يا سازمان از آن بهره مند هستند.

زنانه شدن سالمندي نيز بحثي است که نبايد از آن غافل شد زيرا مردان ۶ درصد سالمندان کشور را شامل مي شوند اما زنان بيش از ۷درصد اين جمعيت هستند که بر اساس تحقيقات انجام شده زنان سالمند تنها تر هستند و به طور قطع مشکلات آنها نيز بيشتر است.

«سند ملي سالمندان» توسط شوراي ملي سالمندان تهيه و تنظيم شده است و متخصصان بين المللي اين سند را در ايران بررسي کردند و به تازگي براي پيگيري اين سند جلسه اي با صندوق جمعيت سازمان ملل برگزار شد که فراگيري جامعيت آن مورد تأييد قرار گرفت، اين سند در انتظار دريافت اظهارنظر دستگاه هاي مختلف است و به زودي به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي فرستاده مي شود تا به دولت ارسال و سپس تصويب شود.

سند ملي سالمندان يک سند راهبردي است. با آن که ايران تا ۱۵ سال ديگر به مرز بحران پديده سالمندي نزديک مي شود اما با تصويب چنين سندي مي توانيم براي سالمندان برنامه ريزي هاي اساسي داشته باشيم، هم اکنون در کشور نزديک به ۱۰ هزار سالمند در ۳۶۰ مرکز سالمندي به سر مي برند که به طور يقين با افزايش پديده سالمندي نياز بيشتري به اين مراکز داريم.