خب، تا فصل سرما می‌رسد، مراجعه شدید مردم به پزشکان برای سرماخوردگی هم شروع می‌شود.

در این بین بسیاری از این مراجعات از دید پزشکی کاملا بی‌مورد هستند. به نظر می‌رسد که تا تب بالا، خلط زیاد، گلودرد شدید، تنگی‌نفس، کاهش اشتهای شدید وجود نداشته باشد، باید هر آدم عادی‌ای با یک سری کارهای مراقبتی ساده بتواند از پس سرماخوردگی‌اش برآید.

اما خب، من به کرات بیمارهایی را می‌بینم که تا اتمام دوره سرماخوردگی‌شان به سه چهار پزشک هم مراجعه کرده‌اند.

پزشک‌ها هم در این میان در بد شرایطی گیر می‌کنند، اگر نگاهی به شما بیندازند و یک سری دستورهای مثل مصرف مایعات زیاد یا استراحت بدهند و به تجویز استامینوفن و یک داروی آنتی‌هیستامینی اکتفا کنند، بیماران مدعی می‌شوند که پس چرا پول ویزیت داده‌ایم!

بیمار با نارضایتی مطب را ترک می‌کند، به یک پزشک دیگر مراجعه می‌کند، احتمالا عملکردش از سوی پزشک همکار زیر سؤال می‌رود و بیمار آسوده و راضی بعد یکی دو تزریق عضلانی، بیرون می‌آید.

از آن سو، اگر در قدم اول، اگر پنی‌سیلین و آنتی‌بیوتیک‌ها دیگر تجویز کنند، کسانی پیدا می‌شوند که بی‌دانشی و بی‌تعهدی آنها به خاطر تجویز بیش از حد دارو، شاکی می‌شوند.

از سوی دیگر نظر بگیرید که هر سال در فصل سرما، چقدر مصرف داروی اضافی از سوی ایرانی‌ها، به سیستم بیمه ایران فشار وارد می‌آورد.

متأسفانه در ایران چون سیستم بهداشتی- درمانی بسیار آشفته است، بیمار می‌تواند هر وقت که خواست به هر پزشکی که تمایل داشت مراجعه کند، او به خود اجازه می‌دهد که از پزشک تقاضای درمان تزریقی کند و هیچ ملاحظه‌ای نمی‌کند.

این چرخه معیوب باید زمانی شکسته شود و چاره‌اش مسئولانه عمل کردن «همه»، از وزارتخانه بهداشت گرفته تا پزشکان و بیماران است.

بیماران باید قبول کنند که سرماخوردگی برای خودش دوره نقاهتی دارد و هیچ چیز جای استراحت و تغذیه خوب و مایع‌درمانی را نمی‌گیرد. وزارتخانه بهداشت و مطبوعات هم باید برنامه‌ای مدون برای آموزش «نرم» عامه مردم، آن هم با استفاده از رسانه‌های مدرن داشته باشند.

بهانه نوشتن این مقدمه که البته شخصا هیچ امیدی به عملی شدن آن ندارم، خواندن یک تکنیک عجیب و غریب برای باز کردن بینی گرفته، به سبک روسی در یک صفحه اینترنت بود!

اجازه بدهید چون این تکنیک به نظرم حاشیه‌ای به نظر می‌رسد، به جای نقل آن، شیوه‌های امتحان‌پس داده را برای شما بنویسم.

نخست باید بدانیم که چرا هنگام سرماخوردگی بینی می‌گیرد. هنگام سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا آلرژی، عروق موجود در مخاط بینی متسع می‌شوند و فضای بیشتری اشغال می‌کنند و همین باعث گرفتگی بینی می‌شود.

۱- بینی‌تان را محکم نگیرید (فین نکنید!)
بدترین اشتباه این است که وقتی بینی‌تان گرفته و ترشحی ندارد، مرتب دستمال را جلوی بینی بگیرید و فین کنید، این کار التهاب مخاط بینی را بیشتر می‌کند. فقط وقتی که ترشحی دارید، بینی‌تان را آرام بگیرید.

۲- از داروهای ضدالتهابی ساده یا آنتی‌هیستامین‌های استفاده کنید
بسیاری از داروهای آنتی‌هیستامینی از نظر قانونی بدون نسخه پزشک هم قابل تهیه هستند. البته در کشور ما متأسفانه بسیاری از داروخانه آنتی‌بیوتیک‌های قوی هم بدون نسخه می‌ٰفروشند!

در هر صورت سر خود آنتی‌بیوتیک نخورید و از داروهای آنتی‌هیستامینی ساده که همان قرص سرماخوردگی یا آنتی‌هیستامین دکونژستان باشد استفاده کنید.

۳- از اسپری نمکی یا سالین استفاده کنید
اسپری نمکی داروی ایمنی است. لطفا از خرید قطره‌های قوی بازکننده بینی بدون نسخه خودداری کنید (مثلا قطره فنیل افرین)، چون عوارض خاص خودشان را دارند. اما اسپری نمکی را می‌توانید خودتان تهیه کنید و استفاده کنید.
تازه اصلا نیازی به رفتن به داروخانه نیست. شما می‌توانید یک چهارم چایخوری نمک را داخل یک فنجان آب حل کنید و بعد این محلول را با سرنگ بکشید و داخل بینی‌تان کنید.

روش استفاده از اسپری نمکی یا محلول نمک‌ دست‌ساز این است که روی دست‌شویی خم شوید، به آرامی محلول را وارد بینی کنید، اجازه دهید وارد حفرات بینی‌تان شود و بعد بازگشت کند و داخل سینک بریزد.

۴- حمام بخار آب
حمام بخار آب شیوه سنتی خوبی برای بطرف کردن گرفتگی بینی است. به علاوه شما می‌توانید از مرطوب‌کننده هوا یا دستگاه بخور هم استفاده کنید.
الان در بازار یک مرطوب‌کننده هوای اولتراسونیک با کیفیت، چیزی حدود دویست هزار تومان قیمت دارد و واقعا می‌ارزد که شما یک بار هم شده، چنین وسیله‌ای را بخرید.
اگر هم نمی‌خواهید پول خرج کنید، به سادگی یک ظرف آب را جوش بیاورید. اما یادتان باشد در استفاده از بخورها هم نباید زیاده‌روی کنید.

۵- تا می‌توانید مایعات گرم بنوشید
چای و سوپ به مراتب بهتر از سرم‌ تزریقی عمل می‌کنند. این هم یکی از عجایب و شگفتی‌ها در کشور ماست که بسیاری از بیماران که در حین سرماخوردگی قادر به خوردن و نوشیدن هستند، مدام تقاضای سرم تزریقی می‌کنند، غالبا هم هیچ استدلالی را نمی‌پذیرند و به تأثیر معجزه‌آسای سرم اعتقاد دارند.

نمی‌دانم علت این امر چیست! حتی گاهی فکر می‌کنم چون پختن یک قابلمه سوپ، خرید دو کیلوگرم میوه بسیاری اوقات گران‌تر از یک ویزیت و تزریق است، بیماران دوست دارند سر به سر پزشکان بگذارند.

۶- کمپرس آب گرم
آب را تا حدی گرم کنید که دستتان بتواند دمای آن را تحمل کند، بعد دستمالی را با آن مرطوب کنید و آن را روی پل بینی و پیشانی خود بگذارید. وقتی که گرمای دستمال کم شد، تعویض‌اش کنید.

کسانی که سینوزیت دارند، می‌دانند که این کار چقدر تسکین‌دهنده است.

۷- بالشی زیر سر بگذارید و زیر سر خود را بلند کنید
بعضی از چیزهای آنقدر مسلم و بدیهی به نظر می‌رسند که آدم فکر می‌کند ارزش یادآوری و نوشتن را ندارند. اما در کمال تعجب، خیلی اوقات والدین بچه‌ها یا اصلا بالغین، همین نکات ساده را رعایت نمی‌کنند.

۸- چسب بینی
حتی می‌توانید نوارچسب‌های مخصوص بینی تهیه کنید، آنها را روی پل بینی بچسبانید، طوری که حرفات بینی شما را متسع‌تر کنند.

۹- غذای ادویه‌دار بخورید
فلفل و خردل و زنجبیل در غذایتان استفاده کنید. اینها تا حدی کار همان داروهای ضدالتهابی را می‌کنند. عسل هم یک داروی خوراکی ضدالتهاب طبیعی است.
نکته: 
بعضی از بیماران در مورد مصرف شیر و لبنیات در دوره سرماخوردگی می‌پرسند. در این مورد از نظر پزشکی نظر قاطعی وجود ندارد. خیلی‌ها می‌توانند بدون مشکل شیر و لبنیات در دوره سرماخوردگی بخورند، اما به نظر می‌رسد که برخی‌ها ناسازگاری خاصی با لبنیات در این دوره دارند که احتمالا به خاطر پروتئین beta-CM-7 است که تولید مخاط را بیشتر می‌کند. در هر صورت این مطلب متناقض است و شما اگر طبق تجربه خودتان در سرماخوردگی‌های قبلی، شیر وضعیت‌تان را بدتر می‌کرد، می‌توانید از مصرف آن پرهیز کنید، باقی افراد می‌توانند همچنان از آن استفاده کنند.

۱۰- هر گرفتگی بینی‌ای به خاطر سرماخورگی نیست
گرفتگی مزمن بینی شما می‌تواند به خاطر سرماخوردگی نباشد.

لوزه سوم (ادنوئید)، انحراف‌های بینی، پولیپ‌ها، انواع آلرژی‌های شامل حساست‌های فصلی مثل تب یونجه، یا آلرژی‌های دیگر هم می‌توانند گرفتگی بینی ایجاد کنند. در بیماری رینیت وازوموتور حتی استرس بیمار (در کنار محرک‌های دیگر مثل گرد و غبار و گرده گیاهان و دود) هم می‌تواند باعث گرفتگی بینی‌ شود.