چه کسی «زیرمیز» را پاک می کند؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سید مرتضی حسینی- رصد، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در آستانه پانزدهم آبان‌ماه و نزدیک شدن به اجرای گام سوم طرح تحول نظام سلامت ضمن تأکید بر لزوم رعایت تعرفه‌های قانونی گفت:«در مورد تخلف پزشکان سخت ترین واکنش را نشان خواهیم داد و معتقدیم دریافت های غیرقانونی رشوه محسوب می شود.وزارت بهداشت صراحتاً اعلام می‌کند که اجازه نخواهد داد این افراد در کشور طبابت کنند و در این راستا با هیچ احدی رودربایستی نداریم».

 دکتر سیدحسن هاشمی در جلسه هماهنگی میان بیمه‌های پایه و تکمیلی که در وزارت بهداشت برگزار شد، گفت:« اجرای کتاب جدید تعرفه ها، گام سوم از طرح تحول نظام سلامت است که همگی باید برای اجرای آن آماده شویم. مطمئنم که با اجرای کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات، بازگشت اخلاق به جامعه پزشکی را شاهد خواهیم بود. به این منظور چاره‌ای جز اجرای این کتاب نداریم. اگر ۱۰ وزیر هم بیایند و بروند، این کار باید انجام شود؛ قانون باید بر مراکز درمانی خصوصی و دولتی حاکم شود. در غیراین‌صورت هیچ‌کسی نمی‌تواند سلامت ایرانیان را در آینده تضمین کند. باید هرگونه بهانه‌ای را از متخلفان بگیریم».

وی در ادامه سازمان نظام پزشکی، انجمن ها و گروه های پزشکی را ملزم به مدیریت نحوه اجرای کتاب تعرفه ها کرد و گفت: در حوزه تخلف ها سخت ترین واکنش را نشان خواهیم داد و معتقدیم دریافت های غیرقانونی رشوه محسوب می شود.

هاشمی با بیان اینکه در مورد نحوه اجرای کتاب تعرفه ها آماده پذیرش هرگونه انتقادات و پیشنهادات هستیم، اعلام کرد: زمان می برد تا به نقطه مطلوب برسیم ولی مسیری که طی می کنیم درست است و وزارت بهداشت در این راستا به عهدی که دارد وفا دار است. ضمن این که سازمان نظام پزشکی، قوه قضاییه، سازمان امور مالیاتی، و سازمان تعزیرات نیز مدافع اجرای مصوبه کتاب تعرفه ها خواهند بود.

زیرمیزی دادن؛ رنج مضاعف بیماران
بازگشت سلامتی فرد بیمارو رفع نگرانی خانواده و بستگان او زمانی دردناک تر است که خانواده بیماران جدا از تحمل فشارهای مالی سنگین ناشی از افزایش هزینه های درمان، دریافت زیرمیزی توسط عده ای از پزشکان را قبل از عمل جراحی نیز تحمل کنند.

دریافت زیرمیزی در حوزه پزشکی ، یک پدیده زشت و کاملا غیراخلاقی است که قبح این عمل متاسفانه در سال های اخیر نزد بخشی از آحاد جامعه پزشکی کشور شکسته و گرفتن این گونه پول ها بابت اعمال جراحی در برخی از مراکز درمانی، به امری عادی تبدیل شده است.

دیگر مردم با واژه زیرمیزی کاملا آشنا شده اند.گویی این امر برای همه بیماران و همراهان آنها به یک روال طبیعی تبدیل شده که باید در کنار هزینه های جراحی و بیمارستان، دستمزد پزشک را نیز به صورت جداگانه پرداخت کنند.

طبق قانون، دریافت هرگونه هزینه اضافی درمانی از بیمار (زیرمیزی) غیرقانونی و قابل تعقیب است. اما سالیان سال است که بعضی پزشکان از بیماران خود زیرمیزی می‌گیرند و غیرقانونی بودن آن هرگز به‌طور جدی پیگیری نشده است؛ تا جایی که در حال حاضر این موضوع خیلی عادی در بسیاری از مراکز درمانی جا افتاده و شاید دیگر کسی از پول زوری که می‌دهد، شکایتی نداشته باشد!

به اعتقاد برخی کارشناسان واقعی نبودن تعرفه‌ها و ناکارآمدی بیمه‌های درمانی عمده‌ترین دلیل دریافت زیرمیزی‌‌های میلیونی از بیماران است.. با توجه به آنکه دریافت‌های غیرقانونی هزینه‌های هنگفتی را به مردم وارد می‌کند، رواج این پدیده علاوه بر آنکه وجهه و قداست پزشکان را زیر سوال می‌برد بر ارایه خدمات درمانی نیز تاثیرگذار خواهد بود.

مسئولیت پزشکی؛ عنصر فراموش شده
پزشکان در آغاز طبابت، «سوگند بقراط» را به عنوان پایبندی به اصول و اخلاق پزشکی یاد کرده و متعهد می شوند تا اصول و اخلاق و مقررات پزشکی را برای خدمت به بشریت و کرامت انسانی بکار ببرند و ملاک آنان سلامتی بیمار باشد.پزشکی شغل مقدسی است و ازگذشته هم مردم به پزشکان با یک دید مقدس و ارزشی نگاه می‌کردند و آنها را حکیم می‌خواندند.اما متاسفانه پدیده ای ناخوشایند بنام زیرمیزی همانند سرطان به جان عده ای از پزشکان افتاده است که حرمت و اخلاق پزشکی را به تباهی می کشاند.

مسئولیت پزشکی، عبارت است از مسئولیت قضایی، قانونی، حقوقی و کیفری پزشک یا خدمات دهنده درمانی دربرابر بیمار یا دریافت دارنده خدمات درمانی، در رابطه با هرگونه کوتاهی و خطا، اعم از عمدی و سهوی در درمان یا اقدامات درمانی و افشاء اسرار و اطلاعات پزشکی بیمار.مسئولیت پزشکی از مسائل اخلاق حرفه‌ای پزشکی است که در حقوق پزشکی مطرح است. این مسئله در رابطه پزشک و بیمار و تمامی کارهایی که پزشک برای معالجه بیمار انجام می‌دهد مطرح می‌شود.

در نگرش حقوقی، رابطه پزشک و بیمار به منزله قراردادی است که میان آن دو بسته شده و به استناد این رابطه حقوقی، پزشک به عنوان طرف فعال این رابطه، همانطور که در برابر خدمات علمی خود که نفعی یا درآمدی، طبق قرارداد عاید وی می‌گردد، مکلف به انجام تکالیفی است که در حقوق به آن مسئولیت گفته می‌شود. طبق این اصل پزشک در حیطه تخصص خویش و به اندازه تواناییها و قابلیت‌های علمی اش، برطبق قوانین و نظام حقوقی موجود وظیفه دارد ضمن توجه و دقت در حفط اسرار این رابطه(اسرار پزشکی) و عدم افشای آنها، در درمان و معالجه بیمار حداکثر تلاش در حدتوان و منطقی خود را بنماید و هرگونه «خطا و قصور» از سوی وی، موجب تحقق مسئولیت حقوقی و کیفری و جبران خسارت خواهد بود. در واقع زمانی که بیمار و پزشک قراردادی و رابطه‌ای حقوقی بین خود منعقد می‌کنند، پزشک نباید شروع به درمان و درمان بیمار را به دریافت مبلغ یا مبالغی فراتر از  تعرفه پزشکی یا توافق آن دو در چارچوب قانون موکول نماید.

«حسین احمدی نیاز» حقوقدان و وکیل دادگستری در این زمینه به خبرنگار  اجتماعی ایرنا گفت:«حوزه سلامت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید با این معضل به عنوان فساد و یک بیماری نگاه کند و نسبت به درمان آن گام های اساسی بردارد یا اینکه مسئولان وزارت مربوطه منکر این پدیده نیستند ولی امکان زدودن آن را نیز هم ندارند».

وی اضافه کرد:«از منظر حقوقی دریافت زیرمیزی توسط برخی از پزشکان می تواند تحت عنوان «وصول و دریافت مال نامشروع» تلقی شود که این بزه از عناوین کلاهبرداری محسوب شده و مرتکب آن باید یک تا هفت سال به زندان محکوم شود.وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی نیز با مکانیزم دیگری با این جرم برخورد می کند و زمانی که موردی مبنی بر تخلف پزشکان گزارش شود از طریق کمیسیون ماده ۱۱ در حوزه درمان طبق مقررات با آنها برخورد می کند و میزان پولی که بیش از تعرفه از بیمار دریافت شده به وی برگردانده خواهد شد»

افزایش پزشکان متخصص ومتعهد؛ و کاهش معضل زیرمیزی گرفتن
اتمام حجت قاطع وزیر بهداشت اگر در ساحت عمل و نیز با همین قاطعیت و صلابت همراه باشد نویدبخش روزهایی خوب درحوزه بهداشت و سلامت کشور خواهد بود.اما نباید این نکته را از یاد برد که ایجاد بستری مناسب و منطقی برای تامین مالی و پشتیبانی نظام پزشکی کشور، پیش زمینه مبارزه با پدیده نامطلوب زیرمیزی است.به نظر می رسد برخورد یک جانبه و ضربتی با پزشکان متخلف تاثیر مانایی نداشته و نیاز به آسیب شناسی این تخلف و تدوین قوانین جامع و بازدارنده احساس می شود. یکی از این ملزومات، بهبود سطح کیفی خدمات درمانی و افزایش تعداد پزشکان متخصص والبته متعهد به عنوان گزینه های  پیش روی بیماران است تا در سایه آن انحصار و قدرت مانور برخی پزشکان سودجو کاهش یابد. فرآیندی که در طرح تحول نظام سلامت نیز جایگاه ویژه ای دارد.