مشکل کودکان خیابان بدون توجه به الگوهای توسعه کشورها قابل حل نیست

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، همایش ملی کودکان خیابانی امروز با حضور همایون هاشمی، رئیس سازمان بهزیستی، محمد نفریه، معاون امور اجتماعی این سازمان، محمد منیر، نماینده یونیسف در ایران، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی برگزار شد. در این همایش پیام علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی توسط ارجمندی، معاون دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی قرائت شد. در این پیام آمده است: این واقعیت که امروز نگران پیرشدگی جمعیت و آسیب های ناشی از آن هستیم و سیاست های جمعیتی، افزایش باروری و رشد بیشتر جمعیت را هدف قرار داده اند، به ما یادآور می شود که همراه با در نظر داشتن سرمایه جمعیتی آینده، به سرمایه های امروز جمعیت توجه خاص داشته باشیم. کودکان و نوجوانان سرمایه های انسانی امروز هستند و رشد و شکوفایی آنها باید در اولویت باشد. اما متاسفانه شاهد کودکان و نوجوانانی هستیم که به جای آموختن و اندوختن دانش و مهارت در مدرسه، زندگی، خواب و مکان امرار معاش آنها در خیابان است.

من بر این باورم که مشکل کودکان خیابان و کودکان کار، بدون توجه به الگوهای توسعه کشورها قابل حل نیست. نوع نگاه کلان به مقوله توسعه و نقشی که برای نتایج غیراقتصادی توسعه قائل می شویم، بر سرنوشت کودکان کار و خیابان تاثیر اساسی دارد. به علاوه بدون تعریف نقش دولت در جریان توسعه و لحاظ کردن تاثیرات ناشی از تعامل دولت ها در روابط بین المللی نمی توان به بهبود وضعیت کودکان کار و خیابانی امید داشت.

دولت ها تا زمانی که شهامت ایجاد تغییرات موثر در ساختار توزیع منافع و منابع را نداشته باشند و از این مسیر راهی به سوی تنها راه واقعاً مطمئن برای کاهش فقر-یعنی ایجاد یک شغل برای هر شهروند بالغ- نگشایند، قادر به انجام اقدامات موثر برای کودکان کار و خیابانی نخواهند بود. سرنوشت کودکان کار به سرنوشت اقدامات دولت ها برای بهبود کیفیت زندگی بزرگسالان بستگی نام دارد. عمیقا ً بر این باورم که اشتراک دانش میان کشورهایی که با این پدیده روبرو هستند می تواند گامی رو به جلو باشد.

سیاست های دولت و شهرداری ها که بر پیدایش سکونتگاه های غیررسمی، کارغیررسمی و شکاف طبقاتی موثرند، زمینه های مستعد برای پیدایش و افزودن شدن تعداد کودکان کار و کودکان خیابانی ایجاد می کند. ظرفیت دولت ها برای رسمی و شفاف کردن فعالیت های همه بخش های اقتصادی، توانمندی ایشان در اعمال نظام های بازتوزیعی به نحوی که نظام های بیمه ای و تامین اجتماعی فراگیر شوند و باز توزیع های مالیاتی مانع از شکاف طبقاتی شوند، به شدت بر سرنوشت کودکان کار و خیابان موثر است. از این رو مایلم تاکید کنم که مساله کودکان کار و خیابان فقط چیزی از جنس دلسوزی های انسانی برای گروهی حاشیه ای نیست، بلکه مستیماً با اقتصاد سیاسی کشورها و عملکرد دولت ها ارتباط دارد.

مسئله این کودکان را نباید در سطح سودجویی و رفتار غیرانسانی شماری از افراد برای بهره کشی از کودکان دانست و به این سطح تقلیل داد. کودکان کار و کودکان خیابانی محصول رویه های موجود درساختار اقتصادی سیاسی کشورهاست.

نقش جامعه در بهبود زندگی کودکان کار و خیابان نیز نباید فراموش شود. جامعه مدرن می تواند دارای انبوهی از سازمان های مردم نهاد، خیریه ها و گروه های داوطلبی باشد که مایل اند برای مقاصد انسان دوستانه، با هزینه و کارآیی بسیار بیشتر از سازمان های حمایتی دولت ها اقداماتی موثر برای بهبود زندگی کودکان انجام دهند. ما وظیفه داریم از طریق قانون گذاری، برنامه ریزی برای تاثیرگذاری موثر رسانه ها بر افکار و عزم عمومی، و ارائه آموزش های کارآمد، جامعه مدنی را برای مشارکت موثر در بهبود وضعیت کودکان کار و کودکان خیابانی بسیج کنیم.

امروز در دورانی به سرمی بریم که نگاه های گذشته به کودکان خیابانی اصلاح شده و تغییر کرده اند. این کودکان را زمانی تهدید و آسیبی برای جامعه می انگاشتند و لاجرم راه کنترل کردن ایشان در پیش گرفته می شد. زمانی دیگر ایشان را قربانیان فرآیندهای اجتماعی می دانستند، و امروز آنها را دارای حقوق شهروندی می انگارند. اگر این کودکان دارای حقوق شهروندی دانسته شوند، رفع آسیب از ایشان و حمایت اجتماعی برای زدودن آثار قربانی بودن از چهره زندگی ایشان، ضرورتی اجتناب ناپذیر می شود، اما جامعه و دولت مسئولیت های بزرگ تری نیز در قبال ایشان پیدا می کنند.

دولت تدبیر و امید که بر تحقق حقوق شهروندی تاکید دارد، حقوق شهروندی این کودکان را در اولویت می داند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین راستا پس از تشکیل شورای ساماندهی کودکان خیابانی پس از ۸ سال وقفه، تشکیل اتاق فکر کودکان کار و خیابان را با حضور نمایندگان سمن ها و صاحبنظران دانشگاهی در دستور کار خود قرار داده است تا زمینه گفت وگوی اجتماعی برای سیاست گذاری در این حوزه را فراهم کند.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رویکرد « گفت وگوی اجتماعی » را ضرورتی برای ایران امروز و در موضوع خاص کودکان خیابانی می داند. به مشارکت همه شرکای اجتماعی، ازجمله متخصصان، سمن ها، سازمان های دولتی، خانواده های دارای کودکان کار، مددکاران، نیروی انتظامی و همه دیگرانی که مسئولیتی در قبال کودکان کار و کودکان خیابانی دارند نیازمندیم، تا عمق مسائل ایشان را بشناسیم، از انواع کودکان خیابانی و کار مطلع شویم، بسیج عمومی برای کاستن از درد و رنج ایشان و حرکت به سمت بهبود ساختاری وضعیت آنها را ساماندهی کنیم.

امیدوارم این همایش و سایر اقدامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به صورت بندی دستورالعملی بر مبنای رویکرد ساختاری و کلان به پدیده کودکان کار و کودکان خیابان، کمک کند و گامی اولی به سوی شکل دادن به گفت وگوی اجتماعی گسترده برای بسیج ملی در جهت حل این مسئله باشد.