بسیاری از مادران بعد از تولد فرزندشان از پزشک می شنوند که وزن نوزادشان کم تر از حد طبیعی است یا این که میزان وزنشان برای یک نوزاد در آن سن ، کافی نیست.

به همین دلیل به آن ها توصیه می شود که این کمبود وزن را در چند ماه اول تولد نوزاد جبران کنند اما اطرافیانی هستند که با صحبت هایشان این مادران را نگران می کنند. در واقع واقعا دلایل کم وزنی نوزاد چیست؟ و سوالات مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد.

کم وزنی نوزاد چیست ؟

نوزادانی که در هنگام تولد کم تر از 2 کیلو و 500 گرم وزن داشته باشند ، معمولا در رده نوزادان با کمبود وزن قرار می گیرند . وزن متوسط نوزادان تقریبا 3 کیلو و نیم است . اگر نوزاد شما بین هفته 37 تا 42 متولد شده باشد و وزن او کم باشد، در رده نوزادان با کمبود وزن قرار می گیرد.

نوزادان کم وزن سایز کمتری دارند و سر آن ها بزرگ تر از بدنشان نشان می دهد . چنانچه در این بخش از بارداری و نوزاد نمناک گفته شده است کمبود وزن بیش از حد شدید در نوزادان معمولا زیر 1 کیلوگرم است که این نوزادان معمولا در هفته 27 یا کمتر از آن متولد شده اند و تولد زودرس داشته اند.

نوزادان با کمبود وزن شدید نیز به کمتر از وزن 1 کیلو و 500 گرم اختصاص داده می شود.

طبق مطالعات انجام شده تقریبا 20 درصد از نوزادان در سراسر جهان با کمبود وزن متولد می شوند و این درصد همچنان در حال افزایش می باشد اما واقعا علت این کمبود وزن چیست ؟

علل کمبود وزن در نوزادان چیست ؟

علت های مختلفی برای کمبود وزن نوزادان هنگام تولد وجود دارد که در این قسمت به آن ها اشاره خواهیم کرد :

1. تولد زود هنگام

یک نوزاد در شرایط عادی قبل از رسیدن به هفته 37، نارس می باشد زیرا در بعد از هفته 37 بارداری ، بخش اعظمی از وزن خود را به دست می آورد و بنابراین نوزادانی که زودتر از هفته 37 متولد می شوند ، زمان کمتری را در رحم مادر سپری می کنند . به همین دلیل وزن کافی را ندارند و نارس هستند اما در مورد کودکانی که 9 ماه کامل را درون شکم مادر بوده اند، چطور ؟

2. محدودیت رشد داخل رحمی

نوزادانی که برای رشد در داخل رحم با محدودیت مواجه هستند ، وزن کم تری نسبت به نوزادان دیگر دارند . این نوزادان با طی کردن نه ماه کامل باز هم وزن کمتری دارند که عوامل مختلف ژنتیکی و سبک زندگی در این امر موثر می باشد.

محدودیت رشد داخل رحمی یا IUGR دو نوع است :

محدودیت نامتقارن زمانی رخ می دهد که کودک شما در دوران بارداری در معرض سوء تغذیه قرار گرفته باشد که این کودکان معمولا سایز سر متناسبی دارند اما لاغر هستند و سایز کبد آنان متقارن نیست.
محدودیت متقارن که بر اثر عفونت ، جهش کروموزومی و سبک زندگی غلط مانند مصرف الکل رخ می دهد . نوزاد در چنین شرایطی، مراحل بارداری را آرام تر و کندتر از نوزادان دیگر طی می کند و وزن او زیر متوسط خواهد بود و همچنین مشکلات دیگری مربوط به سلامتی اش را در دوران زندگی خواهد داشت.

3. بارداری های چند قلویی

اگر بیش از یک کودک درون شکم شماست و دو قلو یا چند قلو باردار هستید ، احتمال این که وزن هرکدام از آن ها به زیر 2500 گرم برسد ، وجود دارد و علت آن هم این است که نوزادان شما در داخل شکم بر سر مواد غذایی رقابت می کنند و سهم آن ها نسبت به نوزادان تک قلو کم تر است.

4. فشار خون بالا

اگر از فشار خون بالا رنج می برید ، احتمالا جریان حرکت جفت در داخل رحم محدود است و در نتیجه به احتمال زیاد با کاهش وزن نوزاد خود مواجه خواهید شد.

5. مصرف دارو و الکل

مصرف نیکوتین ، داروها و الکل در دوران بارداری روی رشد نوزاد و وزن او در داخل رحم تاثیر می گذارد و این مواد مخرب باعث آزاد شدن مواد شیمیایی در جفت می شوند و از استفاده از اکسیژن برای رشد نوزاد جلوگیری می کنند.

6. مشکلات جفت

اگر مشکلاتی مربوط به جفت مانند پایین افتادگی جفت یا فشار خون بالا و مشکلات کلیوی داشته باشید، این امر در جریان خون مواد مغذی برای رسیدن به جنین تاثیرگزار است و کمبود وزن او را به وجود می آورد.

7. ناتعادلی های دهانه رحمی

ناتعادلی های موجود در دهانه رحم می تواند باعث فشار زیاد به جنین و به دنیا آمدن آن قبل از زمان مقرر باشد که همین امر روی کمبود وزن او موثر است که پزشکان در این شرایط معمولا استراحت مطلق را پیشنهاد می کنند.

8. ناتعادلی های رحمی

فیبروم و نارسایی رحم نیز از عوامل محدودکننده رشد نوزاد در رحم می باشد.

9. دیابت

دیابت معمولا با بزرگ و کوچک ماندن نوزاد مرتبط است و می تواند بارداری زودتر از موعد را رقم بزند که در کمبود وزن او تاثیرگزار است.

10. عفونت های دوران بارداری

عفونت های دوران بارداری معمولا در بین خانم های باردار رایج است . این بیماری ها و داروهای آنان برای درمانشان می توانند عاملی برای کمبود وزن نوزاد باشند.

11. سابقه قبلی

اگر سابقه زایمان زودرس را قبلا تجربه کرده باشید ، احتمال بروز آن در شما بیش از دیگران خواهد بود.

12. رژیم غذایی نامناسب

اگر مواد مغذی و کافی را در دوران بارداری مصرف نکنید و دچار ناتعادلی مواد غذایی و یا سوء تغذیه شوید ، در نتیجه خطر کمبود وزن نوزاد در شما به وجود می آید . رشد مناسب نوزاد نیازمند مصرف مواد مغذی توسط مادر است.

باید در مورد تغذیه و شیر خوردن نوزاد در دوران بارداری مراقب باشید که در ماه های اول کامل انجام شود زیرا کمبود وزن در ماه های اول زندگی می تواند در طولانی مدت مشکلاتی را به وجود بیاورد.

اثرات کمبود وزن در رشد نوزادان

مشکلات تنفسی مثل سندروم زجر تنفسی نوزادان
خطر بالای ابتلا به عفونت
مشکلات تغذیه ای و وزن گیری
کاهش قند خون
تعداد بالای سلول های خونی که خون را غلیظ می کند.
ناتوانی در گرم کردن بدن
اکسیژن ناکافی هنگام تولد
مشکلات گوارشی مثل بیماری روده
مشکلات عصبی
سندروم ناگهانی مرگ نوزاد

همچنین ممکن است این کودکان از لحاظ احساسی و عاطفی نیز با مشکلاتی روبرو شوند که علت آن شامل موارد زیر می باشد :

علت کاهش وزن نوزادان هنگام تولد
مرحله ای از بارداری که این محدودیت رشد در آنها اتفاق افتاده است.

کودکان با کمبود وزن به مراقبت بیشتری نیاز دارند تا بتوانند به وزن سالم برسند و نوزادانی که در هنگام تولد حدود 500 گرم وزن داشته باشند، احتمال زنده بودنشان پایین است.

گاهی اوقات جلوگیری از کمبود وزن در نوزادان غیر ممکن است اما اگر حس می کنید که وضعیت رحمی شما مستعد به وجود آوردن چنین مشکلی است ، باید تحت نظر پزشک باشند.

تشخیص کمبود وزن نوزاد در دوران بارداری

پزشکان می توانند از روش های مختلفی کمبود وزن نوزاد را در دوران بارداری تشخیص دهند که عبارتند از :

1. اندازه گیری رحم :

پزشک بعد از هفته 20 بارداری ، طول رحم را اندازه می گیرد . ابعاد این اندازه گیری بر حسب سانتی متر است که در هفته های مختلف بارداری استانداردهای متفاوتی دارد . اگر طول رحم در این دوران کمتر از حد طبیعی باشد، یعنی نوزاد از حد طبیعی کوچک تر است.

2. سونوگرافی :

سونوگرافی اولین آزمایش موجود برای تعیین وزن نوزاد نیست اما می تواند به خوبی کمبود وزن نوزاد را مورد تجزیه تحلیل قرار دهد و همچنین از ساختارهای درونی سر نوزاد، شکم و استخوان ران او عکس تهیه می کند.

مزیت این آزمایش ها این است که زمانی که متوجه کمبود وزن نوزاد شوید ، می توانید سبک زندگی و عادت های غذایی خود را تغییر دهید.

چگونه از کاهش وزن نوزاد در دوران بارداری جلوگیری کنیم ؟

خوشبختانه می توانید با در پیش گرفتن راهکارهای زیر از کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد جلوگیری کنید :

1. مراقبت های قبل از تولد

مراقبت های قبل از تولد یکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از کمبود وزن نوزادان در دوران بارداری و بعد از زایمان می باشد . این مراقبت ها از بیماری هایی مثل دیابت جلوگیری می کند و رشد نوزاد را در حالت متعادلی قرار می دهد. در دوران بارداری نیز باید مرتبا تحت نظر پزشک باشید تا بتوانید ضربان قلب ، وزن و فشار خون نوزاد را چک کنید.

2. افزایش وزن سالم و مصرف مواد مغذی

یک رژیم غذایی سالم و مغذی مشخصا در شروع دوران بارداری بسیار موثر خواهد بود . باید غذاهای حاوی فولیک اسید مثل غلات کامل، میوه و سبزجیات مصرف کنید تا رسیدن وزن سالم نوزاد را افزایش دهید.

3. تغییر سبک زندگی

نوشیدن الکل یا سیگار کشیدن ، خطر ابتلا به کاهش وزن نوزاد را در هنگام تولد افزایش می دهد.

بنابراین از این اقدامات مخرب دست بکشید و به اندازه کافی بخوابید و استرس را به حداقل برسانید تا به رشد نوزاد خود کمک کنید.

4. وضعیت های دارویی خود را تحت کنترل داشته باشید.

مادران مبتلا به دیابت و فشار خون بالا بیش از بقیه احتمال زایمان کودکانی با کمبود وزن را دارند. بنابراین باید از قبل تمام انواع بیماری ها را در خود بررسی کنید و اقدام به درمان کنید.

راهکارهایی برای کمک به نوزاد برای غلبه بر کمبود وزن

1. شیردهی :

شیردادن به مقدار کافی و مناسب می تواند از کمبود وزن نوزاد جلوگیری کند و سیستم ایمنی او را نیز تقویت کند.

2. چکاپ های منظم :

حتما نوزاد خود را به طور منظم به پزشک نشان دهید تا از وزن متعادل او مطمئن شوید.

3. به وزن گیری او دقت کنید :

همزمان که کودک شما بزرگ تر می شود ، باید به همان میزان افزایش وزن داشته باشد . پس باید میزان وزن او را تحت نظر داشته باشید.

4. به دنبال وزن گیری سالم باشید :

سعی نکنید که با مصرف خوراکی های قنددار و یا پر از چربی به افزایش وزن کودک خود کمک کنید. تا شش ماهگی فقط از شیردهی کمک بگیرید و بعد از آن نیز از رژیم غذایی سالم و مغذی استفاده کنید.

5. صبور باشید :

وزن گیری یک شبه به دست نمی آید. افزایش وزن یک فرآیند تدریجی است که نیازمند صبوری در چند ماه می باشد. سعی کنید که به یک سبک زندگی سالم پایبند باشید و صبر و تفکر مثبت را فراموش نکنید.