کاری که کرونا با خانواده کرد ؛ طلاق کرونایی ، ازدواج کرونایی

فقر بیشترین عامل طلاق

 فقر ناشی از مشکلات معیشتی و اقتصادی سبب آسیب‌های جدی در زمینه بروز خشونت و تعرض در خانواده می شود که خود عامل  مهمی در زمینه طلاق است که باید به خانواده ها کمک کرد تا وضعیت بد معیشتی و مشکلات اقتصادی و اشتغال آنها بهبود یابد.

افزایش سن ازدواج و همینطور افزایش میزان طلاق نسبت به ازدواج خطرجدی است که اکنون ما با آن روبرو هستیم، شاید قبلاً آمار طلاق در بین زوجین بیشتر ناشی از اعتیاد طرفین، خصوصا مردها به خاطر مصرف مواد مخدر بود اما اکنون به نظر می‌رسد بیشتر فقر و مشکلات اقتصادی عامل از هم گسیختگی خانواده ها شده است. چون فقر سبب آسیب ها و اختلاف های زیادی از جمله خشونت و خیانت در بین اعضای خانواده می‌شود که در نهایت به طلاق هم منجر می‌شود.

متخصصان می بایست راهکار اساسی بدهند البته راهکار نباید فقط در حد حرف و سخنرانی باشد باید در این زمینه آسیب شناسی انجام شود تا بتوان از سد موانع و مشکلات به آسانی و سهولت گذشت و به جامعه سالم رسید. اگرچه دستیابی به جامعه سالم از جهاتی سخت و مشکل به نظر می رسد اما از طرفی هم آسان است. سخت به این دلیل که باید در هر بخشی اعم از آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد و سایر موارد امکانات داشته باشیم تا راحت تر و سریع تر به اهداف دست یافت و از آن رو آسان است، وقتی که همدلی و همراهی باشد و تعهد در اجرای کارها در تمام سطوح نهادینه شود، حتما مشکلات تا حدود زیادی حل خواهد شد. بنابراین هر شخص به سهم خود تلاش‌ و کوشش کند و ناامید هم نشود.

عدم همراهی مردان در امور منزل ؛ یکی از علل طلاق

این جامعه‌شناس، عدم همراهی مردان با زنان در امور منزل را در بروز اختلاف مؤثر دانست و عنوان‌ کرد: بیشتر مردان در صورت تعطیلی‌کار و خانه‌نشینی اجباری حاضر به مشارکت در امورمنزل نیستند، بیکاری و بی‌پولی هم باعث ناراحتی آن‌هاست و نارضایتی و جروبحث با فرزندان نوجوان هم مزید بر علت می‌شود، همچنین مواردی هم گزارش شده که با وسواس شدید درباره شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن که از زن خانه انتظار دارند، بر کارهای او افزوده‌اند.

مولایی با تأکید براینکه تعویق در دریافت مهریه باعث کاهش طلاق نمی‌شود، افزود: زنی‌ که به دلایل اختلافات مختلف می‌خواهد طلاق بگیرد از مهریه مانند ابزاری برای راضی‌کردن شوهر به طلاق یا حضانت فرزند استفاده می‌کند و تعویق دریافت مهریه تنها نابرابرکردن بیشتر قدرت طرفین است و نمی‌تواند مانع زنان از طلاق شود. چراکه آن‌ها در این شرایط هم طلاق می‌گیرند تنها به دلیل نداشتن توان مالی برای دوره بعد از طلاق آسیب‌پذیرتر می‌شوند.

کرونا سبب خیر می‌شود

فلسفی می‌گوید: مطابق آماری که وزارت ورزش و جوانان در سال ۹۹ اعلام کرده است، ۱۴ درصد افزایش نرخ ازدواج را داشته‌ایم که در ۲۰ سال گذشته، تنها سالی بوده که رشد نرخ ازدواج در این سطح را شاهد بودیم چراکه پیش از این یا راکد بوده و یا نزولی.

وی افزود: از جمله موارد دخیل در این افزایش نرخ شیوع اپیدمی کرونا است که به سبب آن بسیاری از هزینه‌های اضافی و تجملات حذف و روند برگزاری مقدمات و مراسمات ازدواج تسهیل شد.

این مشاور خانواده با بیان اینکه خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی است که آمار ازدواج آن بیشتر از طلاق بوده و از این منظر در رده‌های بالای کشوری قرار دارد، یادآور شد: خراسان جنوبی با تکیه بر ثبات و پایداری فرهنگ خود که برگرفته از فرهنگ غنی کشورمان است در برابر متغیرهای فرهنگی نفوذناپذیر عمل کرده و همچنان تابع خانواده محوری است.

فلسفی ادامه داد: نقش کلیدی بزرگان در مقوله ازدواج، عدم رواج ازدواج سفید، ساده گرفتن زندگی و رویکردهای فرهنگی در خانواده‌ها از جمله مواردی است که می‌توان برای پیشی گرفتن آمار ازدواج از طلاق در استان نام برد.

وی افزود: در واقع این استان هنوز تحت تاثیر جدایی‌های مدرنیته قرار نگرفته و فرهنگ آن باعث شده تا افراد در زندگی مشترک سازش داشته باشند.

حذف مراسم ازدواج بزرگترین کمک کرونا

«محمد» متولد سال ۶۷ و کارمند است که چند ماهی است ازدواج کرده. او می‌گوید: «حدود دو سال با همسرم نامزد بودیم ولی به دلیل بالابودن هزینه‌های مراسم ازدواج و مشکل تهیه پول پیش مسکن و لوازم اولیه خانه، قادر به شروع زندگی مشترک نبودیم اما با شروع کرونا و ساده‌شدن مراسم و به نوعی حذف کامل مراسم ازدواج، ما هم مبلغی را که برای برگزارکردن مراسم جمع کرده بودیم، روی پول پیش خانه گذاشتیم و با برگزاری مراسم خیلی ساده‌ای با حضور پدر و مادرهایمان در یک دفترخانه ازدواج عقد کردیم. حالا هم چند ماهی است که زندگی مشترک را شروع کرده‌ایم. کرونا شاید خیلی نتایج منفی به همراه داشت ولی یک جنبه مثبت آن حذف مراسم مفصل عروسی بود که حذف همین مراسم، کمک زیادی به من کرد تا بتوانم زودتر زندگی مشترکم را شروع کنم. به نظر من در این خصوص باید فرهنگسازی‌های خیلی گسترده‌ای شود تا بعد از پایان بیماری کرونا هم با حذف مراسم پر زرق و برق و پرهزینه ازدواج که هیچ فایده‌ای هم به دنبال ندارد، جوانان ترس را کنار بگذارند و تشویق به ازدواج شوند.»

«نسیم»، دانشجوی سال آخر رشته زبان هم حدود یک سال پیش قرار عقد و عروسی را با «علی» که همکارش بود قطعی کرد. آن روزها هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که کرونا تا این حد ماندگار باشد. آنها قرار گذاشتند تا سه ماه بعد دفترخانه بروند و تالار بگیرند و پس از اجرای مراسم به سرعت زندگی مشترک را آغاز کنند. او می‌گوید: «هرچقدر صبر کردیم که کرونا تمام شود، نشد که نشد و در نهایت علی‌رغم میل باطنی، من و خانواده‌ام رضایت دادیم تا بدون گرفتن مراسم با یک عقد ساده در دفترخانه زندگی مشترک را شروع کنیم. من همیشه آرزو داشتم مراسم عروسی خوبی داشته باشم و همه چیز بر اساس سنت‌ها پیش برود اما حالا هم راضی هستم. به فامیل هم قول دادیم بعد از تمام‌شدن کرونا مراسم مختصری بگیریم.»

نقش پاندمی کرونا در افزایش ازدواج

محمد میرزایی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با بیان اینکه کرونا یک پدیده پارادوکسیکال است، می‌گوید: «شرایط پاندمی کرونا در افزایش میزان ازدواج نقش داشت. با توجه به اینکه کرونا آثار منفی زیادی داشت ولی در زمینه ازدواج، سبب رشد نرخ آن شد. فارغ از این مقوله، افزایش میزان ازدواج منجر به این می‌شود که رشد جمعیت هم افزایش پیدا کند و این مسأله بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود. ساختار سنی ما از نقطه ازدواج که سنین ۲۵ تا ۳۵ سال بود، کم‌کم خارج شده است. یکی از دلایل مهم افزایش تصاعدی نرخ ازدواج در آخرین آمارگیری، می‌تواند انباشتگی ازدواج‌های به‌تعویق‌افتاده هم باشد. خیلی‌ها منتظر تمام‌شدن کرونا بودند اما کرونا تمام نشد و این انباشتگی‌ها به ازدواج و شروع زندگی مشترک رسید.

به‌طور کلی در شرایط عادی، توانمندسازی جوانان و ایجاد اشتغال، نقش مهمی در افزایش نرخ ازدواج دارد. در حال حاضر میزان بیکاری بالاست، بخصوص میزان اشتغال تحصیلکرده‌های دانشگاهی باید از آنچه که هست بالاتر برود، چون بیشتر جوانان تحصیلکرده، می‌خواهند که ازدواج کنند، کمتر کسی پیدا می‌شود که شرایط کافی را داشته باشد اما تمایلی به تشکیل زندگی مشترک نداشته باشد. در تسهیل پدیده ازدواج، مهم‌ترین گام ایجاد اشتغال است زیرا اشتغال، زمینه‌ساز افزایش آمار ازدواج است. حتی اگر جوانان بخواهند با قناعت ازدواج کنند، باز هم نیاز به شغل دارند.»

به گفته این جامعه‌شناس، حذف زرق و برق در مراسم ازدواج و کاهش تجملات تحمیلی برای برگزاری مراسم، در شرایط کرونا منجر به گسترش و ترویج فرهنگ ازدواج آسان شد. تکلف‌های تحمیلی از نظر شرعی هم شایسته نیست. مراسم عجیب و غریب و پرهزینه از جمله موانع بزرگ ازدواج هستند و فرهنگ‌سازی در این مقوله بسیار مهم است. ریخت و پاش‌های تحمیلی باید حذف شود و افراد باید به این نتیجه برسند که با یک جشن معمولی و بدون تجملات هم می‌توان زندگی تشکیل داد؛ در نهایت کرونا توانسته علی‌رغم تمام جنبه‌های منفی که به همراه داشته، در زمینه افزایش ازدواج، مثبت عمل کرده و به سایرین بفهماند که با ساده‌گرفتن مراسم هم می‌توان یک زندگی مشترک را آغاز کرد.

حذف مهریه‌های سنگین

سارا باقری، فعال اجتماعی و حقوقدان نیز با اشاره به اینکه دلیل اصلی افزایش نرخ ازدواج می‌تواند کرونا باشد، می‌گوید: «تجمل‌گرایی‌ها حذف شده است. تا قبل از شیوع کرونا، ازدواج‌ها با انواع رسم و رسوم خانوادگی در شهرهای مختلف باید برگزار می‌شد اما پاندمی کرونا این امکان را از مردم گرفت. طی سال‌ها بحث آسان‌سازی ازدواج مطرح شده بود ولی خانواده‌ها خیلی نسبت به بحث ازدواج آسان تمایل نشان نمی‌دادند. حالا در شرایط کرونا این اتفاق مهیا شده است. در فضای مجازی هم می‌بینیم که ازدواج‌های بسیار آسان نمایش داده شده و با مراجعه ساده به یک دفترخانه زندگی در خانه‌ای مشترک آغاز می‌شود. قطعاً شرایط بهتر از قبل شده، ضمن اینکه در این مدت به واسطه اینکه بیشتر افراد در خانه بودند و ارتباطات کاهش پیدا کرد، اکثراً از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با دنیای بیرون ارتباط گرفتند.

عمده مشاوره‌های آنلاین هم توسط متخصصین حوزه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی و خانوادگی به‌طور رایگان و به صورت لایو در اینستاگرام و بقیه شبکه‌های مجازی انجام شد و آگاه‌سازی‌ها بیشتر از قبل صورت گرفت. امروزه آگاهی‌ها در مسائل خانوادگی بیشتر شده و مردم می‌دانند که در همه جای دنیا این اتفاق افتاده و تنها از طریق کلیپ‌های آنلاین و مجازی تبریکات ازدواج رد و بدل می‌شود.»

به گفته باقری، فرهنگ‌سازی‌ها در زمینه حذف تجمل‌گرایی‌ها، سبب افزایش آمار ازدواج شد. تا سال‌های سال خیلی‌ها درگیر این سنت‌شکنی‌ها بودند اما با کمک کرونا این اتفاق افتاد؛ البته علاوه بر آن بحث مهریه‌ها هم فرهنگ‌سازی شده است. مهریه‌های سنگین، تقریباً بین اقشار تحصیلکرده و روشنفکر جامعه حذف شده و به جای آن وکالت در طلاق گرفته می‌شود و به شروط ضمن عقد توجه بیشتری می‌شود تا شرایط بین زوجین به سمت برابری و مساوات پیش برده شود. مهریه‌های نجومی یکی از علل کاهش تمایل به ازدواج‌ بود که دیگر خیلی کمرنگ شده است. دریافت سکه‌های سنگین با توجه به شرایط اقتصادی امروز سبب شده بود که آقایان تمایلی به ازدواج نداشته باشند و خانواده‌ها هم سخت‌گیری‌های بی‌مورد در این زمینه می‌کردند اما حالا اطلاع‌رسانی‌ها و آگاه‌سازی‌های بیشتر در نهایت سبب شد خیلی از سخت‌گیری‌ها در این خصوص کمتر شده و تمایل افراد به ازدواج بیشتر شود.