مدیریت فضای مجازی را با ممنوعیت آن اشتباه نگیرید

زهرا امینی  با بیان اینکه در واکاوی مشکلات زناشویی زوجینی که به مراکز مشاوره مراجعه می‌کنند، غالباً استفاده نادرست از فضای مجازی ، یکی از مسائل شایع و مشکلات فراگیر زوجین به شمار می‌رود، اظهار داشت: توسعه شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام و تبدیل شدن آن به یک سرگرمی جذاب موجب شده است والدین و فرزندان، بخش قابل توجهی از اوقات حضور در خانه را به استفاده از این ابزار اختصاص داده و از تعامل، گفتگو و صمیمیت با یکدیگر صرف نظر کنند که این امر، به تدریج موجب انزواطلبی و فردیت گرایی، تضعیف عواطف خانوادگی، سردی روابط و شکاف میان اعضای خانواده می‌شود.

دوستی‌های اجتماعی معضل شایع زندگی زناشویی است

وی روابط خارج از چهارچوب و برقراری تعاملات متعارض با تعهدات خانوادگی با عنوان «دوستی‌های اجتماعی» را یکی دیگر از معضلات شایع در زندگی زوجین دارای اختلاف برشمرد و تصریح کرد: فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی با شعائری نظیر وفاداری، حفظ حریم خانواده و پرهیز از روابط نامتعارف، گره خورده است و پشت پا زدن به این مبانی عقیدتی به بهانه تجددخواهی و به روز بودن، آتش کینه، خشم و غیرت را در وجود هریک از زوجین شعله ور ساخته و بنیان خانواده را از میان می‌برد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، آگاهی بخشی و افزایش دانش و سواد رسانه‌ای را مهم‌ترین راهکار پیشگیری از مشکلات فضای مجازی در بستر خانواده‌ها دانست و ابراز داشت: تجربه سالیان گذشته ثابت کرده است اعمال سیاست‌های محرومیتی و ایجاد ممنوعیت و فیلترینگ گسترده نه تنها مشکلات ناشی از فضای مجازی را کاهش نداده بلکه عطش جدیدی را برای استفاده از ابزارهای سوئی همچون نرم افزارهای فیلترشکن در میان کاربران ایجاد کرده است، از این رو لازم است مدیریت صحیح و افزایش سواد و آگاهی عمومی در خصوص استفاده مناسب از فضای مجازی را جایگزین نگاه‌های پیشین کنیم.

آسیب الگوهای نادرست در فضای مجازی به حریم زندگی خصوصی

وی به برخی الگوهای نادرست رفتاری در هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: گاه زوجین، تمامی رخدادهای زندگی مشترک خود اعم از جشن‌ها و شادی‌های دونفره یا قهرها و دلخوری‌ها را با درج تصاویر و عبارات کنایه آمیز و دوپهلو، در برابر چشم دیگران قرار می‌دهند که حاصل این رفتار کورکورانه، لطمه خوردن به حریم زندگی خصوصی، ایجاد امکان دخالت دیگران، کاهش عزت و احترام همسر و گاه، فراهم کردن امکان سو استفاده افراد فرصت طلب برای ورود به ساحت خانواده و برقراری روابط عاطفی مخفیانه، با هریک از زوجین است.

سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان، تمایل به دیده شدن و شهرت طلبی را یکی دیگر از مشکلات شایع در فضای مجازی دانست و افزود: بنیان برخی از شبکه‌های اجتماعی بر افزایش تعداد دنبال کنندگان و کسب بیشترین تعداد لایک و تأیید، طراحی شده است درحالی که مطابق با اصول عقلی و دینی، ارزش و اعتبار هر فرد را دانش، توانایی و خصایص خلقی و رفتاری او تعیین می‌کند نه تعداد دنبال کنندگان وی که ممکن است از هر قشر و گروه و دسته‌ای باشند.

شکل‌گیری هویت‌های نادرست در نسل جوان از نتایج استفاده نادرست از فضای مجازی

وی تعارض ارزش‌ها و شکل گیری هویت‌های نادرست در نسل جوان و نوجوان را یکی دیگر از نتایج استفاده نادرست از فضای مجازی است، تصریح کرد: آستانه واکنش نسل جدید به رفتارهای ضد ارزشی و ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی بالا رفته به طوری که برخی از آنها اعمالی همچون تمسخر، مزاحمت و آزار و اذیت دیگران به بهانه ایجاد طنز، خشونت و بروز عینی خشم در اماکن عمومی برای جلب توجه، اختلاط با جنس مخالف و انجام رفتارهای جنسی تقبیح شده برای کسب لذت‌های آنی و ادای الفاظ رکیک در قالب موسیقی‌های رپ ، رقص و… به بهانه شادی و نشاط را اموری عادی و متعارف تلقی می‌کنند.

امینی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را به اقیانوس پهناوری تشبیه کرد که عمق آن، از یک بند انگشت تجاوز نمی‌کند و خاطرنشان کرد: وب گردی‌های بی هدف و صرف زمان در شبکه‌های اجتماعی، مخاطبان را با انبوهی از اطلاعات متنوع و پراکنده درخصوص درگیری‌های سیاسی چهره‌ها، مشکلات شخصی بازیگران و هنرمندان، مدل‌ها و مدهای لباس، اظهار نظرهای سطحی و غیر علمی سلبریتی ها و… مواجه می‌کند که هیچ کدام دانش و آگاهی عمیقی را که راهگشای زندگی و حلال مشکلات فرد باشد، فراهم نمی‌سازد.

یک سوم کاربران فضای مجازی 25 تا 34 ساله هستند

این استاد دانشگاه و متخصص پزشکی اجتماعی یک سوم از کاربران شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام را افراد دارای سنین 25 تا 34 سال مغرفی کرد و اظهار داشت: جامعه علمی کشور منکر ثمرات و نتایج مثبت حاصل از توسعه اینترنت و فضای مجازی نیست و بر دسترسی آسان، سریع و گسترده به اطلاعات علمی، امکان ترویج و نشر آزاد افکار و عقاید، توسعه کسب و کارهای نو و تسهیل تجارت، از میان برداشتن بعد مسافت و امکان تعامل آسان با دیگران، توسعه آموزش‌های مجازی و… به عنوان ثمرات آشکار گسترش فضای مجازی، اذعان دارد لیکن بهره مندی از این نتایج سودمند نباید موجب چشم پوشیدن از عوارض نامطلوب این ابزار و مدیریت صحیح و منطقی آن گردد.

وی مدیریت فضای مجازی را در دو ساحت «ملی و اجتماعی» و «فردی و خانوادگی» قابل بحث و بررسی برشمرد و گفت: در ساحت ملی، متولیان فرهنگی و سیاسی کشور با ضرورت‌هایی نظیر حفظ اطلاعات داخلی و پرهیز از دسترسی بیگانگان به این اطلاعات، حراست از فرهنگ دینی و ملی و مقابله با اشاعه فرهنگ غربی مواجه هستند که لازم است همانند سایر جوامع، سیاست‌های صحیح و بلندمدتی را تدوین نمایند که ایجاد فضای امن سایبری، تولید شبکه‌های اجتماعی داخلی و نشر محتوای مناسب و اصیل ملی و بومی در این فضا، لحاظ نمودن رده سنی برای میزان دسترسی به اطلاعات و محتوای فضای مجازی و… از آن جمله است.

سواد رسانه‌ای راهکار بیمه فرزندان در برابر آسیب‌های فضای مجازی است

وی ادامه داد: در سطح فردی و خانوادگی، کشور ما به شدت به برگزاری دوره‌های آموزش سبک زندگی و افزایش سواد رسانه‌ای در مدارس، دانشگاه‌ها، شبکه‌های تلویزیونی، مراکز مشاوره، فرهنگسراها و… نیاز دارد تا شهروندان، شیوه صحیح مواجهه با فضای مجازی را فرا گرفته و خود را مقابل تهدیدات جدی این فضا بیمه کنند.

امینی ادامه داد: توصیه‌های ساده‌ای نظیر آشنایی والدین با تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی و همراهی با فرزندان خود در هنگام استفاده از این فضا در روابط والد و فرزندی، و احترام زوجین به حریم خصوصی یکدیگر و پرهیز از کنجکاوی‌های مضر و سرک کشیدن در گوشی‌های تلفن همراه یکدیگر یا تعیین قفل و رمز برای تلفن همراه خود و بیگانه پنداشتن همسر در روابط زوجینی می‌توان به میزان قابل توجهی از حجم مشکلات ناشی از فضای مجازی در جامعه بکاهد.

سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان اصفهان جامعه ایرانی را جامعه‌ای در حال گذار از زندگی سنتی به زندگی مدرن برشمرد که با معضلات فرهنگی و اجتماعی متنوعی روبه‌رو است و تاکید کرد: سیاست‌گذاری درست تربیتی و افزایش آگاهی و دانش عموم اقشار جامعه از مهارت‌های صحیح زندگی می‌تواند ضامن حراست از فرهنگ اصیل ملی و دینی و حافظ ثبات و قوام خانواده در مواجهه با پدیده‌های اجتماعی و تهدیدهای مختلف ناشی از ایجاد زندگی مدرن باشد.