آیا زبانتان را مسواک زده‌اید؟

به گزارش پارس ، بوی دهان به دلیل فعالیت باکتری های مفیدی است که ما را در هضم ترکیبات پروتئینی یاری می کنند. ترکیبات پروتئینی دهان عبارتند از پروتئین های ترشحات پشت حلق (خلط گلو) ، پروتئین های خون که درمایع شیار لثه ای منتشر می گردد، پروتئین های ناشی از مواد غذایی و پروتئین های بزاق. پروتئین ها پس از تجزیه به ترکیباتی تبدیل می شوند که در بین آنها ترکیبات گوگرددار ترکیباتی هستند که باعث بدبویی دهان می شوند. این ترکیبات که در ابتدا در بزاق محلول هستند به مرور تبخیر شده و با هوای تنفسی مخلوط می گردند و پس از خروج از دهان عارضه ای به نام بوی دهان ایجاد می کنند. گاهی باکتری ها و ترکیبات حاصل از آنها، لایه ای بر روی زبان تشکیل می دهند که زرد یا سفید رنگ است.

بوی ناشی از این لایه بسیار شبیه بویی است که از دهان متساعد می شود. شما در منزل با آزمون ساده ای به نام آزمون لیسیدن مچ دست (wrist-lick test) می توانید بوی ناشی از زبان خود را آزمایش کنید. در این آزمون لازم است سطح داخل مچ دست را به عقبی ترین قسمت زبان خود تماس دهید. بهتر است تا آنجا که می توانید زبان را بیرون بکشید. پس از ۲۰-۱۰ ثانیه مچ دست را بو کنید تا متوجه وجود بوی دهانتان شوید. اساس آزمون این است که بزاق به تنهایی ناقل خوبی برای ترکیبات بودار است و به همین علت، ارزیابی زمانی انجام می شود که بزاق تبخیر شده باشد. گرچه این آزمون در مقایسه با سایر آزمون ها نتایج موفقی کسب نکرده است اما می تواند به عنوان یک راهنمای اولیه محسوب شود.
در محیط دهان، زبان بیشترین نقش را در تولید بوی دهان به خود اختصاص می دهد. زبان از دو جهت قابل بررسی است:

۱- مساحت زبان:
در مقایسه با سایر نقاط دهان، زبان بزرگترین عضو محسوب می شود، لذا مساحت آن بیشتر از مساحت سایر اعضاء نظیر دندان ها و لثه ها است. به همین دلیل خانه مناسبی برای میلیاردها میکروارگانیسم اعم از باکتری، ویروس، قارچ و غیره است.

زبان شیاردار
سطح زبان بعضی افراد، شیارهای عمیقی دارد که خود باعث افزایش مساحت و جای دهی باکتری ها است. سطوح زبان از پرز (papilla) یا رشته های ریزی تشکیل شده است که در بین و بر روی آنها باکتری ها به راحتی رشد و نمو می کنند. اگر مساحت تمام این پرزها را با هم جمع بزنیم متوجه خواهیم شد که از مساحت کل دهان بیشتر است. در این سطح وسیع باکتری های تولیدکننده ترکیبات گوگرددار لانه گزینی می کنند و با تجزیه پروتئین های اطراف خود مشکلی به نام بوی دهان ایجاد می کنند. این پروتئین ها عمدتا از بزاق و ترشحات پشت حلق منشا می گیرند.

۲- ارتباط زبان و گلو:
گلو در ارتباط نزدیک با حلق قرار دارد و هر بار که لقمه غذا بلعیده می شود و یا آب دهان قورت داده می شود این عضو با جداره حلق در تماس قرار می گیرد. اگر همین الان آب دهان خود را قورت دهید متوجه موضوع خواهید شد. زبان در تماس های مکرری که با حلق پیدا می کند به ترشحات پشت حلق آغشته می شود. این خلط در حالت عادی رقیق است اما در مواردی غلیظ می گردد، لذا غلظت پروتئین های آن زیاد شده، مواد اولیه مناسب باکتری ها را تامین می کند. نتیجه تجزیه پروتئین ها، ایجاد ترکیبات گوگرددار و نهایتا بوی دهان خواهد بود.

ترشح خلط گلو در همه وجود دارد، ولی چرا این خلط در درصدی از افراد به بوی دهان منجر می شود؟
جواب این سوال این است که صرف وجود باکتری ها بر روی زبان و آغشته شدن آن به خلط گلو برای ایجاد بوی دهان کافی نیست. اگر زبان دائما توسط رژیم غذایی مناسب (فیبری) و شستشوهای معمولی و ترشح معمولی بزاق شستشو شود، علاوه بر ترکیبات گوگرددار جمعیت وسیعی از باکتری ها نیز از روی زبان کنده می شود و به معده منتقل می گردد و زمینه برای ایجاد بوی دهان رفع می شود.

برخی افراد، بهداشت را رعایت ننموده و ممکن است برای هفته ها مسواک نزنند، اما به بوی دهان نیز مبتلا نیستند. این شواهد تاییدکننده این است که بوی دهان مشکل چند علتی (multifactorial) است و صرف وجود یک یا دو علت برای ایجاد آن کافی نیست. در مقابل مبتلایانی را دیده ایم که هر ۲۰ دقیقه یک بار مسواک می زنند، ولی دائما از این مشکل در رنج و عذاب فکری هستند. چون زبان در ایجاد بوی دهان نقش مهمی دارد بهداشت آن نیز در رفع مشکل، موثر است.

تمیز کردن زبان:

توصیه های لازم در مورد بهداشت زبان عبارتند از:
پس از هر بار مسواک زدن، موهای مسواک را به دهانشویه آغشته کنید و حدود ۱۰ بار از عقب به جلو بر روی سطح زبان بکشید. مراقب باشید که فشار زیاد بر روی زبان باعث تخریب پرزهای چشایی و در مواردی، زخم شدن آن می شود. اگر حالتان به هم می خورد می توانید اسپری بی حسی لیدوکایین ۱۰ درصدی را ۳-۲ بار بر روی سطح زبان بپاشید تا به درستی و راحتی بتوانید این دستور را انجام دهید. البته استفاده همیشگی از اسپری را برای مدت طولانی توصیه نمی کنیم. سعی کنید به مرور و با تمرین به مسواک زدن روی زبان عادت کنید. تمیز کردن سطح زبان را می توان با استفاده از تمیزکننده های زبان نیز انجام داد. توجه کنید: « تمیز کردن روی زبان آری، تخریب سطح زبان هرگز» .

دائما زبان را مرطوب نگه دارید. به دفعات دهان را شستشو داده، غرغره کنید. به هنگام غرغره کردن سعی کنید زیر زبان و حلق نیز شستشو شود.

منبع: دنیای سلامت