دشواری های بارداری های ۲۰۱۳

ماریا ۳۴ سال دارد و به تازگی حامله شده. مشکلات زیادی دارد، از قبل اضافه وزن داشته و در حال حاضر هم خیلی چاق شده است. مسمومیت بارداری سراغش آمده و دکتر به او توصیه کرده که برای پیشگیری از زایمان زودرس هر چند ساعت یک بار استراحت داشته باشد… مشکل ماریا را این روزها خانم های باردار دیگری هم تجربه می کنند. احتمال دارد که شما هم در بین دوستان، آشنایان و همکاران خانم های بارداری را ببینید که بارداری هایشان با مشکلاتی همراه است و پزشک به آنها توصیه می کند که مدتی استراحت مطلق داشته باشند. شاید هم پیش خودتان فکر کنید که چرا خانم های نسل قبل بارداری های راحت تری داشته و دچار این قبیل مشکلات نمی شدند؟ به هر حال مشکلات بارداری این نسل دلایلی دارد که چند متخصص زنان درباره این علت ها به شما توضیه می دهند.

بالا رفتن سن ازدواج

وقتی خانم ها در سن بالا ازدواج می کنند و دیرتر باردار می شوند، در دوران حاملگی نسبت به مادران کمتر از ۳۰ سال مشکلات بیشتری را تجربه می کنند.

دکتر کتایون برجیس متخصص زنان و زایمان در این بار می گوید: « یکی از دلایل شیوع برخی از مشکلات بارداری بالا رفتن سن ازدواج است که این روزها پدیده رایجی است. دلایلی مانند ادامه تحصیل خانم ها سن ازدواج را افزایش داده یا بارداری را به تعویق می اندازند. عوارض حاملگی در بارداری هایی که در سنین بالا اتفاق می افتد، بیشتر دیده می شود؛ به طور مثال خانم هایی که در سنین بالای ۳۵ سال باردار می شوند به استراحت بیشتری نیاز دارند و حاملگی در سنین پایین کم خطرتر است. »

چهل سالگی و دردسرهای بارداری

همه متخصصان زنان و زایمان بر این باورند که بهترین سن بارداری ۲۰ تا ۳۰ سالگی است. در گذشته خانم ها در سنین مناسب باردار می شدند و به همین دلیل کمتر مشکل داشتند. البته خانم ها بعد از ۳۰ سالگی هم می توانند باردار شوند اما پس از ۴۰ سالگی بارداری با مشکلاتی همراه است. دکتر الهام السادات هاشمیان متخصص زنان و زایمان در این باره می گوید: « در بارداری های بالای ۴۰ سال مشکلات زیادی می بینیم و در این بارداری ها عوارضی مانند دیابت حاملگی و مسمومیت بارداری دیده می شود. در نتیجه به خانم ها توصیه می کنیم که بهتر است پس از ۴۰ سالگی باردار نشوند. در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی می توانند تحت نظر پزشک باردار شوند ولی پس از این سن عوارض زیادی دارد و احتمال بروز ناهنجاری ها افزایش می یابد. »

پزشکان حساس شده اند

شاید این روزها شما هم در بین اطرافیان دیده و یا شنیده اید که پزشک به آنها تجویز کرده به دلیل پیشگیری از بروز مشکلات بارداری استراحت بیشتری داشته باشند. گاهی اوقات این توصیه به جاست اما بعضی وقت ها خود پزشکان و متخصصان هم کمی حساس می شوند و در شرایطی که خطر جدی مادر را تهدید نمی کند، جانب احتیاط را در پیش می گیرند و به خانم باردار می گویند بهتر است استراحت مطلق داشته باشد. البته این نگرانی دلیل دارد. علتش را از زبان دکتر الهام السادات هاشمیان بخوانید: « گاهی اوقات پزشکان هم حساسیت به خرج می دهند. البته آنها از بروز مشکلات قانونی می ترسند و ترجیح می دهند کمی محتاط تر رفتار کنند تا برای خودشان دردسری ایجاد نشود و بیماران از آنها شکایت نکنند. »

بارداری بیماری نیست

بارداری با تغییرات روحی و جسمی زیادی همراه است. به همین دلیل برخی از خانم ها تصور می کنند که بیمار شده اند و ترجیح می دهند به جای تحرک و فعالیت های روزانه، در خانه بمانند و بیشتر استراحت کنند. دکتر هاشمیان هم با تاکید بر داشتن فعالیت های بدنی در طول بارداری به خانم های باردار توصیه می کند که در طول بارداری به زندگی عادی ادامه دهند. او در ادامه می گوید: « برخی از خانم ها بارداری را بیماری می دانند و بیش از حد استراحت می کنند یا پزشکان به آنها استراحت بیشتری تجویز می کنند. در نتیجه نمی توانند زایمان راحتی داشته باشند. استراحت بیش از حد ضرورتی ندارد. هر چه فعالیت در دوران بارداری بهتر و متناسب با وضعیت بدن مادران باشد این موضوع به سلامت آنها بیشتر کمک می کند. »

بارداری و استراحت مطلق

دکتر هاشمیان بر این باور است که نارسایی دهانه رحم از جمله مشکلاتی است که به استراحت مطلق نیاز دارد چون ممکن است سبب بروز زایمان زودرس شود. البته این متخصص زنان و زایمان توضیح می دهد که تنها ۱۰ درصد از بارداری ها با چنین مشکلاتی همراهند و بیش از ۹۰ درصد از بارداری ها مشکل خاصی ندارند. گاهی اوقات پزشکان متخصص به خانم های باردار توصیه می کنند که به دلیل پایین بودن جفت استراحت مطلق داشته باشند؛ در صورتی که در همه موارد این موضوع ضرورتی ندارد. دکتر هاشمیان در این باره بیشتر توضیح می دهد: « اگر پایین بودن جفت قبل از ماه ششم بارداری فقط در سونوگرافی دیده شود و مادر خونریزی نداشته باشد نیازی به استراحت مطلق نیست و بعد از ماه ششم با رشد رحم جفت به محل طبیعی خودش بر می گردد. بنابراین نیازی نیست که برای مادر استراحت مطلق تجویز شود. »

عوارض و استراحت مطلق در دوران بارداری

دکتر کتایون برجیس با اشاره به اینکه بروز برخی از مشکلات در دوران بارداری سبب می شود که پزشکان متخصص استراحت را برای خانم باردار تجویز کنند توصیه می کند افرادی که در معرض زایمان زودرس قرار دارند یا دچار نارسایی دهانه رحم هستند استراحت بیشتری داشته باشند. گروهی از خانم ها هم که در گذشته سابقه زایمان زودرس داشته یا این موضوع در نزدیکان شان دیده می شود، بیشتر در معرض بروز این مشکل قرار دارند. علاوه بر این در افرادی که دوقلو باردار هستند، جفت سر راهی دارند، در مادران بالای ۳۵ سال، مادران زیر ۱۸ سال یا در شرایطی که کاهش رشد داخل رحمی (IUGR) و فشارخون بارداری (پره اکلامسی) وجود دارد هم احتمال زایمان زودرس افزایش می یابد. او در ادامه می گوید: « به طور متوسط دو درصد از بارداری ها با استراحت مطلق همراه است که می تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد. ماندن این شرایط ممکن است بسیار خسته کننده و آزاردهنده باشد. البته با کمک آمادگی روانی و برنامه ریزی های لازم می توان از بروز این حالت های روحی پیشگیری کرد.

حاملگی های پرخطر

از آنجا که گروهی از بیماری ها در کشور شایع شده اند افرادی که به این قبیل بیماری ها مبتلا شده و سپس باردار می شوند، شرایط دشواری را تجربه می کنند و بارداری هایشان با مشکلاتی روبرو می شود. دکتر ابوالفضل مهدی زاده کاشی متخصص زنان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این باره می گوید: « به این بارداری ها، حاملگی های پرخطر می گویند و هنگامی رخ می دهد که بارداری با یک بیماری زمینه ای دیگر همراه شود. البته بارداری های قبل از ۱۸ سالگی و بعد از ۳۵ سالگی هم در گروه بارداری های پرخطر قرار می گیرد. »

او با اشاره به شیوع مشکلات کلیوی در ایران بیماری های کبدی، روماتیسم ها، بیماری های قلبی، نارسایی قلب، پیوند کلیه، نارسایی کلیه، دیابت یا بیماری هایی که نیاز به جراحی دارد را در گروه بیماری های شایعی قرار می دهد که می توانند خطر بروز بارداری های پرخطر را افزایش دهند. دکتر مهدی زاده معتقد است که این بارداری ها مراقبت زیادی را می طلبد و پزشک و بیماری باید بیشتر مراقب باشند. اگر جان مادر تهدید شود طبق قوانین، مجوز سقط قبل از چهار ماهگی صادر می شود.

بهتر است بیماری های شایع کنترل و درمان شود و سپس خانم ها با توصیه متخصصان برای بارداری اقدام کنند. در این صورت خطرات بارداری کمتر می شود.

شیوع چاقی و مشکلات بارداری

چاقی هم مشکل رایج دیگری است که به شیوع مشکلات بارداری دامن می زند. دکتر مهدی زاده کاشی ضمن اشاره به شیوع چاقی درباره پیامدهای آن توضیح می دهد: « چاقی در تمام دنیا و کشور ما پدیده شایعی است که بارداری را با مشکلاتی روبرو می کند. چاقی احتمال بروز دیابت بارداری و فشارخون بارداری را افزایش داده و شرایط را برای حاملگی های پرخطر ایجاد می کند. »

این متخصص زنان و استاد دانشگاه نقش تغذیه را در پیشگیری در بروز چاقی بسیار موثر می داند و در ادامه می گوید: « بهتر است خانم های چاق قبل از بارداری وزن شان را کاهش دهند. امروزه روش های مختلفی برای کاهش وزن وجود دارد. این موضوع در مورد افراد بالای ۳۵ سال بیشتر اهمیت دارد. »

ناباروری و چندقلوزایی

یکی از مشکلات برخی از زوج ها نازایی است و زوج های نازا پس از درمان در دوران بارداری بیشتر دچار مشکلات می شوند. از جمله مشکلاتی که پس از طی کردن مراحل درمان و بارداری پیش می آید این است که خانمی ناگهان متوجه می شود چند قلو باردار است که دوقلو و چندقلوزایی دردسرهایی دارد و عوارض بارداری را افزایش می دهد. دکتر هاشمیان در این باره می گوید: « یکی از روش های درمان ناباروری آی وی اف است که بیشتر در مورد مشکل ناباروری آقایان به کار می رود. در این روش لقاح در بیرون بدن مادر انجام شده و سپس جنین به داخل رحم انتقال داده می شود. در سایر کشورها یک یا دو جنین انتقال می یابد ولی در ایران گاهی چهار تا پنج جنین هم منتقل می شود که شانس چندقلوزایی را افزایش می دهد. مهمترین مشکلی که ممکن است پیش بیاید زایمان زودرس است و عوارض بارداری برای مادر چند برابر می شود. »

استرس و مشکلات بارداری

در گذشته مادرها زندگی ساده تری داشتند و استرس کمتری سراغ شان می آمد. بنابراین شاید یکی از دلایل افزایش مشکلات بارداری به موضوع افزایش استرس هم ارتباط داشته باشد. دکتر هاشمیان از جمله عوارض استرس در دوران بارداری را این طور بیان می کند: « استرس تمام مشکلات بارداری را افزایش داده و سبب زایمان زودرس می شود. مسمومیت بارداری هم از جمله مشکلاتی است که می تواند در اثر استرس به وجود بیاید. بهتر است در صورت وجود استرس شدید قبل از بارداری برای کاهش استرس اقدام شود. حمایت های همسر و اطرافیان هم در کاهش استرس های بارداری تاثیرگذار هستند. »