صحت یا سقم ۱۰ باور تندرستی

به گزارش پارس ، دو ساعت بعد آن قدر خندیده بودند که دیگر انرژی شان تمام شده بود؛ بنابراین رو کرد به میزبانش و گفت: « زنگ بزن یه پیتزایی، چیزی بیارن، بخوریم. » دوستش گفت: « هوس کردم مثل دوران دانشجویی یه نیمرو یا املت حسابی با کره و نون تافتون بزنم، هستی» و او موافقت کرد. دوستش هم بلافاصله یک قالب بزرگ کره از یخچال در آورد و همه اش را داخل ماهیتابه انداخت. او تا این صحنه را دید داد زد: « چه خبره» ، می خوای سکته کنیم؟ » دوستش گفت: « همه مزه اش به این کره است. تازه قدیما هم همین قدر کره می ریختیم دیگه. » او در جواب گفت: « اون مال جوونی هامون بود. الان اگه حواسمون نباشه سکته قلبی رو زدیم. راستی چرا از مارگارین استفاده نمی کنی؟ » دوستش گفت: « می گن مارگارین بدتر از کره است. » وقتی غذا آماده شد، دید که دوستش ماست هم سر سفره آورده است. گفت: « نکنه می خوای تخم مرغ رو با ماست بخوری؟ » دوستش گفت: « چطور مگه؟ » گفت: « ضرر داره. » دوستش گفت: « بخور، هیچی ات نمی شه. » بحث کردن فایده ای نداشت. نظر شما چیست؟ آیا مارگارین سالم تر از کره است؟ آیا نباید تخم مرغ را همراه با ماست مصرف کرد؟ در اینجا ۱۰ باور تندرستی را با کمک متخصصان مختلف بررسی کرده ایم.

۱. عسل از قند بهتره

þ درست است. از قدیم اصطلاح « قند و عسل» را می توان در ادبیات، فرهنگ شفاهی و فرهنگ عامه ماهده کرد اما در چند دهه اخیر قند به دلیل ضررهایی که برای بدن دارد تا حدی محبوبیت خود را از دست داده است؛ البته در ظاهر چون با وجود اینکه همه با ضررهای آن آشنا هستند اما هنوز مصرف سرانه مواد قندی و شیرینی در کشور ما بالاست. مدتی است این باور رایج شده است که عسل سالم تر و بهتر از قند است و می توان آن را با خیال راحت جایگزین قند کرد. ستاره شایگان، کارشناس علوم و صنایع غذایی نیز این باور را تایید می کند اما درباره چند نکته مهم مواردی را گوشزد می کند: « عسل جایگزینی طبیعی تر و سالم تر برای قند است که سال های زیادی در بسیاری از نقاط دنیا در آشپزی و طبخ غذاها مورد استفاده قرار گرفته است. به طور کلی عسل منبع فوق العاده ای از انرژی و همچنین کاهش دهنده علائم خستگی است. به طور قطع نمی توان گفت عسل از قند سالم تر است اما می توان گفت بهتر است زیرا قند معمولی تنها انرژی دارد اما عسل طبیعی ارزش تغذیه ای بالاتری دارد. با این حال نمی توان گفت که قند یک ماده غذایی ناسالم است اما توصیه می شود تا حد امکان از قندهای طبیعی استفاده کنید تا قندهای مصنوعی که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می شوند. »

۲. تخم مرغ رو نباید با ماست خورد

ý نادرست است. ماست پای ثابت بیشتر سفره های اما ایرانی هاست؛ به طوری که خیلی ها تا ماست سر سفره نباشد غذا از گلوی شان پایین نمی رود. شاید به همین دلیل است که در بین مواد غذایی این همه باور درباره ماست در فرهنگ عامه ما وجود دارد. جالب اینکه بیشتر این باورها هم به تداخل ماست با سایر مواد غذایی مربوط است؛ برای مثال « ماست را نباید با ماهی خورد» ، « ماست را نباید وسط غذا خورد» و… خیلی ها هم سفت و سخت معتقدند که تخم مرغ را هم نباید با ماست خورد.

اگر همیشه دلتان می خواسته است در کنار نیمرو یا املت ماست هم بخورید اما می ترسیدید بلایی سرتان بیاید می توانید همین امشب آن را با خیال راحت امتحان کنید چون به گفته دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه هیچ اتفاقی برایتان رخ نمی دهد: « به طور کلی مصرف همزمان بعضی از مواد غذایی با هم تداخل دارد وئ به همین دلیل توصیه نمی شود اما مصرف همزمان ماست و تخم مرغ شامل این قانون نیست و تداخلی با هم ندارد.

تخم مرغ سرشار از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن است که کمبود بعضی از آنها موجب بروز بیماری های مختلف می شود. از سوی دیگر، تخم مرغ دارای آهن است، هر چند منبع مناسبی برای تامین آهن بدن نیست. شاید این باور از آنجا نشأت گرفته است که به دلیل کلسیم موجود در ماست که معمولاً جذب آهن را مختل می کند گفته می شود این دو را نباید با هم خورد اما این باور درست نیست، زیرا تخم مرغ به تنهایی منبع تامین آهن نیست و بدن، آهن مورد نیاز خود را از راه مواد غذایی دیگر مانند اسفناج و… کسب می کند. »

۳. کاشت ناخن مصنوعی باعث تقویت ناخن های نازک می شه

ý نادرست است. بعضی ها روش کاشت ناخن را تنها درمان شکنندگی و تقویت ناخن ها می دانند اما دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو این راه را روش مناسبی نمی داند: « کاشت ناخن از چند راه باعث صدمه به ناخن می شود؛ آسیب به بافت ناخن، ضمائم ناخن و تخریب ساختار طبیعی آن، از مشکلات کاشت ناخن هستند. وارد شدن فشار، ضربه یا آسیب مداوم روی قسمت طبیعی ناخن باعث می شود قسمت سازنده آن تحت تاثیر قرار گیرد؛ در نتیجه ناخن ها به شکل موج دار، خط خطی و غیر عادی در بیایند. چسبی که برای کاشت ناخن استفاده می شود نیز احتمال ابتلای دور ناخن را به حساسیت و اگزما زیاد می کند. این اگزما تا مدت ها بعد، حتی زمانی که ناخن برداشته شود نیز ادامه پیدا می کند. گاهی ابتلا به این اگزما برای چند ماه و در بعضی مواقع چند سال طول می کشد. »

۴. اگه دارو مصرف کنیم دیابت خطری برای قلب نداره

þ درست است. مشکلات قلبی عروقی از جمله عوارض نگران کننده ای است که ممکن است دیابتی ها را مبتلا کند. با این حال، این باور وجود دارد که با مصرف درست و به موقع داروها می توان از مشکلات قلبی ناشی از دیابت پیشگیری کرد.

دکتر سینا مرادمند، متخصص قلب و عروق نیز با این باور موافق است: « این باور درست است اما در صورتی که قند خون بیمار در حد مطلوب باشد؛ یعنی اگر قند ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر، قند دو ساعته پس از غذا کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر و هموگلوبین که معیار خوبی برای کنترل قند بیمار است کمتر از هفت باشد، آسیبی به قلب وارد نمی شود. البته بیماران دیابتی باید زیر نظر پزشک شان داروهای ضد دیابت، شامل داروهای خوراکی یا انسولین را درست مصرف کنند و براساس صلاحدید او به طور منظم قند خون شان را بررسی کنند تا دچار عوارض بعدی دیابت مانند مشکلات قلبی و عروقی نشوند. »

۵. مارگارین لزوماً سالم تر از کره نیست

þ درست است. بسیاری معتقد بوده و هستند که کره گیاهی سالم تر از کره حیوانی است. با این حال، پژوهش های جدید نشان داده اند این مواد غذایی چندان هم بی ضرر نیستند. دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه توضیح می دهد: « در چند سال اخیر نظرها و عقاید مختلفی مبنی بر سالم یا ناسالم بودن کره گیاهی یا مارگارین مطرح شده است؛ عده ای موافق مصرف آن هستند و عده ای دیگر مختلف سرسخت آن. این موضوع درباره مارگارین بعضی از کشورها بیشتر جای بحث دارد زیرا دستگاه هایی که با آن مارگارین تولید می کنند، به طور کامل قادر به حذف ایزومر ترانس مارگارین نیستند. با این حال، هر دو نوع کره مقدار یکسانی کالری دارند با این تفاوت که کره حیوانی دارای چربی طبیعی است؛ در حالی که مارگارین حاوی چربی ترانس است. مصرف زیاد مواد حاوی چربی ترانس می تواند باعث التهاب، حساسیت و تنگی نفس شود؛ بنابراین متخصصان تغذیه مصرف زیاد آن را به هیچ وجه توصیه نمی کنند. به طور کلی، اگر می خواهید با یکی از این دو کره غذا درست کنید، قطعاً کره حیوانی گزینه بهتری است زیرا چربی مارگارین در اثر حرارت به چربی با ترانس بالا تجزیه می شود که برای بدن ضرر دارد. »

۶. شستن با آب سرد از چروک شدن پوست چلوگیری می کنه

ý نادرست است. چین و چروک پوست یکی از مشکلاتی است که بیشتر افراد نسبت به آن خیلی حساسند و سعی می کنند به هر روش ممکن آن را رفع کنند. بعضی ها راه حل ساده ای پیشنهاد می کنند؛ اگر هر روز صبح زود پوست تان را با آب سرد شستشو دهید، سرعت کلاژن سازی پوست افزایش پیدا کرده در نتیجه پوست کمتر چروک می خورد و جوان تر می ماند. اما دکتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو آن را تایید نمی کند: « از نظر متخصصان پوست، ۳۰ سالگی، سن شروع مسن شدن افراد است. با افزایش سن علاوه بر ظاهر، رنگ و شکل پوست، ترکیب های تشکیل دهنده پوست مانند بافت نگهدارنده و اجزای ایمنی بخش؛ یعنی اجزایی که در مقاومت و استحکام پوست نقش مهمی ایفا می کنند نیز تغییرهای فاحشی را تجربه می کنند. بعضی از تغییرات پوست مطلوب نیستند و باعث کاهش ترکیباتی مانند کلاژن و الاستین که چارچوب اصلی پوست را تشکیل می دهند، می شوند. الاستین و کلاژن نوعی پروتئین رشته مانند هستند که اعضای بدن روی آنها قرار می گیرد. درست مانند ساختمانی که چارچوبش تیر آهن هایی است که باعث قوام ساختمان می شود. با کاهش ترکیبات حیاتی کلاژن و الاستین کاملاً مشخص است که پوست سفت و محکم چه حالتی پیدا می کند؛ حالتی شل و افتاده که اصلاً خوشایند نیست و به همین دلیل صورت فرد به صورت چین و چروک خورده در می آید. اگرچه می توان با رعایت نکته هایی پیری پوست را تا حدی به تاخیر انداخت اما نمی توان به طور کامل جلوی آن را گرفت. روش هایی مانند شستن با آب سرد هیچ تاثیری در درمان یا به تاخیر انداختن این روند ندارد زیرا آب سرد هیچ دخالت مستقیمی در کلاژن سازی پوست ندارد. البته دلیل اینکه پس از شستن پوست صورت با آب سرد فرد احساس شادابی و نشاط می کند این است که آب سرد به طور موقت باعث انقباض عروق زیر پوست و در نتیجه صاف و کشیده تر به نظر رسیدن پوست می شود. همان طور که ذکر شد این فرایند موقتی است و تا زمانی که آب سرد با پوست در تماس است کاربرد دارد و در دراز مدت هیچ تاثیری در جوان ماندن پوست و کاهش چین و چروک ندارد. پیری روندی کاملاً طبیعی است اما رسانه ها آن را غیر طبیعی جلوه می دهند. این امر باعث رشد فوق العاده تولید محصولات ضد پیری شده است. کاری که از دست ما بر می آید به حداقل رساندن اثرهای پیری با تغییر دادن سبک زندگی است. والدین هم باید روش های صحیح مراقبت را پوست و استفاده از رژیم های غذایی خاص را به کودکان خود یاد بدهند. »

۷. بیماری آب سیاه باعث کوری می شه

þ درست است. دکتر محمد پاکروان، چشم پزشک و فوق تخصص گلوکوم این باور را تایید می کند: « یکی از شایع ترین دلایل نابینایی، بیماری آب سیاه یا گلوکوم است که جزو نابینایی های غیر قابل برگشت است. آب سیاه بیماری شایعی است ولی اغلب خاموش می ماند. براساس آمار، در ایران چهار درصد افراد بالای ۴۰ سال مبتلا به آب سیاه می شوند. این بیماری در اوایل هیچ گونه علامتی ندارد و تا به مراحل پیشرفته تر نرسد فرد متوجه آن نمی شود. دلیل اصلی، فشار بالای چشم است. فشار داخل چشم توسط مایعی به نام زلالیه ایجاد می شود. این مایع به طور دائم در طول شبانه روز تولید شده، از مسیرهای معینی خارج می شود. زمانی که تعادل تولید و خروج آن بر هم می خورد فشار چشم بالا می رود و عصب بینایی به تدریج تخریب می شود. در اثر این بیماری رشته های عصب بینایی که حدود یک میلیون، و دویست هزار هستند، آرام آرام از بین می روند. به دنبال این اتفاق بیمار دید محیطی و در نهایت دید مرکزی خود را از دست می دهد. این بیماری علائم مشخصی ندارد و تنها راه پیشگیری معاینه های ادواری است. »

۸. مادران باردار حتماً باید روی پهلوی چپ بخوابند

ý دکتر فرامرز مصباح، جراح و متخصص زنان و نازایی این باور را رد می کند: خانم های باردار باید بدون هیچ نگرانی در هر وضعیتی که خودشان از قبل به آن عادت دارند و راحت ترند، بخوابند. تنها در موارد خاص و برحسب نیاز وضعیت خوابیدن توسط پزشک به فرد گفته می شود. به طور کلی شیوه و وضعیت خواب تاثیری در خون رسانی به جفت ندارد و زنان باردار می توانند اگر عادت دارند به پهلو بخوابند، یک متکای کوچک بین پاهایشان بگذارند. اما به مادران باردار توصیه می شود در دو ماه آخر بارداری تا حد امکان سعی کنند به پشت نخوابند زیرا بچه سنگین شده است اما باز هم این موضوع تاییدی بر خوابیدن به پهلوی چپ در کل دوران بارداری نیست. »

۹. رژیم غذایی دیابتی ها باید کربوهیدرات خیلی کمی داشته باشه

ý نادرست است. دیابت جزو آن دسته از بیماری هایی است که عواقب بعدی و دراز مدت آن بیشتر از خود بیماری برای افراد نگرانی ایجاد می کند. در گذشته این باور به شدت رواج داشته است که افراد مبتلا به دیابت باید مصرف کربوهیدرات ها را به طور کامل قطع کنند یا به حداقل میزان ممکن برسانند. این موضوع باعث می شد تا فرد علاوه بر مشکلات زیادی که این بیماری به همراه دارد، حس داشتن یک زندگی عادی را نیز از دست بدهد. خوشبختانه پس از پژوهش های فراوان نادرستی این باور مشخص شده است. دکتر منوچهر جزایری، فوق تخصص غدد نیز ضمن رد این باور می گوید: « در گذشته رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت بسیار سختگیرانه تر بود. به خصوص اینکه باور داشتند که مصرف کربوهیدرات ها مانند نان، برنج، سیب زمینی و ماکارونی باید تا حد ممکن محدودتر باشد ولی الان شرایط راحت تر شده و پژوهش ها نشان داده اند آنچه قبلاً مطرح شده نادرست است. بیماران مبتلا به دیابت باید یک رژیم غذایی نزدیک به طبیعی داشته باشند و بتوانند مانند افراد عادی زندگی کنند. این افراد تنها باید از خوردن قندهای ساده و چربی های اشباع شده پرهیز کنند و حواس شان کاملاض به این مواد غذایی باشد. حتی بعضی ها معتقدند دیابتی ها اگر هم هر از گاهی خواستند به قول معروف سورچرانی کنند، باید با هماهنگی و زیر نظر پزشک داروهای شان را کمی بیشتر مصرف کنند. منظور از قندهای ساده مواد مانند قند و شکر، خرما، عسل، مربا، انگور، کیک و بستنی است. به طور کلی توصیه می شود رژیم غذایی بیماران دیابتی از حدود ۶۰ درصد کربوهیدرات، ۲۰ درصد پروتئین و ۲۰ درصد هم چربی های اشباع نشده تشکیل شود. »

۱۰. خوردن کافئین در دوران بارداری به جنین آسیب می زند.

ý نادرست است. دوران بارداری به خودی خود دورانی پراسترس است و معلوم نیست چرا بعضی ها سعی می کنند شرایط را از آنی که هست سخت تر کنند و با صادر کردن دستورالعمل های غیر واقعی شرایط را برای افراد باردار دشوارتر کنند. دستورالعمل های تغذیه ای یکی از مواردی است که هر فردی به خودش اجازه می دهد درباره آن نظر دهد. یکی از این باورها که تقریباً طرفداران زیادی هم دارد این است که افراد باردار نباید در این دوران کافئین مصرف کنند و به قول معروف باید دور مواد غذایی مانند شکلات و نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه و. . را تا ۹ ماه خط بکشند. اگر باردار هستید و نمی توانید از شکلات و قهوه دست بکشید، خبر خوبی برایتان داریم چون دکتر فرامرز مصباح، جراح و متخصص زنان و نازایی این باور را رد می کند و می گوید: « این باور که کافئین نباید در دوران بارداری مصرف شود، اشتباه است. البته این دلیل نمی شود که افراد در مصرف آن زیاده روی کنند. از آنجا که احتیاط شرط عقل است، بهتر است در این دوران از مواد کافئین دار کمتر استفاده کنید؛ برای مثال سعی کنید بیش از دو لیوان در روز قهوه یا چای ننوشید. به طور کلی کافئین روی جنین اثر منفی نمی گذارد اما ممکن است تا حدی روی جفت اثر بگذارد. براساس پژوهش های جدید کافئین می تواند روی سیستم گردش خون جفت تاثیر بگذارد؛ البته تنها در خانم هایی که بیش از حد از مواد کافئین دار استفاده می کنند. اگر چه تحمل روش صحیح تغذیه در دوران بارداری، به خصوص در ماه های اول کمی سخت به نظر می رسد اما بهتر است خانم های باردار از نوشیدنی های کاملاً سالم استفاده کنند تا هر نوع خطر احتمالی برای جنین را به حداقل برسانند. »

مرجع: تندرستی/  سوادا مارکاریان