عکس در سینمای کیارستمی و تاثیر چالش‌های اقتصادی جهان بر بازار عکس

در این نشست، محمد فرنود گفت: امروزه به دلیل بحران اقتصادی که نزدیک به 20 سال پیش جهان را و بالاخص اروپا و آمریکا را در بر گرفته است، ما در عکاسی نیز بحران را شاهد هستیم که در دهه گذشته به اوج خود رسیده است.

محمد مهدی رحیمیان، در ادامه این نشست گفت: پرسش اصلی در نشست کنونی این است که بدانیم، ساز و کار فروش عکس پیش از انقلاب چگونه بوده است. در دهه ۵۰، ساز و کار تولید عکس برای نشریات و روزنامه‌هایی چون کیهان، اطلاعات، آیندگان و ... مشخص بود. در چنین شرایطی مکانیزم ارتزاق از عکاسی در مطبوعات چگونه بود؟

فرنود در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: عکاسی ما از سال 55 جدی‌تر و عکاسی مستند ما پررنگ‌­تر شد. در کودتای 28 مرداد 1332 عکس‌های بسیار زیبا و درخشانی از زنده یاد شاهرخ حاتمی منتشر شد که از دکتر مصدق گرفته شده بود. این عکس‌ها جنبه جهانی داشت زیرا در معتبرترین مجلات جهان به نمایش گذاشته شد. بنابراین اگر بخواهیم نقطه عطفی در تاریخ کشورمان ثبت کنیم، آثار شاهرخ حاتمی، اولین عکس‌هایی است که ما می‌توانیم از موضوع ایران نام ببریم البته بعدها دوستان دیگری نیز به لیست عکاسان حرفه‌ای ایران افزوده شدند.

رحیمیان در ادامه نشست گفت: بنابراین ما بخش تولید را در کشور داریم اما اگر از مساله حقوق و قیمت در آن دوران بگذریم، پرسش این است که بخش فروش عکس به بازارهای جهانی به ویژه در سال‌های اوج‌گیری جنبش مردم در سال 57 چگونه بود؟ و این بخش چه سهمی را با توجه به حساسیتی که ایران در آن زمان داشت، به خود اختصاص داد؟

فرنود در پاسخ به این پرسش بیان کرد: ساختار تشکیلات عکاسی در دنیا کاملا با ایران متفاوت است. آژانس‌ خبری و خبرگزاری در تمام دنیا دارای دو تعریف مستقل است اما متاسفانه تشکیلات حرفه‌ای در کشور ما وجود ندارد. در واقع مساله این است که ما عکاس حرفه‌ای داریم اما تشکیلات حرفه‌ای نداریم.

فرنود، رویدادهای تاریخی را عامل مهمی در رشد عکاسی ایران دانست و گفت: نخستین علت رشد عکاسی در ایران، انقلاب اسلامی ایران بود البته در زمانی که انقلاب اسلامی رخ داد، عکاسان ما پخته نبودند زیرا بین تصویربرداری و عکاسی تفاوت وجود دارد. پس از اشغال سفارت آمریکا، جنگ را در ایران داشتیم که با تجربه انقلاب به سراغ آن رفتیم. در نتیجه عکس‌هایی که از جنگ وجود دارد، کمترین کاری است که در حق این رویداد مهم انجام دادیم البته در اواسط جنگ به فرمول‌های اقتصادی عکس دست یافتیم.

رحیمیان با تاکید بر مساله درآمدزایی بین‌المللی عکاسی، گفت: پرسش این است که ازچه زمانی به شکل جدی، عکاسی ایران توانست برای عکاسان ارز آوری و درآمدزایی در حد بین‌المللی را به دنبال داشته باشد؟

فرنود در پاسخ به این پرسش گفت: موضوعاتی چون جنگ، انقلاب و تسخیر سفارت آمریکا، باعث شد که عکاسی ما پخته شود و توانست به ارزآوری دست یابد.

فرنود بر لزوم شکل‌گیری سازمان‌های حرفه‌ای تاکید کرد و افزود: رفتار یک عکاس باید حرفه‌ای باشد اما متاسفانه در کشور ما تشکیلات حرفه‌ای وجود ندارد.

در پایان این نشست محمد فرنود با نمایش عکس‌های مختلف درباره هر کدام از آثار توضیح داد.

عکاسی زاده نوعی تجلی خردگرایی است و در ذات خود کنش شخصی دارد

نشست تخصصی عکاسی «درباره نگاه شخصی» با مدیریت محمد مهدی رحیمیان و با حضور محمدرضا شریف زاده، مهرداد افسری و مجید ناگهی در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدرضا شریف زاده درباره رسیدن به تعریفی درباره نگاه شخصی گفت: هدف ما رسیدن به تعریفی درباره نگاه شخصی نیست، چون واژه های مربوط به هنرهای تجسمی چندان تعریف پذیر نیستند. تعریف نگاه شخصی در حیطه هنرهای تجسمی به دشواری تعریف زیبایی در ساحت فلسفه افلاطون است و این شخصی بودن موجب می‌شود که تعریف پذیری هنرهای تجسمی سخت شود.

مهرداد افسری با اشاره به اینکه عکاسی زاده مدرنیسم و اوج خردگرایی است، یادآوری کرد: تحولی که در هنر شکل گرفت، در عکاسی به اوج خود رسید و اوج هنر زمانی است که عکاسی به وجود آمد. عکاسی زاده نوعی تجلی خردگرایی است و در ذات خود کنش شخصی دارد.

او با بیان اینکه عکاسی به شدت یک کنش فردی است، اضافه کرد: امروز در دوره ای زندگی می کنیم که تنها نگاه شخص محور ما به اثر هنری کافی نیست. اینکه کجا این نگاه شخصی حاصل جریاناتی است که در مقطعی از زندگی ما اتفاق افتاده، اما همگانی شده است، اهمیت دارد. عکاسی باید ایده و نگاه شما را به جهان نشان دهد.

در ادامه مجید ناگهی با اشاره به اینکه قصد دارد عکاسی را از زاویه ارتباطی بررسی کند، گفت: اساسا عکاسی را قبل از فکر یک وسیله ارتباطی می‌دانم؛ یعنی چرخه ارتباطی که در مواجهه با اثر عکاسی شکل می‌گیرد. در بین ارتباطاتی‌ها این مرسوم است که گفته می‌شود معنا نزد مخاطب است؛ یعنی اگر مخاطب تجربه‌ای نسبت به اثری که عکاس ارائه می‌دهد، نداشته باشد، احتمال برقراری ارتباط عکاس با او بسیار کم است.

در ادامه شریف‌زاده درباره اینکه جهان پیش از خلق تفسیر و عکس در چه بخشی از تقسیم‌بندی چهارگانه‌اش قرار می‌گیرد، گفت: پیش از تولید اثر هنری فاز یک را بر اساس دو تعریف کلاسیک از محتوای هنری و آنچه امروز با آن رو به رو هستیم، تقسیم می‌کنم. در تقسیم‌بندی اول اثر هنری اثری بازنمایانه است، در تقسیم‌بندی دوم فرانمایی اتفاق می‌افتد؛ یعنی مجموعه‌ای از احساسات و عواطف شخصی هنرمند وارد عکاسی می‌شود. در بخش سوم که فرم گرایی است، هنرمند فارغ از فرانمایی یا بازنمایی به ثبت و ضبط آنچه روی می دهد می پردازد. بخش چهارم نیز ترکیبی از اثر بازنمایانه و فرانمایانه است. دوره معاصر ما را به فراتر از چیزی که در این تقسیم بندی وجود دارد، هدایت می‌کند و قائل به این است که عکاسی هنر است.

شریف زاده درباره سه مفهوم پیش از تولید اثر هنری توضیح داد: در واقع پیش از تولید اثر هنری سه واژه کلی پرسونال لوک، پرسونال استایل و مالکیت شخصی داریم و بین این سه گانه ها تفاوت‌های فهمی وجود دارد و ممکن است به تولید محتوایی هنری برسیم که تنها به جنبه فرم گرایانه یا آموزشی توجه داشته باشد.

در ادامه افسری با تأکید بر اینکه باید بدانیم نگاه شخصی هنرمند چیست یا حاصل چه چیزی است، عنوان کرد: ما امروز نمی‌توانیم عکاسی را کنشی بدانیم که از جایی شروع و به جایی ختم می شود. تمام متفکران معاصر به دوره ای که ما زندگی می کنیم، بینامتنی می گویند و انسان های معاصر نیز چنین الگوی رفتاری دارند و از گسستی از گذشته به آینده می روند که به سرعت می گذرد و ملغمه ای از بایدها و نبایدهاست.

افسری با طرح اینکه پیش از هر چیزی ما باید شخص را بشناسیم و بسیاری از عکس ها فاقد بینش و نگاه به درون هستند، گفت: عکاسی یک منش دموکراتیک است و نیاز به علم، دانش و دوره خاصی ندارد و با یک موبایل می توانید عکاسی کنید. این منش دموکراتیک عکاسی را به مستند جهان شمولی تبدیل می‌کند که در اختیار همه است. عکاسی منشی اجتماعی دارد و عکاس می‌خواهد به عکس کارکرد دیگری به جز آنچه در نگاه عمومی وجود دارد، برسد. او می‌خواهد یک بارقه همگانی فرهنگی مثل فقر و بحران آب را به چالش بکشد.

افسری در خصوص کنش فردی توضیح داد: در کنش فردی عکاسانه، عکاس نه می خواهد چیزی را عوض کند و نه فریاد بزند بلکه می خواهد تنها از خودش بگوید که به جهان اطراف خود چطور نگاه می کند. بیرون وسیله ای در جهت نگاه درونی اوست و عکاس باید اول خود را بشناسد و بعد بگوید براساس چه پیش فرضی می خواهد با جهان رو به رو شود.

در ادامه مجید ناگهی با تأکید بر خودشناسی عکاس و مباحث مطرح شده، بیان کرد: اگر عکاس خود را نشناسد و نسبت به جهان زیسته معرفت نداشته باشد، نمی تواند کار کند و عکاسی چیزی جز نمایان کردن درون ما نیست. قطعا عکاسی که نگاه شخصی دارد، متفکر است، چون اگر روش ارتباطی درستی نداشته باشد، نمی تواند کارش را ادامه دهد.

در ادامه شریف‌زاده با طرح این پرسش که آیا نگاه شخصی بر اساس جهان زیسته هنرمند است یا تجربه او، گفت: معمولا عده ای از هنرمندان را نام می برند که در خوانش جهان خود موفق و بیشتر سوار بر موج هنر هستند؛ یعنی روی گونه های مورد وثوق جامعه سوار می شوند.

او در خصوص ویژگی های سه گانه ای که به ما در تولید اثر عکاسی کمک می کند، تشریح کرد: ما واژه ای مثل ریشه شناسی عکاسی داریم که ویژگی های سه گانه ای در تولید اثر عکاسی می دهد و شامل مفاهیم ذهنی، مفاهیم عینی و ترکیبی از این دو می شود. ویژگی سوم بر اساس میکس کانسپت است که هنرمند برخلاف ویژگی های ایدئولوژیک، اثر هنری خلق می کند و به تدریج می تواند به تصویری شخصی و منحصر به فرد برسد.

او با تأکید بر اینکه امروز چیزی به نام پرسونال استایل و امضای شخصی در آثار هنری وجود ندارد، افزود: حتی نگارش کتاب های تاریخ هنر ما از سال 2010 متفاوت شده است.

در ادامه مهرداد افسری با بیان نقل قولی از گادامر گفت: ما آگاهیم در جهان درخت و زبان وجود دارد، اما چیزی که موجب شکل گیری هنر می شود، ادراک ماست. آگاهی همگانی و ادراک یک کنش شخصی است و عکس در حوزه ادراک قرار می گیرد و قبل از هر چیزی باید بررسی کنیم که چقدر می توانیم از جهان اطرافمان به ادراک برسیم. معمولا ادراک ویژه موجب شکل گیری عکس های خوب می شود و ما جهان را به واسطه معنا، مفهوم و تأویل از پدیده‌ها تقسیم می کنیم.

در پایان نیز مجید ناگهی گفت: ما در این فضا اثر خلق می کنیم و در ساحت یک خالق قصد داریم چیزی را که خلق کردیم با مخاطب به اشتراک بگذاریم و چگونگی این بازتولید اهمیت دارد. اگر ما به ازای تصویری درست انتخاب نشده باشد، نمی توانیم به درک درستی برسیم.

در جستجوی راهی نو

نشست «چرا در عکس‌های گروهی اول به دنبال خود می‌گردیم» با سخنرانی کیمیا رهگذار از برنامه‌­های "در جستجوی راهی نو" عصر روز جمعه 16 آذرماه در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست رهگذار، گفت: برایم این نکته که چرا ما با دیدن عکس خود متعجب می‌شویم، جذاب بود زیرا همه ما در مهمانی‌ها و عکس‌های دسته جمعی به دنبال تصویر خود در میان جمع می‌گردیم. در این حالت به نظر می‌رسد افراد به دنبال غریبه‌ای آشنا می‌گردند.

این هنرمند، با نمایش عکسی که از جمع گرفته شده بود، توضیح داد : افراد همیشه در انتظار یک عکس خوب هستند اما پرسش این است که اساسا عکس خوب چه تعریفی دارد؟ البته در کشورهای دیگر کمتر چنین دیدگاهی را شاهد بوده‌ام. این اختلاف دیدگاه برایم جذاب بوده است زیرا به نظر می‌رسد که از اختلافا فرهنگی نشات گرفته است.

راهگذار ادامه داد: در بسیاری از موارد دیده‌ام که حال عکس از نوع آن مهم­تر بوده است. برای کودکان یا افراد مسن، ملاک‌های کلیشه‌ای زیبایی مهم نیست. دوست دارم که اندکی درباره ملاک‌های زیبایی فکر کنیم.

مروری بر آثار عباس کیارستمی در 10 روز با عکاسان

دومین نشست روز جمعه در بخش در جستجوی راهی نو، با موضوع «عکس در سینمای کیارستمی» و با سخنرانی ابوالفضل توسلی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، توسلی عکس‌هایی را که مربوط به فیلم‌های عباس کیارستمی است، به نمایش گذاشت و گفت: به طور حتم کار اثر را می‌سازد و حس به اثر انگیزه می‌دهد. در اثر «زندگی و دیگر هیچ» ادبیات فارسی انگیزه اصلی عباس کیارستمی برای شکل گیری این اثر بوده است و کیارستمی تصورات خود را از شعر فارسی به شکل بهتری ارائه می‌کند.

این کارشناس به تفسیر ابعاد مختلف فیلم پرداخت و گفت: ژانر کیارستمی در فیلم «زندگی و دیگر هیچ» شعر- سینما است که در اثر «زیر درختان زیتون» به سینما می‌رسد. «در زندگی و دیگر هیچ»، ساختار فیلم بر اساس اشعار عارفانه ایرانی بنا شده است.

ابوالفضل توسلی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های شعر-سینما این است که بیننده، کارگردان و فیلم یک مثلث را ایجاد می‌کنند.سینما تنها هنری است که در آن جنبش وجود دارد و می‌‎توان با عامل زمان بازی کرد.

توسلی با نمایش پلان‌هایی از فیلم عباس کیارستمی به تفسیر فضای عکس­گونه و تخیلات هنرمند که عموما نگاهی استعاره‌ای دارد، پرداخت.

تفاوت عکس‌های دانشجویی از ایران تا کالیفرنیا

در سومین نشست در جستجوی راهی نو در روز سوم «پروژه‌های عکاسی فرا مرزی؛ تجربه‌های دانشگاه الزهرا و سن خوزه آمریکا» توسط فرشته دیانت مطرح شد.

در ابتدای این برنامه، دیانت بر لزوم ارتباط با سایر دانشگاه‌ها برای تدریس اشاره کرد و گفت: پروژه­های مشخصی را به دانشجویان دانشگاه الزهرا و دانشگاه سن خوزه کالیفرنیا ارائه کردیم تا در پایان امکان بررسی وجود داشته باشد. بیشتر دانشجویان دانشگاه الزهرا در مقطع کارشناسی در گروه گرافیک، نقاشی و طراحی لباس بودند اما گروه کالیفرنیا در رشته عکاسی مربوط به دوره کارشناسی ارشد بود که اندکی نگرانی ایجاد می کرد. در این روند 15 نفر از دانشجویان ایران و 15 دانشجوی کالیفرنیا در راستای نمایش آثار انتخاب شدند و پس از آن آثار روی وب سایتی به نمایش گذاشته شد. این عکس‌ها شامل موضوعاتی مانند سلف پرتره، شهر من و محله من بود.

دیانت در ادامه این جلسه آثار این مجموعه را به نمایش گذاشت و تفاوت‌ موجود در دیدگاه دانشجویان ایرانی و آمریکایی را تفسیر کرد.

نسبت به منابع مهم عکاسی منظره در ایران بی توجهی می شود

بررسی پایان نامه فضا، مکان و قاب در عکاسی منظره معاصر مهران مقیمی جمعه 16 آذرماه در گالری میرمیران برگزار شد.

به گفته مهران مقیمی در ایران عکاسان نسبت به منابع مهم عکاسی منظره بی توجه هستند و به کتاب هایی که در رده اهمیت پایین تری قرار دارند بیشتر استناد می شود.

مهران مقیمی در این نشست گفت: متاسفانه در ایران نسبت به منابع اصلی و مهم در منظره نگاری بی توجهی شده است و کتاب هایی که در درجه چندم اهمیت قرار دارند و گاه ترجمه خوبی هم ندارند مورد توجه قرار می گیرند. منظره امروز چیزی بیرون از ما نیست چرا که ما بر منظره تاثیر می گذاریم و منظره بر ما تاثیر می گذارد. امروزه زمین دیگر فقط ابژه ای برای بازنمایی نیست بلکه با تغییر خودش بر نحوه بودن ما در دنیا تغییر ایجاد می کند.

مهران مقیمی ادامه داد: در این پایان نامه تلاش کرده ام تا با بررسی نحوه ارتباط ما با زمین و در نظر گرفتن منظره به عنوان مکانی برای بیان ایده ها، نگرانی های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به شناخت بهتر ژانر عکاسی منظره در دوران معاصر نائل شویم.

برای بررسی منظره دو موضع کلی وجود دارد. موضعی که منظره را اغلب بر ساخته ای اجتماعی می داند، یعنی نگرشی انتقادی دارند و در پس پدیدار مورد بررسی به دنبال نقاط اعوجاج، کژتابی، پنهان کاری و ایدئولوژی هستند. در موضع دیگر نظریاتی که برگرفته از اشکال پدیدارشناسی هستند به جای نقد تصاویر کاذب منظره در پی احیا یا بازتاب تجارب واقعی آن چه در گذشته و چه با اتکا به پتانسیل های زمان حال هستند. این عکس ها در شخصیت بخشیدن به مناطق به عنوان انواعی از مکان به شکل قابل توجهی در حس اگاهی، ادراک و تجربه ما و در تغییر احساسات مان نسبت به رابطه مان با تاریخ و جغرافیا و در شناخت بهتر خودمان مشارکت می کنند.

عکس های استیل لایف نباید دور از واقعیت باشند

نشست عکاسی با موضوع استایل لایف با حضور مازیار خلیقی و داریوش کیانی در گالری پاییز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

مازیار خلیقی گفت: استیل لایف به نوعی سبک زندگی اشخاص را نشان می دهد. هر یک از کلونی های انسانی سبک زندگی خودشان را دارند. با بررسی استیل لایف هر یک از افراد می توان شیوه زندگی آنها را مشخص و از سایر افراد متمایز کرد. با نمایش لایف استایل افرادی که زندگی لوکس دارند و جذابیت آنها برای سایر گروه ها برخی در صدد این موضوع قرار می گیرند که سبک زندگی خود را ارتقا بدهند. بحث پویایی و حضور انسان در استیل لایف بسیار اهمیت دارد. برای گرفتن یک عکس استیل لایف باید به موارد متعددی توجه کرد و حضور هر یک از المان ها در چیدمان این عکس ها اهمیت دارد. عکس های استیل لایف نباید دور از واقعیت و منطق باشند.

داریوش کیانی نیز در ادامه این نشست گفت: عکس های استیل لایف باید بتوانند با مخاطب ارتباط برقرار کنند. با ظهور و گسترش شبکه های اجتماعی زمینه ای فراهم شده که با شیوه و سبک عکاسان متعددی آشنا شویم و متاسفانه باید بگویم که عکاسان ایرانی به شدت متاثر از سبک عکاسان بلوک شرق به ویژه اکراین و روسیه هستند. او با اشاره به بی توجهی عکاسان نسبت به هویت و استیل لایف ایرانی گفت: امروزه به جای این که به عکاسی از مراسم های آیینی خودمان بپردازیم عکاسان به عکاسی از کریسمس، ولینتاین وهالوین روی آورده اند.

ورک شاپ روش عکاسی تبلیغاتی از اجسام براق

ورک شاپ "روش عکاسی تبلیغاتی از اجسام براق و خلق جلوه های ویژه عکاسی در واقعیت" با حضور علیرضا رفایی جمعه 16 آذر در سالن شهناز خانه هنرمندان ساعت 10 برگزار شد.

علیرضا رفایی در این ورک شاپ با اشاره به اینکه عکاسی تبلیغاتی مظلوم واقع شده است، گفت: اگر عکاس تبلیغاتی هستید باید برای خلق یک اثر تبلیغاتی صبر و حوصله زیادی به خرج دهید تا بتوانید یک اثر موفق خلق کنید گاهی برای گرفتن یک عکس تبلیغاتی باید چند ساعت وقت گذاشت. عکاس تبلیغات باید به چیدمان، ترکیب و نور یک عکس فکر کند؛ باید طوری عکس گرفت که نیازی به ویرایش عکس نباشد.

در بخشی از این کارگاه مستندی از پشت صحنه خلق یک عکس تبلیغاتی نمایش داده شدو مراحل عکاسی تبلیغاتی آموزش داده شد.

انتهای پیام/