افطار با طعم تئاتر در ماه رمضان

از برآیند نمایش‌هایی که این روزها در صحنه تئاتر در حال اجرا هستند می‌توان دریافت اغلب کارگردانان تلاش کرده‌اند به نگارش نمایشنامه‌هایی بپردازند که به نوعی با مسائل روز جامعه همخوانی داشته باشد. کما اینکه آن دسته از کارگردانانی که تمایل داشته‌اند همواره متون ترجمه را دستمایه کار خود قرار بدهند، در تلاش بوده‌اند تا نمایشنامه‌هایی را انتخاب و برای اجرا آماده کنند که فضای این آثار تا حدود زیادی به مسائل و رویدادهای اجتماعی و فرهنگی ما نیز همخوانی داشته باشد، تا از این رهگذر مخاطبان تئاتر که در سال‌های اخیر به دلایل مختلف بر تعداد آنها هم افزوده شده با آثاری از این دست ارتباط برقرار کنند و وقایع نمایش برایشان قابل لمس باشد. نکته دیگری که می‌توان درباره تئاترهای کنونی به آن اشاره کرد، آمیختگی برخی از این آثار با چاشنی طنز است، مساله طنز تلخ از دیرباز تا به امروز در حیطه‌هایی چون ادبیات داستانی، سینما و دیگر هنرها وجود داشته، این شیوه‌ای است که کارگردانان و صاحبان آثار می‌کوشند تا به مدد بهره‌گیری از عنصر طنز، معضلات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را به شکل تلویحی به مخاطب القا کنند و از رهگذر اثری که ارائه می‌دهند در قالب منتقد به کاستی‌های اجتماعی نیز اشاراتی داشت باشند. با نگاهی اجمالی به تئاترهای امروز می‌توان به این نتیجه رسید که هنوز هم برخی از کارگردانان و دست‌اندرکاران تئاتر، طنز را اهرمی برای پیشبرد اهداف و پیام‌های مستتر در آثار قرار می‌دهند. خوشبختانه در سال‌های اخیر با رشد تئاترهای خصوصی، بر تعداد تماشاخانه‌ها افزوده شده است و به همان نسبت شاهد پیدایش هنرمندان تازه، جوان و خوش‌فکرتری در این عرصه هستیم. برخی درباره تئاتر کنونی به این مساله اشاره می‌کنند که کثرت سالن‌های تئاتر صرف‌نظر از ویژگی‌ها و محاسنی که می‌تواند در پی داشته باشد، در افزایش ژانرها و به تبع آن ذائقه مخاطبان هم نقش بسزایی داشته است. به‌طوری که امروز همان‌طور که آثاری در ژانر تراژدی یا ملودرام روی صحنه می‌روند، آثاری در قالب کمدی انتقادی نیز اجرا می‌شوند تا بتوانند سلایق متنوع مخاطبان تئاتر را اقناع کنند.

 از تمدید اجرای «رومولیت» تا «دستورالعمل پرواز برای خدمه» و «خدای کشتار»

با وجود آنکه چند روزی است که از شروع ماه مبارک رمضان می‌گذرد ولی برنامه‌های فرهنگی و هنری در سطح پایتخت همچنان به قوت خود باقی هستند. در حوزه تئاتر هم شاهد اجرای نمایش‌هایی هستیم که در سالن‌های مختلف در تماشاخانه‌های شهر با تکیه بر مضامین مختلف روی صحنه می‌روند. «دستورالعمل‌های پرواز برای خدمه» یکی از تئاترهایی است که این روزها در تماشاخانه پالیز در حال اجراست. نویسندگی این نمایش که تا روز بیست‌و‌سوم خرداد ادامه خواهد داشت بر‌عهده فرهاد فزونی است.

نمایش «رومولیت» به کارگردانی مصطفی کوشکی نیز ازجمله نمایش‌هایی است که تا روز دهم خردادماه در سالن تئاتر مستقل تهران روی صحنه است. نوید محمدزاده بازیگر سینما که در ماه‌های اخیر در نمایش «پچ‌پچه‌های پشت خط نبرد» به ایفای نقش پرداخته بود هم از نیمه دوم خرداد با نمایش تازه «خدای کشتار» به پردیس تئاتر شهرزاد برمی‌گردد. نمایش «خدای کشتار» یکی از نمایشنامه‌های معروف یاسمینا رضاست که برای سومین بار به کارگردانی علی سرابی در سال‌های اخیر روی صحنه می‌رود.

 نگاه جامعه‌شناسانه به جنگ ایران و عراق

یکی از نمایش‌هایی که در حال‌ حاضر در تالار حافظ روی صحنه است، «خنکای ختم خاطره» نام دارد. این نمایش نوشته حمیدرضا آذرنگ، نمایشنامه‌نویس و کارگردان نام‌آشنای تئاتر است و حامد ادوای کارگردانی آن را به‌عهده دارد.  «خنکای ختم خاطره» نمایشنامه‌ای نوشته حمیدرضا آذرنگ در سال ۱۳۸۸ است که اولین‌بار به کارگردانی نیما دهقان روی صحنه رفت. مضمون این نمایش به نوعی به کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق برمی‌گردد، کارگردان تلاش کرده تا در قالب چنین اثری، از زاویه دید روانشناسانه و اجتماعی به آسیب‌شناسی مردمانی که در طول هشت سال دفاع مقدس متضرر شده‌اند بپردازد. برخی از منتقدان براین باورند، «خنکای ختم خاطره» نمایشی است که بیشتر از آنکه به محتوا تکیه داشته باشد، به فرم اهمیت می‌دهد.

 هر شب به تئاتر شهر شلیک می‌شود

یکی از نمایش‌هایی که این روزها با مفاهیم انتقادی، اجتماعی در حال اجرا است «شلیک به تئاترشهر» نام دارد. شایان افکاری کارگردان آن تلاش کرده این نمایش را با اقتباسی از یکی از فیلم‌های وودی آلن روی صحنه ببرد. اصلی‌ترین پیام نمایش را شاید بتوان نگاه انتقادی نسبت به شرایط کنونی تئاتر دانست.

 نمایش‌هایی برای تمام ذائقه‌ها

«ابلوموف» به کارگردانی سیاوش بهادری‌راد در سالن ناظرزاده، «تئاتر بازی» به کارگردانی ایلناز شعبانی در سالن سایه، «دده خانم» به کارگردانی جواد عاطفه، «لنگ ظهر» به کارگردانی رسول کاهانی، «مده‌آ» به کارگردانی ناهید حاجی‌محمدی در تالار چهارسو، «بلوط‌های سوخته» به کارگردانی اسماعیل فیروزی در تالار محراب، نمایش «یرماغ» به کارگردانی مریم محمدی در تالار مولوی، «دانشگاه شریف» به کارگردانی پری بارانی در اداره نمایش، «سرآشپز پیشنهاد می‌کند» به کارگردانی شهاب‌الدین حسین‌پور در ایوان شمس، «پک» به کارگردانی حسین احمدی در تماشاخانه انتظامی و... هم برخی دیگر از تئاترهایی هستند که اجرای آنها تا اواخر خرداد و اوایل تیرماه ادامه دارد.