«علف» روی آنتن

 این مستند صامت و سیاه‌سفید محصول سال 1925 (۱۳۰۴) آمریکا به کارگردانی «مریان سی کوپر» و «ارنست بی شوتساک» است و از نخستین فیلم‌های مردم‌نگارانه تاریخ سینما محسوب می‌شود که چهارشنبه (۲۹ فروردین ماه) ساعت ۲۰:۵۰ از قاب «گنجینه» شبکه مستند روی آنتن می‌رود.

این مستند قدیمی به کوچ طایفه بابااحمدی از طوایف ایل بختیاری می‌پردازد و دوربین همراه با عشایر بختیاری از گذرگاه‌ها و ارتفاعات سخت‌گذر عبور کرده، تا از سردسیر، در استان چهارمحال و بختیاری، برای دستیابی به چراگاه، به گرمسیر این طایفه، در استان خوزستان، منتقل شوند.

این مستند در سال 1997 به عنوانی اثری ارزشمند و حائز اهمیت از لحاظ فرهنگی، تاریخی و زیبایی‌شناختی در فهرست ملی فیلم آمریکا به ثبت رسید.

آرین مظفری نویسنده «گنجینه» درباره تازه‌ترین قسمت این مجموعه تلویزیونی گفت: این هفته مستند «علف» به کارگردانی «مریان سی کوپر» و «ارنست بی شوتساک» برای پخش در نظر گرفته‌ شده است، این مستند شرح ماجراجویی این دو آمریکایی است که سال 1924 ساخته‌ شده و از مهم‌ترین آثار مستند تاریخ سینما جهان محسوب می‌شود.

وی افزود: این ماجراجویان که عضو باشگاهی به همین نام دریکی از ایالات آمریکا بوده‌اند، سفر خود را از عراق و ترکیه آغاز می‌کنند و در مسیرشان با عشایر بختیاری مواجه می‌شوند، این آشنایی موضوع فیلم را تغییر می‌دهد و آن‌ها ترجیح می‌دهند در ادامه، کوچ عشایر ایل بختیاری طایفه بابا احمدی را دنبال کنند.این مستند اثر حماسی است که نبرد یک ملت برای زندگی را به تصویر کشیده و تنها سندی است که ما را با ویژگی‌های ایل بختیاری، مسیر کوچ و زندگی سخت آن‌ها در 100 سال گذشته، آشنا می‌کند.

مظفری درباره موضوع این فیلم گفت: در واقع «علف» ماجرای کوچ قوم بختیاری است، تصویری از مردمانی که بدون کمترین امکانات در جستجوی «علف» از رشته‌کوه زاگرس، صخره و کوه عبور می‌کردند و به دل رود خروشان کارون می‌زدند تا به منطقه‌ای برسند که امروز به آن «کهگیلویه و بویر احمد» می‌گوییم. تصویری از مبارزه مداوم و هوشمندانه بختیاری‌ها برای بقا و عبور ایل بختیاری از مسیرهای سرسخت و برفی، تلاش و کوشش، وحدت و همدلی تمامی اعضای ایل برای رسیدن به هدف و مقصد، عبور دادن گله از رودخانه کارون و تلاش و غیرت زنانی که همپای مردان در این مسیر کار می‌کردند، تنها بخشی از جاذبه‌های این مستند درخشان است.

مظفری توضیح داد: این مستند مهم که بخش اعظمی از آن در ایران می‌گذرد، با کسب اجازه از رئیس قبیله ساخته‌شده و جزئیات قابل‌توجه و اثرگذاری از تاریخ کوچ ایل بختیاری ارائه می‌دهد. این مستند صامت و سیاه‌وسفید است اما بعدها نسخه‌هایی از فیلم با فیلترهای رنگی، فام‌دار شدند و نمونه‌ای که از گنجینه پخش می‌شود هم نسخه رنگ‌شده این مستند خواهد بود.

این نویسنده گفت: نکته جالبی درباره سازندگان این فیلم وجود دارد، اینکه «مریان سی کوپر» و «ارنست بی شوتساک »فیلمساز نبودند، آن‌ها باهدف ماجراجویی سفر می‌کردند، اما بعدها شهرت بیشتری به‌عنوان فیلم‌ساز پیدا می‌کنند و نسخه اصلی «کینگ کنگ» هم برای آن‌هاست.

مظفری در پاسخ به این اظهارنظر که گفته می‌شود، آمریکایی‌ها «علف» را ساختند تا بدانند لوله‌های نفتشان را از کجا عبور دهند، گفت: این نگاه به فیلم انسانی «علف» بسیار ناعادلانه است، این اثر از نخستین فیلم‌های مردم‌نگارانه به شمار می‌رود و رویکردش انسانی‌تر از آن است که بشود چنین انتقادهایی به آن وارد کرد.

وی افزود: فرهاد ورهرام پژوهشگر، مستندساز و عکاس انسان‌شناس در دهه 60 شمسی دوباره همین مسیر را با این ایل طی می‌کند، نتیجه این همراهی مستندی به نام «تاراز» است که در این قسمت از مستند «گنجینه» بخش‌هایی از آن را خواهیم دید.

«گنجینه» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حنیف شهپرراد در 26 قسمت حدود یک‌ساعته تهیه‌شده و غلامعلی افشاریه گفتار متن آن را بر عهده دارد، آرین مظفری نویسنده و مسعود سلطانی ارج تدوینگر این مستند هستند.

این مستند چهارشنبه ها حدود ساعت 21 از شبکه مستند پخش و پنجشنبه‌ها ساعت 9 بازپخش می‌شود.