تئاتر می‌بینم تا بازیگر انتخاب کنم

انتخاب آثار بخش مرور تئاتر تهران در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با تمام دوره‌های قبل متفاوت بود. در این دوره، دفترچه‌هایی شامل اسامی همه نمایش‌هایی که در طول سال در همه تماشاخانه‌های تهران اجرا شده بودند، تهیه شد. 

سپس دفترچه‌ها در اختیار هیئتی ۷۰ نفره قرار گرفت شامل هشت کارگردان تئاتر، هشت بازیگر تئاتر، هشت نمایشنامه‌نویس و مترجم حوزه تئاتر، هشت منتقد و روزنامه‌نگار حوزه تئاتر، ١٠ طراح در حوزه‌های مختلف تئاتر نظیر صحنه، لباس، نور، گریم، گرافیک، پنج دانشجوی تئاتر از دانشکده‌های مختلف تئاتری، پنج نفر از مدیران سالن‌های تئاتر، سه نفر از حوزه موسیقی و صدا، سه نفر از استادان دانشکده‌های تئاتر و دو عکاس تئاتر، در کنار سه نفر از چهره‌های سیاسی که علاقه‌مندی جدی به هنر تئاتر داشتند، سه نفر از تماشاگران دائمی تئاتر و چهار نفر از هنرمندان رشته‌های دیگر.

هر کدام از اعضای این هیئت ۷۰ نفره می‌توانستند از یک تا هفت ستاره به هر نمایش بدهند و در نهایت نمایش‌هایی که بیشترین امتیاز را کسب کرده بودند به ‌عنوان اجراهای منتخب بخش مرور تئاتر تهران برای حضور در جشنواره سی و ششم معرفی شدند.

یکی از این هنرمندان رشته‌های دیگر شهرام مکری، کارگردان سینما بود. مکری در مورد زمانی که از دبیرخانه سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر با او تماس گرفتند، گفت: «وقتی از دفتر جشنواره تئاتر فجر با من تماس گرفتند، گفتند که قرار است شیوه انتخاب آثار بخش مرور تغییر کند و هیئتی ۷۰ این آثار را انتخاب کنند که بین این ۷۰ نفر تعداد محدودی از هنرمندان دیگر رشته‌ها هم هست. وقتی از دوستان پرسیدم که ملاک انتخاب ما چند نفر چه بوده است گفتند سعی کرده‌ایم به سراغ کسانی برویم که از مجموع کارهایی که نامشان در دفترچه آمده حداقل هفت کار را دیده باشند. من پیش از دادن جواب مثبت از آن‌ها خواستم دفترچه را برایم بفرستند تا مطمئن شوم که حداقل هفت کار را دیده‌ام.»

کارگردان فیلم «هجوم» ادامه داد: «برای اطمینان از رسیدن به عدد هفت، دفترچه را ورق زدم و زمانی که دیدم ۱۵، ۱۶ کار را دیده‌ام، شروع کردم به رای دادن. یعنی شروع کردم دوباره از اول دفترچه را خواندن. البته بعضی از کارهایی که این اواخر دیده بودم در دفترچه نبود. مثلا در مورد محمد مساوات کار قبلی‌اش «بی‌پدر» در دفترچه بود که من ندیده بودم و کار جدیدش «این یک پیپ نیست» در دفترچه نبود که من دیده بودمش.»

او در مورد جایگزینی یک هیئت برای انتخاب آثار به جای استفاده از گروهی پنج، شش نفره هم گفت: «من چنین روشی را پیش‌تر در جشن خانه سینما در بخش جشن فیلم کوتاه تجربه کرده بودم و اگر بخواهم در مورد این شیوه صحبت کنم باید به سراغ تجربه شخصی خودم بروم. به نظر می‌رسد این شیوه که در آن تعداد داوران بیشتر است و رای‌ها خُرد و نظرات جمع بزرگتری لحاظ می‌شود شیوه جالبی است اما به نظر من تعداد این افراد باید خیلی بیشتر از ۷۰ یا ۱۰۰ نفر باشد که تکثر آرا خود را نشان دهد. به عنوان مثال وقتی راجع به جایزه اسکار حرف می‌زنیم راجع به جمعی ۱۰۰ هزار نفره حرف می‌زنیم.»

کارگردان «ماهی و گربه» افزود: «شیوه داوری در جوایز مختلف به دو صورت است، یا به صورت آکادمی برگزار می‌شود که قطعا دست‌اندرکاران صنوف آن رشته درش دخیل‌اند یا به صورت استفاده از هیئت‌داوران است که در این شیوه چون آدم‌ها باید در جلساتشان با یکدیگر بحث کنند، نظر بدهند و پای نظرات خود بایستند انتخاب‌ها ممکن است به سلیقه شخصی افراد نزدیک‌تر شود، رنگ و بوی مشخص‌تری بگیرد و کمی رادیکال‌تر باشد ولی وقتی به صورت آکادمی برگزار می‌شود این احتمال وجود دارد که تئاترهایی که به سلیقه عموم نزدیک‌تر است و توانسته نظر عموم را جلب کند و گاهی اوقات کارهایی متوسط است نسبت به آثاری با وجه رادیکال که گاهی اوقات از کیفیت بهتری هم برخوردار است، در جایگاه بالاتری قرار بگیرد. چون آثار براساس نظرات جمعی بزرگ و جمع آوری امتیازها انجام شده است. به جز این نکته، معتقدم که باید این شیوه را تجربه کرد و احتمالا باید طی سال‌های آینده تعداد آدم‌های دخیل در آن را بیشتر و شیوه محاسبات ریاضی‌اش را مشخص‌تر کرد. چون در این مدل رای‌گیری گاهی اوقات دهم درصد و صدم درصد هم مهم می‌شود. باید روی این‌ها آزمون و خطا کرد اما در کل به نظرم شیوه جالبی است و باید سال‌های بعد تکمیل و تکمیل‌تر شود.»

او در مورد این که بهتر است افراد از ابتدای سال بدانند که قرار است عضوی از هیئت انتخاب باشند هم توضیح داد: «در این شیوه افرادی به عنوان اعضای آکادمی انتخاب می‌شوند، کارت آکادمی را می‌گیرند و می‌توانند در طول سال تئاترها را با استفاده از کارت‌شان ببینند و چون می‌دانند که قرار است رای بدهند قطعا با این نیت به تماشای اثر می‌نشینند. یعنی شیوه استاندارد فعال بودن آکادمی در طول سال است.»

مکری در پایان گفت: «تئاتر دیدن جزو برنامه‌های ثابتم است و یکی از دلایلش این است که به خودم بابت انتخاب بازیگر برای فیلم‌هایم، کمک می‌کند.»