پنج رویکرد محوری نمایشگاه کتاب سی‌ام از زبان رئیس نمایشگاه

نشست خبری سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پیش از ظهر امروز شنبه 9 اردیبهشت ماه با حضور سید عباس صالحی رئیس نمایشگاه، امیرمسعود شهرام‌نیا، قائم مقام، مهدی اسماعیلی‌راد معاون اجرایی، هومان حسن‌پور مدیر کمیته ناشران داخلی و داوود موسایی مدیر کمیته ناشران خارجی در محل سالن زنده‌یاد علی عاشوری در مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران برگزار شد.

صالحی در ابتدای این کنفرانس مطبوعاتی با بیان اینکه نمایشگاه کتاب تهران به عنوان یک پروژه بزرگ فرهنگی همواره در نظام جمهوری اسلامی ایران مورد توجه بوده، گفت: در سه دوره گذشته و همچنین دوره چهارم یعنی امسال، رویکردهایی برای بهبود این نمایشگاه در پیش گرفته شد که اولین آنها موضوع کاهش تصدی‌گری و تفویض اختیارات نمایشگاه به بخش خصوصی و صنف نشر بود.

وی افزود: این رویکرد از نقاط کوچک شروع شد و ادامه یافت تا اینکه در دوره اخیر، تصدی 10 کمیته اجرایی نمایشگاه شورای تشکل‌های نشر که متشکل از دو تشکل فراگیر، یکی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و دیگری اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران ایران (آشنا) سپرده شد که آنها یک شورای هفت نفره را مشخص کردند که از میان این هیأت، معاون اجرایی و مدیران کمیته‌ها مشخص شدند.

همه حوزه‌های اجرایی نمایشگاه کتاب به تشکل‌های نشر واگذار شده است

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: امروز می‌توانیم بگوییم که همه حوزه‌های اجرایی نمایشگاه کتاب به تشکل‌های نشر واگذار شده؛ البته دوستان صنف نشر، برخی از همکاران ما را در وزارت ارشاد برای تصدی مسئولیت تعدادی از کمیته‌ها معرفی کرده بودند و از این طرف هم همکاران ما تعدادی از دوستان تشکل‌های نشر را برای برخی دیگر از کمیته‌ها پیشنهاد داده بودند. اما درمجموع کمیته‌های نمایشگاه تحت هدایت و مسئولیت معاونت اجرایی نمایشگاه است.

صالحی ادامه داد: رویکرد دوم تقویت وجه بین‌المللی نمایشگاه کتاب تهران بود، چرا که به نظر می‌رسید باید از عنوان «بین‌المللی» نمایشگاه کتاب تهران صیانت شود. در همین راستا اتفاقاتی در سه سال گذشته شکل گرفت که یکی از آنها حضور کشور میهمان ویژه بود که این مسئله با مشارکت افغانستان در اولین دوره کلید خورد و پس از حضور عمان و روسیه در دوره‌های بعد، امسال ایتالیا کشور میهمان ویژه نمایشگاه کتاب است.

رئیس سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اضافه کرد: به علاوه ما امسال برای اولین بار شاهد حضور یک شهر به عنوان شهر میهمان ویژه در نمایشگاه هستیم که شهر استانبول است. رویکرد دیگر، تقویت وجه نمایشگاهی نمایشگاه کتاب تهران بود؛ البته ایرادهایی که به اقداماتی که در این جهت صورت گرفته، سر جای خود باقی است و بُعد فروشگاهی نمایشگاه کتاب تهران کماکان قوی‌تر از بُعد نمایشگاهی آن است.

نمی‌توان دست به جراحی بزرگ در صنعت نشر زد

وی در توضیح بیشتر گفت: البته نباید از نظر دور بداریم که شرایط اقتصاد نشر به گونه‌ای است که نمی‌شود دست به یک جراحی بزرگ زد، چرا که بخش زیادی از اقتصاد نشر به برگزاری نمایشگاه کتاب تهران وابسته است. در عین حال ما با تقویت فعالیت‌های فرهنگی و جنبی سعی کرده‌ایم بُعد نمایشگاهی را تقویت کنیم.

صالحی اضافه کرد: رویکرد چهارم این بوده که نمایشگاه کتاب تهران اگرچه پسوند «پایتخت» را یدک می‌کشد، اما «نمایشگاه ملی ایران» است و هم حضور ناشران شهرستانی و هم حضور بازدیدکنندگان شهرستانی در آن قابل توجه است. در همین راستا تلاش شد که هر روز از نمایشگاه به نام یک استان نامگذاری شود و افرادی از این استان‌ها در آن روز حضور پیدا کنند و این حضور هم معنادار باشد و در فضای نمایشگاه، ایجاد بسامد کند.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رویکرد پنجم را اصلاح و توسعه نظام حمایتی این وزارتخانه از نمایشگاه کتاب عنوان کرد و گفت: ما این موضوع را در دو حوزه دنبال می‌کنیم؛ یکی حمایت‌های مالی دولت است که در حال حاضر از جیب ملت در وزارت ارشاد به امانت گذاشته شده که در این راستا سعی شد یارانه‌ها و بن‌های کتاب به سمت خرید واقعی کتاب توسط مصرف‌کننده سوق داده شود.

بن‌های کاغذی کتاب مفسده‌انگیز بود

وی خاطرنشان کرد: این همان چیزی است که قانون به ما تکلیف کرده است، در همین راستا اولاً بن‌های کاغذی که مفسده‌انگیزتر بودند، از چرخه تولید و عرضه حذف و به بن‌های الکترونیک تبدیل شدند و دوماً بن‌های الکترونیک امسال متمرکز شده‌اند و تبدیل به بن‌های «اسم‌دار» که قابلیت رصد و پیگیری دارند، شده‌اند. سوماً بن رایگان با تأکید وزیر سابق ارشاد و همچنین وزیر جدید از همان دوره قبل حذف شد و امسال به جز اهل قلم، خبرنگاران و حاضرین در نشست‌های سراهای اهل قلم، بن رایگان به هیچ قشری تعلق نمی‌گیرد.

صالحی با تأکید بر عزم جدی مسئولان نمایشگاه برای برخورد با تخلفات مرتبط با خرید و فروش بن‌ها در ایام نمایشگاه، همچنین از تخصیص بن به دانش‌آموزان به مانند دوره قبل و در دوره سی‌ام نمایشگاه کتاب خبر داد و یادآور شد: موضوع دیگر بحث مکان برگزاری نمایشگاه بود که در توافقی که با شهرداری صورت گرفت، شهر آفتاب رایگان در اختیار برگزارکنندگان نمایشگاه قرار دارد.

وی در ادامه از سیاست حمایتی دیگر معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد برای خرید کتاب از غرفه‌داران به تناسب 50 درصد میزان اجاره‌بهایی که پرداخت می‌کنند، در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران خبر داد و گفت: بر این اساس از غرفه‌های کوچک‌تر، خریدهای بیشتری انجام خواهد شد.

رفع نقایص میزبانی در شهرآفتاب

در ادامه این نشست امیرمسعود شهرام‌نیا قائم مقام نمایشگاه کتاب تهران با اشاره به اینکه نمایشگاه سی‌ام، دومین تجربه استفاده از مجموعه نمایشگاه‌های شهر آفتاب خواهد بود و انتظار می‌رود که نقایص آن کمتر از دوره قبل باشد، تصریح کرد: خوشبختانه شواهد حاکی از همین مسئله است.

به گفته وی، فضای سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حدود 135 هزار مترمربع است، با این حال افزایش متراژی در سالن‌های مسقّف و دائمی به نسبت دوره قبل روی نداده است. اگرچه متراژ سالن‌های موقت 85 هزار مترمربع است که حدود 15 هزار مترمربع بیشتر از دوره قبل است.

شهرام‌نیا اذعان کرد: متأسفانه به رغم همه تلاش‌ها، از افزایش فضای موقت در بخش‌های ناشران دانشگاهی و جنبی، ناتوان ماندیم. ما در مجموع در حوزه‌های عمومی، کودک، دانشگاهی، آموزشی و رسانه‌های دیجیتال شاهد حضور 1678 ناشر در 2260 غرفه خواهیم بود.

قائم مقام نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اضافه کرد: بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران هم با توجه به حضور ایتالیا به عنوان میهمان ویژه، قطعاً شاهد برنامه‌های متعدد و متنوعی خواهد بود و مسئولان کشور میهمان ویژه، فعالیت‌های زیادی برای ایام نمایشگاه طراحی کرده‌اند. به علاوه ما امسال میزبان استانبول به عنوان شهر میهمان ویژه در نمایشگاه هستیم که از این شهر، تعدادی از نویسندگان، ناشران و مسئولان آژانس‌های ادبی هم حضور خواهند یافت.

۱۰ نفر بورسیه نمایشگاه کتاب تهران خواهند شد

وی ادامه داد: امسال 10 نفر بورسیه نمایشگاه کتاب تهران خواهند شد که عمدتاً از نویسندگان، ناشران و فعالان حوزه ترجمه از فارسی به زبان‌های دیگر هستند که این افراد تابعیت کشورهایی مانند مصر، ارمنستان، ایتالیا، سوئیس، آمریکا و ... را دارند؛ ضمن اینکه ما امسال میزبان 15 رئیس نمایشگاه کتاب خارجی خواهیم بود.

قائم مقام نمایشگاه کتاب تهران همچنین از تخصیص ۱۶.۵ میلیارد تومان اعتبار به عنوان یارانه برای استفاده اقشار مختلف مردم از آثار عرضه شده در نمایشگاه خبر داد و با اشاره به اینکه ایران در شهریور ماه امسال به عنوان کشور میهمان ویژه در نمایشگاه کتاب پکن حضور پیدا خواهد کرد، گفت: در ایام نمایشگاه امسال هم هیأتی از کشور چین به نمایشگاه کتاب تهران خواهند آمد.

صدور بیش از 7 هزار کارت هویت برای غرفه‌داران

در ادامه مهدی اسماعیلی‌راد معاون اجرایی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بهسازی سازه‌های موقت این دوره از نمایشگاه کتاب تهران در مقایسه با دوره بیست و نهم سخن گفت و یادآور شد: شهرداری تهران و همچنین شرکت مترو آمادگی خود را برای ارائه خدمات تسهیلاتی و همچنین تبلیغاتی به نمایشگاه کتاب تهران اعلام کرده‌اند.

به گفته وی، شرکت واحد اتوبوسرانی و سازمان تاکسیرانی هم از نقاط مختلف تهران، بازدیدکنندگان را به شهر آفتاب منتقل خواهند کرد و برای سهولت فعالیت غرفه‌داران هم تاکنون بیش از 7000 کارت هویت صادر شده است.

در ادامه داوود موسایی مدیر کمیته ناشران خارجی نمایشگاه هم در سخنانی واسپاری نهادهای نمایشگاه را به نهادهای مدنی و صنفی در طی سال‌های اخیر به فال نیک گرفت و ابراز امیدواری کرد: این روند در سال آینده مستحکم‌تر شود.

وی از توافق با رئیس کل گمرک برای ورود محموله‌های خارجی کتاب از مبادی ورودی کشور به طور مستقیم به گمرک نمایشگاه خبر داد و اعلام کرد: در بخش عربی 94 مورد و در بخش لاتین هم 45 مورد ثبت‌نام انجام شده است که اینها نمایندگان تمامی ناشران خارجی شرکت‌کننده در نمایشگاه کتاب تهران خواهند بود که در نمایشگاه امسال به عرضه 47 هزار و 234 عنوان کتاب در حوزه عربی و 150 هزار و 144 عنوان کتاب در بخش لاتین مبادرت خواهند کرد.

موسایی گفت: فضای نمایشگاهی ناشران لاتین 2333 مترمربع و فضای نمایشگاهی ناشران عرب 2087 مترمربع است. در بخش لاتین 204 مؤسسه و در بخش عربی هم 150 مؤسسه توزیع‌کننده کتاب فعالیت خواهند کرد.

وی همچنین از تفکیک ناشران عربی از ناشران لاتین در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران با هدف افزایش جذابیت و بازدید بیشتر مردم از هر دو بخش خبر داد و یادآور شد: ما به جز درخواست‌های موزّعینی که در دوره‌های قبل مرتکب تخلفاتی شده بودند، تقریباً به تمامی درخواست‌ها برای حضور در بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران پاسخ مثبت دادیم.

در این نشست همچنین هومان حسن‌پور مدیر ناشران داخلی نمایشگاه کتاب تهران از ثبت‌نام 2643 ناشر شامل 2266 مورد ناشر مستقل و 375 مورد ناشر با عنوان نمایندگی در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران خبر داد و گفت: امسال 1803 غرفه در بخش ناشران داخلی برپا شده است که در آنها حدود 240 هزار عنوان کتاب عرضه می‌شود.

وی متراژ بخش ناشران داخلی را 30 هزار مترمربع اعلام کرد و گفت: این در حالی است که فضای مورد تقاضا از سوی ناشرانی که ثبت‌نام کرده بودند بیش از دو برابر این میزان یعنی 64 هزار مترمربع بود اما در نهایت ما نتوانستیم به همه تقاضاها پاسخ مثبت بدهیم.

در ادامه این نشست، نمایندگان رسانه‌های گروهی به طرح سئوالات خود از مسئولان نمایشگاه پرداختند که مشروح این پرسش و پاسخ متعاقباً ارسال می‌شود.