صدقات چگونه باطل می شوند؟

در دین اسلام و برخی  از روایات اسلامى و دین وارد شده که صدقه دادن مستحب است، حتی برای آن مقداری تعیین نشده تا هرکس به اندازه توانش این کار را انجام دهد و مى تواند با اندک چیزى به این دستور الهى عمل کند. این عمل اختصاص به اغنیا ندارد، بلکه از هر غنى و فقیر شایسته است. 

صدقه پنهانی

البته تمام اقسام صدقه خوب است، چه در شب باشد یا در روز؛ چه پنهان باشد و چه آشکارا، امّا در آیات و روایات به صدقه دادن در پنهانى سفارش شده است، زیرا اولا این عمل عبادى، مصون از ریا است و ثانیاً شخص مستمند دیگر مورد خجلت واقع نمى شود. 

آیات قرآن در موارد متعدّدى به این امر اشاره کرده، در سوره بقره مى فرماید: (اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ بِالَّیْلِ وَالنَّهار سِرّاً وَ عَلانِیةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوفٌ عَلَیْهِم وَ لا هَمْ یَحْزَنوُنَ) ; آن‌ها که اموال خود را به هنگام شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق مى کنند، مزدشان نزد پروردگارشان محفوظ است و ترسى بر آن‌ها نیست و غمگین هم نمى شوند. (بقره (۲)، آیه ۲۷۴) 

در احادیث بسیارى آمده که آیه فوق درباره على (علیه السلام) نازل شده است، زیرا آن حضرت دِرهمى در شب، و درهمى در روز، و درهمى آشکارا، و درهمى در نهان انفاق مى کرد. (تفسیر صافى، ج. ۱، ذیل آیه شریفه، ص. ۳۰۱) 

و امام باقر (علیه السلام) نیز فرمودند: نیکى و صدقه پنهانى فقر را از بین مى برد. (الکافى، ج. ۴، ص. ۲)

( روزی شخصی درب خانه امام حسین(ع) را زدند و حضرت سوال کردند چه کسی درب می زند،شخص پاسخ داد من سائل هستم.حضرت رفتند و مقداری پول آوردند و به مقداری که دست از درب عبور کند پول را به فقیر دادند و آن فقیر مجددا درب زد و گفت درب را باز کنید من می خواهم شما را ببینم،امام حسین پاسخ دادند: من نمی خواهم شما من را ببینید زیرا این ممکن است روزی که وضع مالی ات بهبود یافت خود را مدیون من ببینی و زیر منت رفته باشی و من دوست ندارم این اتفاق بیفتد.)

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:

 لَا تُبْطِلُوا صَدَقَتِکُم بِٱلْمَنِّ وَٱلْأَذَى بقره/264

بخشش‌های خود را با منت و آزار، باطل نسازید!

 حکایت

مرد نیکوکاری در حال نشاط و خوشحالی خدمت امام جواد علیه‌السلام رسید. حضرت فرمود: چه خبر است ‌چنین مسرور و خوشحالی؟  عرض کرد: فرزند رسول خدا! از پدر شما شنیدم که می‌فرمود: بهترین روز شادی انسان روزی است که خداوند توفیق انجام کارهای نیک و خیرات و احسان به او دهد و او را در حل مشکلات برادران دینی موفق بدارد. امروز نیازمندانی از جاهای مختلف به من مراجعه کردند و به خواست خداوند گرفتاری‌هایشان حل شد و نیاز ده نفر از نیازمندان را برطرف کردم، بدین‌جهت چنین شادی به من دست داده است.

امام جواد علیه‌السلام فرمود: به جانم سوگند، شایسته است چنین شاد و خوشحال باشی! به‌شرط این‌که اعمالت را ضایع نکرده و در آینده باطل نکنی. سپس امام علیه‌السلام فرمود:

یا ایها الذین آمنوا لاتبطلوا صدقاتکم بالمن و الاذی

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اعمال نیک خود را با منت نهادن و اذیت کردن باطل نکنید.

 همانطور که ثواب بسیاری برای صدقه دادن نوشته شده اما توصیه شده که این کار به دور از  

 هرگونه خود نمایی و ریا انجام شود و بهتر است این کار در خفی صورت بگیرد چرا که شخص مستمند در  خفی خجل نمی شود  و قرآن می گوید صدقات خود را با منت گذاشتن  باطل نکنید.