چهار نصیحت لقمان حکیم به پسرش

 امام جعفر صادق علیه السلام -در بیان سفارشهای لقمان به پسرش:

ای پسرم ! از حسد بپرهیز، که در شأن تو نیست، و از بد اخلاقى دورى کن، که از سرشت تو نیست؛ چرا که تو با آن دو، جز به خودت زیان نمی ‏رسانى، و هر گاه خودت زیان‏رسانِ خود بودى، زحمت دشمنت را درباره کارت کم کرده ‏اى؛ زیرا دشمنىِ تو با خودت، زیان‏بارتر از دشمنىِ دیگرى است. 

اى پسرم! کار خوبت را براى اهلش انجام بده و در آن، از خدا پاداش بخواه. [در خرج کردن ]میانه ‏رو باش و از ترس فقر و فلاکت، [از خرج کردنْ ]خوددارى نکن؛ ولى ریخت و پاش هم نکن.

اى پسرم! سرور اخلاق حکیمانه، دین خداى متعال است. مَثَل دین، مانند درخت استوار است؛  ایمان به خدا آب آن است و نماز ریشه ‏هاى آن، و زکات تنه آن، و برادرى در راه خدا شاخه ‏هاى آن، و اخلاق نیکْ برگ‏هاى آن، و بیرون آمدن از گناهان، میوه آن. و همان‏گونه که درخت، جز با میوه پاکیزه به کمال نمى‏رسد، دین نیز جز با بیرون آمدن از محرّمات، کامل نمى‏گردد.

اى پسرم ! هر چیزى نشانه‏ اى دارد که بدان شناخته میشود. دین نیز سه نشانه دارد : پاک‏دامنى، دانش، و بردبارى.

متن حدیث: 

یا بُنَیَّ ، اِحذَرِ الحَسَدَ فَلا یَکونَنَّ مِن شَأنِکَ ، وَاجتَنِب سوءَ الخُلُقِ فَلا یَکونَنَّ مِن طَبعِکَ ، فَإِنَّکَ لا تَضُرُّ بِهِما إلاّ نَفسَکَ ، وإذا کُنتَ أنتَ الضّارَّ لِنَفسِکَ کَفَیتَ عَدُوَّکَ أمرَکَ ، لِأَنَّ عَداوَتَکَ لِنَفسِکَ أضَرُّ عَلَیکَ مِن عَداوَةِ غَیرِکَ . 

یا بُنَیَّ ، اِجعَل مَعروفَکَ فی أهلِهِ ، وکُن فیهِ طالِباً لِثَوابِ اللّه‏ِ ، وکُن مُقتَصِداً ، ولا تُمسِکهُ تَقتیراً ، ولا تُعطِهِ تَبذیراً. 

یا بُنَیَّ ، سَیِّدُ أخلاقِ الحِکمَةِ دینُ اللّه‏ِ تَعالى ، ومَثَلُ الدّینِ کَمَثَلِ الشَّجَرَةِ الثّابِتَةِ ، فَالإِیمانُ بِاللّه‏ِ ماؤُها ، وَالصَّلاةُ عُروقُها ، وَالزَّکاةُ جِذعُها ، وَالتَّآخی فِی اللّه‏ِ شُعَبُها ، وَالأَخلاقُ الحَسَنَةُ وَرَقُها ، وَالخُروجُ عَن مَعاصِی اللّه‏ِ ثَمَرُها ، ولا تَکمُلُ الشَّجَرَةُ إلاّ بِثَمَرَةٍ طَیِّبَةٍ ، کَذلِکَ الدّینُ لا یَکمُلُ إلاّ بِالخُروجِ عَنِ المَحارِمِ .

یا بُنَیَّ ، لِکُلِّ شَیءٍ عَلامَةٌ یُعرَفُ بِها ، وإنَّ لِلدّینِ ثَلاثَ عَلاماتٍ : العِفَّةَ ، وَالعِلمَ ، وَالحِلمَ.