علیمردانی: به خاطر بازی معتمدآریا «آباجان» را ساختم

 نشست فیلم «آباجان» دومین فیلم جشنواره سی‌وپنجم فیلم فجر با حضور عوامل فیلم از جمله فاطمه معتمدآریا، سعید آقاخانی، حمیدرضا آذرنگ و شبنم مقدمی در برج میلاد برگزار شد. در دقایق اول نشست معتمدآریا به سه حادثه اخیر ساختمان پلاسکو، درگذشت کولبرها و سیل سیستان بلوچستان اشاره کرد و علیمردانی هم در میان صحبت‌هایش به دو نکته جالب گفت اول این‌که یک ثانیه هم از فیلمش حذف نشده و دوم این‌که بدون حضور معتمدآریا به سراغ ساخت «آباجان» نمی‌رفته است.

فیلم سینمایی «آباجان» آخرین ساخته هاتف علیمردانی ماجرایش مربوط به خانواده‌ای است که در زنجان و در دوران دفاع مقدس مزندگی می‌کنند.

در این نشست محمد لطفعلی طراح جلوه‌های ویژه، محمود خرسند، کامیاب امین عشایری طراح صحنه و لباس، هاتف علیمردانی و از بازیگران فاطمه معتمدآریا، سعید آقاخانی، شبنم مقدمی، حمیدرضا آذرنگ و ملیسا ذاکری حضور داشتند.

در ابتدای نشست معتمدآریا به اتفاقات تلخ اجتماعی این‌روزها اشاره کرد و گفت: «من و آقای گبرلو در کن با هم پیمان دوستی بسته‌ایم. جا دارد که این‌جا این پیمان را در میان جمع یادآوری کنم، تا بگویم اگر این چند وقت شمشیر را از رو بسته‌ایم دیگر زمانش نیست. آن‌هایی که باید از سینمای ایران به ترکیه و... می‌رفتند و می‌گفتند سینمای ایران بد است رفتند، آن‌هایی هم باید می‌ماندند باقی مانده‌اند. اکنون زمان دوستی است. ما سه حادثه پلاسکو، درگذشت کولبرها و سیل بلوچستان را پشت سرگذاشته‌ایم و اگر هر ملت دیگری بود قادر به حرکت نبود و از حرکت می‌ماند؛ اما ما همزمان با این اتفاقات در حال برگزاری جشن هستیم. امیدوارم که این بلاهای آسمانی کم شود.»

آذرنگ نیز در ادامه صحبت‌های معتمدآریا، با اشاره به این‌که چون دستی به قلم دارد ذهنش درگیر واژگان است گفت: «این چند وقت به این فکر می‌کردم که بعد از پلاسکو واژگان ما از معنی افتاده‌اند، الان قهرمان را به کسانی اطلاق می‌کنیم که واژه قهرمان را هم می‌شکنند، به نظرم از این به بعد باید به هرکس که فعل شریفی انجام می‌دهد بگوییم آتشنشان. کسی با زور بازو قهرمان نمی‌شود بلکه باید روح بزرگی داشته باشد مثل آتشنشانانی که لایق بزرگتر از قهرمان هستند.»

این بازیگر صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داد: «سال‌ها منتظر فرصتی بودم و حالا این فرصت را غنیمت می‌دانم که بگویم از متولیان فرهنگی استدعا دارم واژه هنر را به لوگوی وزارتخانه برگردانند. ما هنرمندان مدام لایق ارشاد نیستیم. اجازه دهید این واژه کمی‌ آن‌طرف‌تر برود و به فرهنگ و هنر و ارشاد تبدیل شود. ما را با ارشاد یکی نکنید و این نگاه‌ها به ما آسیب می‌زند.»

علیمردانی نیز در ابتدای صحبت‌هایش از تمام عوامل تشکر کرد و به پیش‌تولید چندماهه این فیلم اشاره کرد، به گفته او برای این فیلم که در شهر زنجان فیلم‌برداری شده است پروسه منسجمی در زمان پیش‌تولید، تولید و پس از آن وجود نداشته و در واقع بیشتر زمان صرف پیش‌تولید و پیدا کردن لوکیشن‌های مناسب با دهه شصت صرف شده است.

از نظر معتمدآریا کارگردانانی مثل علیمردانی که بدون هیچ کمکی دست به ساخت چنین آثاری می‌زنند قابل تقدیر هستند. او درباره نقشش در این فیلم که با لهجه غلیظ آذری همراه بود گفت: «من کار زیادی نکردم فقط نام همه چیز از جمله در و دیوار و کتاب و... را به زبان ترکی می‌گفتم و نام آن‌ها را بعد از آقای علیمردانی تکرار می‌کردم. نمی‌گویم تلاش نکرده‌ام تلاشم را کرده‌ام و فیلم را هم دوست داشتم. البته یک تجربه قبلی هم درباره زبان آذری داشته‌ام.»

علیمردانی درباره عوامل این فیلم و ترکیب بازیگران «آباجان» که چهره‌های شناخته‌شده‌ای هستند این‌طور گفت: «گروه پشت صحنه من گروه ثابتی هستند. ما زبان یکدیگر را فهمیده‌ایم و به یک زبان مشترک رسیده‌ایم. درباره بازیگران فیلم هم باید بگویم جنس کار من از آن جنسی نیست که در آن کارهای عجیب و غریبی اتفاق بیافتد. به همین دلیل کار من به بازیگران خوب متکی است.»

او توضیحاتش را این‌طور ادامه داد: «داستان مدرسه‌ای که هدف بمب قرار می‌گیرد داستان مدرسه خود من و 86 همکلاسی‌ام است. شاید ثانیه‌ها باعث شده ا من الان این‌جا فیلم بسازم و آن‌ها با یک قدم فاصله زیر خاک باشند. این خاطرات، رشادت‌ها و زحمات کسانی که در جنگ حضور داشته‌اند دین بزرگی را به گردن من گذاشته بود که خواستم آن‌را با ساخت این فیلم ادا کنم.»

حمیدرضا آذرنگ به همراه سیامک صفری از جمله بازیگران مرد پرکار در جشنواره فیلم فجر هستند، به همین دلیل از آذرنگ پرسیده شد آیا این موضوع را نوعی علاقه نشان دادن سینمای ایران به حضور بازیگرانی می‌داند که سابقه محکمی در تئاتر دارند؟ و آذرنگ هم با احترام به جایگاه معتمدآریا در این‌باره می‌گوید: «فکر می‌کنم کمیت دلیلی بر کیفی بودن نیست. امیدوارم کاری انجام دهم که شرمنده نباشم. در این فیلم‌ها کار کردم که حالم خودم و دوستانم را خوب کنم. تئاتر کم کم خودش را به سینما حقنه می‌کند تئاتر در هر صورت کار خودش را می‌کند، هرچقدر هم که ما جلویش را بگیریم. این اتفاق در حال افتادن است اگرچه دیر.»

در ادامه در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره ترکیب دیالوگ‌ها به زبان فارسی و ترکی، عوامل این فیلم و به خصوص هاتف علیمردانی توضیح دادند که در واقع آذری‌زبانان زنجان به این شکل صحبت می‌کنند و چنین چیزی در این منطقه رایج است.

کارگردان «آباجان» در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران که معتقد بود حذف یک داستان عاشقانه فرعی خللی در فیلم ایجاد نمی‌کرد، این‌طور گفت: «در یک فضای ناتورالیستی که روایت شما کاملا واقعی است نمی‌توان چیزی را حذف کرد، در واقع قصه‌های کوچک هستند که قصه‌های بزرگ را می‌سازند. مسئله جوانان یکی از مسائل مهم دهه شصت بود. به نظرم نمی‌توان از دهه شصت حرف زد و از عشق‌های غمگین آن زمان نگفت.»

علیمردانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این‌که چه ممیزی‌هایی که به این‌ فیلم وارد شده است؟ گفت: «باید از محمد حیدری دبیر جشنواره تشکر کنم، ایشان کاری را درباره فیلم ما انجام دادند که سال‌های گذشته انجام نمی‌شد و به راحتی سر هر فیلم من بریده می‌شد. دبیران جشنواره جرات راه دادن آن‌ها به بخش مسابقه را نداشتند. در فیلم من جناح‌بندی و شیطنت‌ وجود ندارد. فیلمی است که دقیقا دهه شصت را به تصویر می‌کشد و زمان نوشتن آن قلمم نلرزید، برایم مهم بود که عین واقعیت را بسازم.»

او ادامه داد: «حتی یک ثانیه هم از فیلم من حذف نشد چون من این فیلم را در مرز مدت زمان یک فیلم سینمایی ساخته بودم و اگر از آن چیزی حذف می‌شد باید آن‌را کنار می‌گذاشتم. در حال حاضر یک عقلانیت و درایتی در سازمان سینمایی وجود دارد که برای من قابل احترام است.»

معتمدآریا نیز در پاسخ به سوالی خود را بازیگری دانست که سرصحنه به اختیار خود رفتار نمی‌کند سعی می‌کند خواسته کارگردان را اجرا کند و تنها از تجربیاتش برای رسیدن به نتیجه استفاده می‌کند. از نظر او این بزرگترین خصلتی است که یک بازیگر می‌تواند داشته باشد. او تاکید کرد باید برای ورود به این رشته تحصیلات آکادمیک داشت.

علیمردانی در پایان این نشست به نکته جالبی اشاره کرد، به گفته او پیش از دریافت پروانه ساخت فیلم‌نامه را در اختیار فاطمه معتمدآریا قرار داده و موافقت او را گرفته است: «اگر ایشان بازی در فیلم را نمی‌پذیرفتند این فیلم را نمی‌ساختم.»