زنگ خطر برای مهران غفوریان

پیش از آن که «همسایه ها» روی آنتن برود روی عدد 12 مانور داده می شد. این عدد، تعداد سال هایی است که مهران غفوریان پشت دوربین سریالی نایستاده. در بطن نوشته ها، دوری 12 ساله غفوریان از صندلی کارگردانی به اتفاقی ناخوشایند تعبیر می شد حال آن که همه می دانیم او با خاطره ای بد کارگردانی را کنار گذاشت. چه بسا چند سریال موفق غفوریان و در راس آن «زیر آسمان شهر1» نهیب مان می داد که اگر بار دیگر «درست» و «اصولی» به عرصه کارگردانی بازگردد می تواند تجربه بد فصل سوم «زیر آسمان شهر» را از ذهن ها پاک کند. این اتفاق اما با «همسایه ها» رقم نخورد و محرز شد غفوریان در کارگردانی سریال های تلویزیونی اشتباه گام بر می دارد.

می دانیم که مهران غفوریان در شرایطی خاص کارگردانی «همسایه ها» را می پذیرد. او به عنوان بازگیر قرارداد امضا می کند اما بخاطر جدایی آرش معیریان، مسئولیت کارگردانی هم به او واگذار می شود. غفوریان در شرایطی این پیشنهاد را قبول می کند که مدتی است سودای کارگردانی فصل چهارم «زیر آسمان شهر» را دارد و چه بسا «همسایه» برایش دست گرمی محسوب می شود. نتیجه اما زنگ خطر را برایش به صدا در آورده که نکند «زیر آسمان شهر 4» هم سرنوشتی چون «همسایه ها» داشته باشد و وجهه کارگردانی اش را بیش از پیش مخدوش کند.

مهران غفوریان در «همسایه ها» از همان نقطه ای ضربه می خورد که در فصل سوم «زیر آسمان شهر» و پس از آن «ورود ممنوع، ممنوع» او را تا سرحد سقوط رساند: نداشتن فیلمنامه خوب. جلوی پخش هر دو سریال بخاطر ضعف مفرط در میانه راه گرفته شد و غفوریان را از سریال سازی دور کرد. اگر سری اول سریال«زیر آسمان شهر»  بسرعت محبوب شد حاصل فیلمنامه رضا عطاران و سروش صحت است. داشتن چند کاراکتر خاص (خشایار مستوفی،بهروز پیرپکاجکی، فولاد و ... ) تا زمانی جذاب هستند که جلوی دوربین رها نباشند و بر اساس یک فیلمنامه قاعده مند مورد استفاده قرار گیرند. غفوریان که از قضا ناکامی «زیر آسمان شهر 3» ضربه ای مهلک به کارنامه حرفه ای اش وارد کرده ، باید با وسواس صدچندانی دست به انتخاب بزند و بدون داشتن یک فیلمنامه خوب پشت دوربین نایستد.

مهران غفوریان در «همسایه ها» از همان نقطه ای ضربه می خورد که در فصل سوم «زیر آسمان شهر» و پس از آن «ورود ممنوع، ممنوع» او را تا سرحد سقوط رساند: نداشتن فیلمنامه خوب. جلوی پخش هر دو سریال بخاطر ضعف مفرط در میانه راه گرفته شد و غفوریان را از سریال سازی دور کرد.

شرایط این روزهای غفوریان با دوران پس از «زیر آسمان شهر» تفاوت اساسی دارد. سال ها طول کشید تا وجاهت سابق را بازآورد و زمان برد تا شمایل نمکین او بالاخره به دل جمع زیادی از علاقمندان سینما و تلویزیون بنشیند.حالا این بازیگر طناز ، محبوبیتی فراوان دارد که موفقیت چشمگیرش در مسابقه «خنداننده برتر» و استقبال از استندآپ هایی که اجرا می کند، شاهدی است بر این مدعا.

مهران غفوریان از «همسایه» درس می گیرد و با دقت سراغ «زیر آسمان شهر 4» می رود یا از اساس کارگردانی را کنار می گذارد؟ شانس بزرگش این است که سریال خیلی زود از شبکه دو به نسیم رفت و حجم توجه ها از «همسایه ها» کاسته شد. کیفیت سریال در میان محصولات نمایشی شبکه نسیم که ترازی زیر متوسط دارند، توی ذوق نمی زند اما این توجیهات هرگز از صدای زنگ خطر برای غفوریان نمی کاهد. وانگهی «زیر آسمان شهر 4» شرایطی ویژه دارد ؛این سریال شناسنامه حرفه ای غفوریان است و اگر نتیجه به بار ننشیند کابوس سال های پیش برای او تکرار می شود و بلند شدن دوباره به مراتب سخت تر است....  شما مهران غفوریانِ بازیگرِ طنازِ را بیشتر نمی پسندید؟

حالا بیایید گذری داشته باشیم بر کارنامه مهران غفوریان در عرصه سریال سازی .او  سال 77 به عرصه کارگردانی وارد شد و «گل های 77» را ساخت. بعد از کارگردانی «حرف تو حرف»، «گل های 78» و «طبقه وسط» را کارگردانی کرد. این سریال ها همه ساختاری آیتمی داشتند. در میان سریال های آیتمی مهران غفوریان، «حرف تو حرف» بیش از همه مورد استقبال قرار گرفت. او در این سریال بازی هم می کرد و باعث شد چهره اش بیش از پیش در ذهن مخاطبان حک شود. او آیتم های سریال را با دوستاش رضا شفیعی جم و جواد رضویان کاگردانی کرد که در زمان خود اثری قابل تامل بود بویژه این که «حرف تو حرف» در قالب آیتم های کوتاه مشکلات اجتماعی و مسائل روز را مورد نقد قرار می داد. این مجموعه خالی از ایراد نبود و خیلی از آیتم ها از فیلمنامه و بازی های سطحی رنج می برد اما در زمانش پخش توانست به مذاق خیلی ها خوش بیاید.

نقطه اوج کارگردانی مهران غفوریان «زیر آسمان شهر1» است. غفوریان در شرایطی این سریال را ساخت که پیش از آن هیچ سریال داستانی 90 شبی کمدی در تلویزیون وجود نداشت. یکی از علتهای اصلی موفقیت این سریال، به فیلمنامه رضا عطاران برمی‌گشت. در این سریال کاراکترهای جذابی مثل خشایار مستوفی یا بهروز پیرپکاجکی خلق شد. بعد از پایان فصل اول، رضا عطاران از گروه جدا شد. فصل دوم با فیلمنامه سروش صحت پیش رفت. سریال روی موج موفقیت فصل یک جلو رفت و با وجود ضعف‌هایی که داشت باز هم مورد توجه بود. در فصل سوم، حتی سروش صحت هم گروه را همیاری نکرد و سریال افت کرد. شکست همه جانبه در فصل سوم « زیر آسمان شهر» ، موجب شد تا مسئولان شبکه سه ، دیگر به غفوریان اعتماد نکنند و او مجبور شود برای ادامه فعالیتش در عرصه کارگردانی به شبکه ای دیگر برود. در آن سال ها شبکه تهران، در عرصه سریال سازی بسیار فعال و در عین حال تاثیر گذار بود ، از این رو غفوریان این شبکه را برای ادامه فعالیتش انتخاب کرد. غفوریان ، همانطوریکه گمان می کرد می تواند در زیر آسمان شهر 3 با اتکا به توانایی های خودش، در اینجا هم همین اشتباه را کرد. او بدون داشتن یک فیلمنامه نویس خوب، ساخت سریالش را شروع کرد، از طرف دیگر به دلیل پاره ای مسائل که بین او و بازیگران طنز به وجود آمده بود، خیلی در این سریال حاضر به همکاری با غفوریان نشدند و همین عامل موجب شد تا ترکیب بازیگران سریال چندان قابل توجه و هیجان انگیز نباشد. سریال با همین بضاعت روی آنتن رفت، اما پخش آن فقط 5 شب تداوم داشت، چراکه با دستور مستقیم شهاب اسفندیاری مدیر وقت گروه فیلم وسریال شبکه تهران، سریال به دلیل ضعف ساختاری و محتوایی از آنتن پایین آمد.